مسئلهٔ چاقی در سال‌های اخیر به یکی از مشکلات و معضلات بغرنج بشری تبدیل شده است و متأسفانه حساسیت‌ها و نگرانی‌های افراطی نیز درباره آن وجود دارد. چاقی فرد را آمادهٔ ابتلا به بیماری‌هایی نظیر دیابت، تنگی نفس و اختلالات قلبی و عروقی می‌کند، اما آیا تمام افرادی که از چاقی می‌پرهیزند و خودشان را درگیر رژیم‌های سخت غذایی و استفاده از انواع قرص‌ها و شیوه‌های لاغری می‌کنند، از بیماری‌های ناشی از آن می‌ترسند؟ با قاطعیت بالایی می‌توان گفت که این گونه نیست و با کمی فکر معلوم می‌شود که تأثیر عوامل اجتماعی و روانی برای پرهیز از چاقی، بیشتر است. به نظر می‌رسد افراد، بیشتر از اینکه مبادا تناسب اندامشان خراب شود و موردتمسخر و طرد دیگران قرار بگیرند و از همه مهم‌تر یک «رافه» یا «پُز» اجتماعی بگذارند از چاقی می‌هراسند. به همین علت می‌توان گفت شاید مهم‌ترین عامل تعیین‌کنندهٔ وزن بعد از عامل وراثت، عوامل روان‌شناختی و اجتماعی باشد که ما در این مختصر به سه مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. مشکلات هیجانی: افراد بسیاری وجود دارند، که در مواقع هیجانی غذای بیشتری می‌خورند؛ زیرا این خوردن به آن‌ها احساس امنیت و آرامش می‌دهد و رنجش و ناراحتی‌شان را از بین می‌برد. در برخی افراد نیز شاهد پدیدهٔ «جایگزینی روانی» هستیم. بدین معنی که اگر خواسته و آرزوی آن‌ها تحقق پیدا نکند لذتِ خوردن را برای جبران‌کردن آن جایگزین می‌نمایند؛ زیرا با این روش هم ناراحتی خودشان را برطرف کرده‌اند و هم به صورت نمادین به خواسته‌شان رسیده‌اند.
2. کمال‌طلبی: افراد کمال‌طلبان یا افرادی که توقعات غیرواقعی از خود و دیگران دارند، با وجود تلاش‌های فراوانی که برای بهترشدن وضع موجود می‌کنند، باز از عملکرد خود ناراضی هستند. این افراد به دلیل استانداردهای فوق‌العاده افراطی که برای خود ساخته‌اند هیچ گاه از اندام خود راضی نیستند و به همین علت خود را درگیر رژیم‌های غذایی شدید و طاقت‌فرسایی می‌کنند که چه‌بسا سلامتی آن‌ها را نیز به خطر می‌اندازد.
3. کمبود اعتمادبه‌نفس: آیا گاهی به خودتان لقب‌هایی چون شکمو و گامبو می‌دهید؟ آیا از اینکه دیگران از شما لاغرتر یا خوش‌هیکل‌ترند، احساس افسردگی می‌کنید؟ آیا به تعریف‌های دیگران از خودتان بی‌توجه هستید ولی از انتقاد و توهین آن‌ها رنجیده خاطر می‌شوید؟ اگر پاسخ شما به این سه سؤال مثبت باشد، لازم است از همین حالا طرز فکر و اعتمادبه‌نفس خود را اصلاح کنید. روان‌شناسان، اعتمادبه‌نفس را شامل «دیدگاه فرد نسبت به خود» می‌دانند. فردی که دارای اعتمادبه‌نفس پایین‌تری است احتمالاً در مقابل نظرات و انتقادات دیگران آسیب‌پذیرتر است و شاید به راحتی در مقابل این گفته که «شما چاق هستید» تسلیم شود و احساس چاقی کند.
راهکارها
متخصصان بهترین راه مقابله با چاقی را ورزش‌کردن همراه با رژیم غذایی و پیگیری‌های روان‌شناختی می‌دانند، زیرا تحقیقات نشان داده‌اند که اگر این سه شیوه توأمان استفاده شوند، تأثیر بیشتری می‌گذارند. ما در اینجا به نسبت دلایلی که برای چاقی برشمردیم سه راهکار را ارائه می‌دهیم که امید داریم لااقل برای کسانی که این مشکلات را دارند مفید باشد.
1. اگر شما خوردن را به عنوان حفاظی در برابر ناملایمات و سختی‌های زندگی به کار می‌برید، بهتر است هر زمان که دچار هیجانات یا احساسات ناگوار می‌شوید به جای روی‌آوردن به خوردن، دربارهٔ احساساتتان فکر کنید و آن‌ها را با شخص دیگری در میان بگذارید و از آن‌ها طلب مشورت کنید؛ زیرا با این کار هم توانسته‌اید تخلیه روانی یا ریختن مشکلات به بیرون از خود را انجام دهید و هم اینکه دیگر برای حل مشکلتان تنها نیستید.
2. اگر خیلی کمال‌طلب هستید و خودتان را با ستاره‌های سینما و مانکن‌هایی که در عکس‌ها می‌بینید، مقایسه می‌کنید، باید بدانید که این عکس‌ها را رتوش می‌کنند تا عیب آن‌ها را در مراحل چاپ از بین ببرند. ثانیاً عکاسان برای به‌دست‌آوردن بهترین چهره از سوژه‌های خود چندین عکس را می‌گیرند تا در نهایت یکی از آن‌ها را انتخاب و چاپ کنند. در پایان باید گفت، سعی نکنید خودتان را با دیگران مقایسه کنید؛ زیرا طبق دیدگاه تفاوت‌های فردی، هرکسی در زمینه‌ای خاص استعداد و توانایی دارد و چه‌بسا شما در بسیاری از موارد دیگر از آن‌ها تواناتر باشید.
3. کم نیستند افرادی که اعتمادبه‌نفس ضعیفی دارند و فکر می‌کنند اندامشان غیرطبیعی و نامتناسب است و به همین دلیل از خودشان بیزار هستند. می‌توان به این عزیزان گفت که اگر شما آدمی هستید که مرتباً از دیگران می‌پرسید «من چطور به نظر می‌رسم؟ آیا چاق هستم؟» و با سؤالاتی نظیر این می‌خواهید امنیت و آرامش کسب کنید، باید بدانید که کارتان اشتباه است، زیرا به دلایل مختلف هیچ کسی قضاوت منصفانه‌ای دربارهٔ شما نخواهد داشت. سعی کنید به عقاید خود متکی باشید؛ زیرا در این صورت اگر کسی به شما حرفی هم بزند یا انتقادی هم بکند، می‌توانید به صورت مناسب با آن مواجه شوید.
