حکمت-متعالیه

«بنگر که چه گونه برخی را بر برخی دیگر برتری دادیم. البته، درجات و برتری های اخروی[ آن ها] بزرگ تر است ». [17 (اسراء): 21]

بی گمان صدرالدّین محمّدبن ابراهیم قوامی شیرازی مشهور به ملاّصدرا و صدرالمتألّهین, از انگشت شمار بزرگان پرورش یافته در حوزه فرهنگ اسلامی است که مکتب خاصّی در فلسفه ابداع کرده و صاحب ابتکارها و تحقیقهای ژرفی بوده است

از این رو، نخستین تمایز بارز دو حکیم متألّه، تداوم و استمرار فلسفه از یک سوی و همراهی و همرأیی با فقه و فقاهت از سوی دیگر است. امام خمینی که آن روزها به حاج آقا روح الله مشهور بود، برخلاف صدرالدین که تمام عمرش را صرف آموختن، نگارش و آموزش فلسفه کرد، پس از گذشت چهار دهه از حیاتش، ارتباط رسمی اش را با فلسفه قطع می کند.1

حکمت متعالیه که حاصل بررسیها و پژوهشها و مکاشفه های صدرالمتألّهین شیرازی است, بی گمان دگرگونی بنیادین در عرصه علوم و معارف الهی در تاریخ اندیشه اسلامی پدید آورد و در حوزه معارف عقلی و فلسفی پس از دو گرایش مشائی و اشراقی سبک جدیدی را با تفاوت بسیار در روش و ساختار و مبادی و نتایج نسبت به دو گرایش یاد شده بنیان نهاد

مبحث وحدت و کثرت وجود از مسایل مهم فلسفی و دارای سابقه طولانی د رتاریخ این علم است. در این مقاله ابتدا نظریات مختلف از دیدگاه حکمای قبل از اسلام مثل فیثاغورث و یا تفکر هندی مورد بررسی قرار می گیرد

در منابع تاریخ فلسفه اسلامی، درباره میرداماد، تفکّرات فلسفی و تأثیر گذاری دیده گاه ها و اندیشه های وی بر حکمت متعالیه، کمتر می توان یافت، و این در حالی است که ملاصدرا، از شاگردان مکتب میرداماد، از او با عظمت تمام یاد کرده و اندیشه های او را به گونه ای از بن مایه های معرفتی حکمت متعالیه معرّفی نموده است

مبحث وحدت و کثرت وجود از مسایل مهم فلسفی و دارای سابقه طولانی د رتاریخ این علم است. در این مقاله ابتدا نظریات مختلف از دیدگاه حکمای قبل از اسلام مثل فیثاغورث و یا تفکر هندی مورد بررسی قرار می گیرد

این گفت وگو، به رمز و راز محدودیت مکاتب فلسفه اسلامی و تنوع مکاتب فلسفه غربی می پردازد. مکاتب فلسفه اسلامی عمدتا منحصر به مکتب مشائی،اشراقی و حکمت متعالیه است.

از زمانی که متون فلسفی به دست اولین مترجمان مسلمان وارد فرهنگ و تمدن با عظمت اسلامی گردید، محققان و فلاسفه با گذر از اندیشه های یونانی، خود به ابتکار و ابداع نظریه های تازه ای در مسائل فلسفی دست یازیده، موجبات باروری و رشد تفکر فلسفی در جهان اسلام را شتاب بخشیدند

در قرن دهم(ه.ق)، با پدید آمدن دولت متمرکز ایرانی و رونق فرهنگی و اقتصادی، ابتکاراتی در فلسفه(حکمت متعالیه)و شعر(سبک هندی)و علوم طبیعی و ریاضی(نوآوری های میر فند رسکی و شیخ بهایی)رخ نمود