برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی
چنانچه به مفهوم واژه گیاه خواری توجه کنیم درمی یابیم که منظور از گیاه خواری استفاده از مواد خوراکی گیاهی در برنامه غذائی روزانه فرد است.
محصولا ت گیاهی که شامل انواع سبزی ها، میوه ها، غلا ت، حبوبات و مغزها هستند از مواد غذائی مفیدی محسوب می شوند که می توانند قسمت عمده ای از نیازهای تغذیه ای انسان را برآ‌‌ورده کنند و چنانچه به مقادیر لا زم و کافی در برنامه غذائی روزانه شخصی وجود داشته باشند به حفظ سلا مت فرد کمک زیادی خواهند کرد.
مواد غذائی گیاهی سرشار از ویتامین ها و املاح می‌باشند اما چنانچه گیاه خواری را به معنای استفاده مطلق از مواد گیاهی تصور کنیم، موضوع ابعاد دیگری خواهد یافت.
بعضی از افراد از رژیم گیاه خواری مطلق استفاده می کنند، به این ترتیب که غذای روزانه آ‌‌نها را صرفا مواد گیاهی تشکیل می دهد و از هیچ نوع ماده حیوانی استفاده نمی کنند. در این مقوله به بحث درباره رژیم گیاه خواری در مادران باردار و شیرده و تاثیر آ‌‌ن بر جنین، کودک شیرخوار و مادر پرداخته خواهد شد.
همان‌گونه که اشاره شد استفاده از مواد گیاهی در برنامه غذایی روزانه، بخصوص برای مادران باردار و شیرده بسیار مفید است و در حفظ سلا مت جنین، کودک شیرخوار و مادر تاثیر به‌سزایی دارد.
ولی منحصر شدن الگوی غذایی به محصولا ت گیاهی و عدم استفاده از مواد حیوانی می تواند در جذب، متابولیسم و کاربرد برخی از مواد مغذی در بدن اختلا ل ایجاد کرده و در نتیجه منجر به کمبود این مواد در انسان بشود، در این ارتباط می توان پروتئین، برخی از انواع چربی، املا حی مانند کلسیم، آ‌‌هن، روی و نیز ویتامین A12 را نام برد.
پروتئین
پروتئین برای تشکیل بافت ها و رشد و تکامل جنین، کودک و شیرخوار بسیار ضروری است، همچنین شیر وظایف مهم دیگری مانند ترمیم، تولید هورمون ها، آ‌‌نزیم ها و آ‌‌نتی بادی ها در بدن انسان به عهده دارد، بنابراین برای ادامه زندگی و حفظ سلا مت جنین، شیرخوار و مادر باردار و شیرده بسیار ضروری است.
در دوران جنینی، پروتئین از طریق خون مادر به بدن جنین وارد شده و وظیفه خود را در تشکیل سلول ها و تکامل جنین انجام می دهد.در دوران شیرخواری، پروتئین از طریق شیر مادر به کودک می رسد.
در مادرانی که از رژیم گیاه خواری استفاده می کنند و هیچ نوع ماده حیوانی در غذایشان موجود نیست کاربرد پروتئین در بدن پایین آ‌‌مده و پروتئین مصرفی نمی تواند به مقدار کافی و لا زم مورد استفاده قرار گیرد، زیرا پروتئین موجود در گیاهان در برخی از اسیدهای آ‌‌مینه اساسی کمبود دارند و چون بدن انسان نمی تواند اسیدهای آ‌‌مینه اساسی را بسازد و باید از طریق غذا به ایشان برسد.
بنابراین رژیم گیاه خواری می تواند موجب کمبود پروتئین در مادر، جنین و کودک بشود و به رشد و تکامل و سلا مت جنین و شیرخوار لطمه وارد سازد و نیز سلا مت مادر باردار و شیرده را به مخاطره اندازد.
البته چنانچه مخلوطی از دو نوع پروتئین گیاهی مثلا حبوبات و غلا ت یا حبوبات و مغزها و یا غلا ت و مغزها مصرف شود کیفیت پروتئینی غذا افزایش پیدا کرده و می تواند در بدن کاربرد مناسب تری داشته باشد.
چربی ها
چربی ها از منابع غنی انرژی محسوب می شوند و می توانند انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت های روزانه فرد و نیز اعمال حیاتی داخلی بدن را تامین کنند. بخصوص در دوران جنینی برای تامین رشد و تکامل جنین و نیز رشد و سلا مت نوزاد بایستی مقدار کافی انرژی به بدن مادر برسد. چربی ها از اسیدهای چرب تشکیل شده اند.
اسیدهای چرب اشباع نشده امگا–3 در سلا مت و تکامل سیستم عصبی جنین و نیز سلا مت و قدرت بینایی شیرخوار تاثیر زیادی دارد. منبع مهم و اصلی اسیدهای چرب امگا–3، ماهی و محصولا ت دریایی است. البته سبزی ها نیز حاوی مقداری از این نوع اسیدچرب هستند ولی مقدار آ‌‌ن زیاد نیست.
بنابراین در رژیم غذایی مادران باردار و شیردهی که از مواد حیوانی (ماهی و محصولا ت دریایی) استفاده نمی کنند مقدار کافی اسیدهای چرب امگا–3 وجود ندارد. تاثیر دریافت ناکافی اسیدهای چرب امگا–3 نه تنها در دوران جنینی و شیرخواری بلکه در سنین بالا تر نیز می تواند به صورت اختلا لا ت مختلف در شخص بروز نماید...
برای خواندن بخش دوم- گیاه خواری در مادران باردار و شیرده- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- گیاه خواری در مادران باردار و شیرده- اینجا کلیک کنید.