فقیه

در صحیحه زراره از امام محمّدبن علی علیه السلام روایت می کند که حضرت فرمود:

محمد باقر بن محمد اکمل معروف به «وحید بهبهانی» از فقیهان بزرگ و مجدد شیعه و مؤسس مکتب اصولی در سده دوازدهم هجری است. وی در سال 1117 ه.ق. در اصفهان به دنیا آمد،(3) و در سال 1135ه.ق پس از تهاجم افغان ها به ایران و سقوط اصفهان به بهبهان و سپس به نجف هجرت کرد و سرانجام در کربلا مقیم شد و در همان جا در سال 1205ه.ق چشم از جهان فروبست.(4)

بیش از بیست سال است که اصل ولایت فقیه رسماً و عملاً بر کشور اسلامی ایران سایه افکنده و ملت بزرگ و رشید ما را زیر بال و پر خود گرفته است و مردم هوشمند و متدین ما نیز چه به استناد عقاید مذهبی خود و چه به ملاحظه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل یاد شده را گردن نهاده و حاکمیت آن را پذیرا شده اند.

در این نوشتار که به واقع نگاهی کوتاه و اجمالی به موضوع «ولایت فقیه» در بستر تاریخی آرای فقیهان دارد، از موضوعاتی چون جایگاه مبحث ولایت فقیه در کلام، شیوه عملی ونظری مواجهه برخی از فقیهان با مسأله حکومت در عصر خود و انتصابی بودن حاکمیّت فقیه از سوی امام معصوم سخن به میان آمده است.

در این مقاله ابتدا این پرسش مطرح می شود که در نظریه های ولایت فقیه (ولایت انتخابی و ولایت انتصابی) چه نوع مناسباتی بین فرد و دولت برقرار است؟ فرضیه این مقاله، نوع این رابطه را وا کارگزارانه می داند

«فقیهان امامی و عرصه های ولایت فقیه»، پژوهشی جدید با هدف «استقراء در کلمات فقها و یافتن موارد رجوع به فقیه در سراسر فقه» است. این کار براساس یک طرح پژهشی، که در دانشگاه علوم رضوی دنبال می شود، انجام یافته است. سه بخش دیگر این طرح، عبارت است از:

اقتضای جامع بودن دین اسلام، داشتن برنامه برای زندگی اجتماعی بشر است. فقیهان اسلام عهده دار بیان برنامه و روش اسلام در تمام جنبه های زندگی بشر بوده اند

از نظر لغوی داوری در اختلافات و دعاوی، فرماندهی، و صدور حکم یا دستور را «حکومت» گویند؛ و در اصطلاح حکومت به کار یا مجموعه ای از کارها اطلاق می شود که بر عهده دولت، یا سازمان سیاسی جامعه است.1 در زبانهای عربی و فارسی، اطلاق واژه «حکومت» به کار یا کارهای دولت، سه علت داشته است:

در این نوشتار که به واقع نگاهی کوتاه و اجمالی به موضوع «ولایت فقیه» در بستر تاریخی آرای فقیهان دارد از موضوعاتی چون جایگاه مبحث ولایت فقیه در کلام، شیوه عملی و نظری مواجهه برخی از فقیهان با مسئله حکومت در عصر خود و انتصابی بودن حاکمیت فقیه از جانب امام معصوم سخن به میان آمده است.

نویسنده بر آن است تا دیدگاه امام خمینی قدس سره در بحث ولایت فقیه را روشن نماید. بدین منظور به صورت فشرده به بررسی اندیشه فقهی سیاسی امام می پردازد