ماسوله ؛ ماه کوچک میان طبیعت بهشتی فومن

جاده می پیچد و بهشت از میان مه نمایان می شود ، نامش ” ماسوله “ است.
چه برای بار اول آن را ببینی چه برای چندمین بار ، چشمانت تر می شود از شبنم مه و لبانت لبخندی نقره ای بر تن می کند.
نقره ای از آن جا که ” ماسوله “ یا ” ماه سالار “ ، به مانند ماهی است که روزها از میان سبزی کوه و دشت ، برق نقره ای دامانش را بر تن کوه می اندازد.
دهکده ای مه آلود که غرق نور است ، غرق نور از خانه هایی زرد زنگ ، خانه هایی که بر روی هم ساخته شده اند و یکدیگر را بر تن کوه تا به دورن مه بالا کشیده اند …
می گویند مه دروازه ای است رو به دنیای جادو ، شاید برای همین است که اگر این روستا را بارها هم دیده باشی ، ماسوله باز هم تو را به سوی خود می کشاند.
برق نقره ای ماه سالار و گرمای خانه های زرد رنگش کارناوال را از میان مه به سمت خود کشیده است تا امروز را مهمان این روستای پله ای باشد.
تا برایت پله به پله و کوچه به کوچه از حال و هوای این روستای پنهان شده در انتهای کوه بگوییم.

آن طور که ماسوله خودش را با مه پوشانده ،باورت می شود که حتما دختری ماه رو بوده است ، دختری که آن را ” عروس شمال ” می خوانند و هرساله برای تماشایش یه اینجا می آیند.
آن قدر زیباست که پس از پیاده شدن حتی نمی خواهی نزدیک تر شوی یا قدم به درونش بگذاری ، گویا همین طورکه حلقه ای از ابر و مه بر سر دارد و تو به قد آن را پیچیده بر تن کوه میبینی ، برایت کافیست.

جاده پیش می رود و تو را می رساند به ابتدای روستایی که هوای پاک و زیبایی اش هوش از سرت می برد.
از آنجایی که وسایل نقلیه نمی توانند به روستا وارد شوند ، قبل از هر چیز باید به پارکینگی بروید که در سمت چپ رودخانه قرار دارد.
پس از آن به ورودی روستا می رسی ، به ابتدای مسیر پله ای معروف ماسوله.
در سمت چپ یک کافه قرار دارد که بر روی در و پنجره اش از کباب داغ نوشته شده تا آش رشته.
در سمت راست نیز مغازه های صنایع دستی قرار دارند و بر روی دیوار هم شماره ی خانه های اجاره ای چسبانده شده.
تمام این ها شاید دقایقی نگاهت را بدزدد ، اما در نهایت با شوق مسیرت را رو به داخل روستا آغاز می کنی.
پله ها سنگی هستند ، بلند و کوتاه ، به اولین دو راهی که رسیدی باید تصمیم بگیری که سمت چپ میروی یا راست …
اما نگران نباش ، هر کدام را که انتخاب کنی پر است از خانه هایی زرد رنگ و زیبا با گلدان های شمعدانی.

ماسوله روستایی پلکانی

از همان ابتدا و در نظر اول حتی ، متوجه شده ای که روستا بر روی شیب تند کوه و به صورت پلکانی ساخته شده است.
سقف هر خانه حیاط خانه ی پایینی است و حتی بسیاری از آن ها محل گذر و عبور عابرین شده اند.
خانه ها آنقدر به هم نزدیک اند و فضای کوچه و گذر صمیمی ، که انگار دوستانی قدیمی هستند. برای هم قلاب گرفته و پا بر شانه ی یکدیگر گذاشته اند تا با هم به آسمان برسند.

معماری منحصر به فرد روستا

همانطور که گفتیم خانه ها پلکانی و بر روی یکدیگر بنا شده اند.

نکته ای که جالبست این است که اختلاف سطح بین بالا و پایین روستا به 120 متر می رسد.

خانه ها معمولا دو طبقه هستند و در و پنجره ی آن ها از چوب ساخته شده.
زرد رنگ هستند و این انتخاب رنگ تنها از روی خوش سلیقگی مردم نبوده ، بلکه برای بهتر دیده شدن خانه ها در مه بوده است.
از آنجایی که ماسوله یک سوم از سال را غرق مه است ، بنابراین رنگ زرد بر دیوار خانه ها کشیدن بی حساب نبوده.
حالا به این قاب چوبی در و پنجره و رنگ زرد دیوار ها ، گلدان شمعدانی هم اضافه کن تا بیبنی هنر معماری تنها در بالا بردن تعداد طبقات نیست ، بلکه در زیبا ساختن آن چیزی ست که پیش رویت قرار دارد نه بالای سرت.
داخل خانه ها از دو بخش تشکیل شده است ، یکی قسمت داخلی که برون رفت حرارتی کمتری داشته و معمولا آشپزخانه هم در آن قرار دارد و زمستان ها اهل خانه در آن گذران زندگی می کنند.
و دیگری بخش خارجی خانه که راه به پنجره و ایوان داشته و تابستان ها هوای ملایم و خنک را به خانه راه می دهد.

هر محلی نامی و هر خانه داستانی دارد …

در ماسوله چهار محله ی اصلی وجود دارد به نام های …

1) ” خانه بر “ (‌ خونَ وَر )

2) ” کشه سر ” ( کیِ سَر )

3) ” اسد محله ” ( اَسَ مَل )

4) “مسجد بر “ ( مَزَ وَر )
مسجد بر همان طور که از نامش مشخص است به محدوده ی نزدیک امامزاده و مسجد گفته می شود.
کشه سر هم ،به محدوده ی شمال روستا نسبت داده می شود و بالای روستا به حساب می آید.
اسد محله و خانه بر نیز از محله های میانه ی روستا هستند.

نکته جالب این است که هر چهار محله یک مسجد برای اهالی دارند.

نام مساجد نیز از این قرار است : مسجد جامع ، مسجد اسد محله ، مسجد قنبر آباد و مسجد خانه بر .

بازار ، قلب تپنده ی روستا

در همین ابتدا برایتان می گوییم که حساب بازار ماسوله از بازار تمام روستاهای دیگر جداست.
اینجا خرید کردن که هیچ ، حتی تماشا کردن هم لذت دارد.
تازه درست به مانند پاساژهای شهری طبقه هم دارد.
بازار ماسوله در چهار سطح مستقل از هم قرار گرفته است که مغازه های دو طبقه تحتانی همگی ” یک طبقه “ هستند و مغازه های دو طبیقه بالایی همه ” دو طبقه “ هستند.

در ادامه هرکدام را با مغازه هایش برایتان معرفی خواهیم کرد.

سطح اول بازار

در این قسمت دو سوپر مارکت بزرگ وجود دارد که می توانید خرید روزانه و احیانا صبحانه روز بعد را از آن انجام دهید.
قصابی با گوشت تازه و نانوایی با نان داغ هم دارد.
چندین مغازه ی صنایع دستی هم در لا به لای دیگر مغازه ها قرار دارند تا تو از همین ابتدا برای خرید آن ها لحظه شماری کنی.
یک قهوی خانه سنتی کوچک هم رو به منظره قرار گرفته.
شیرینی پزی ” شمیم بهار “ هم درست در ابتدای پله های طبقه بعدی قرار دارد ، تا قبل از رفتن شیرینی محلی داغ و تازه را بچشی و به عنوان سوغات برای آنان که جایشان خالی است خریداری کنی.

سطح دوم بازار

در این قسمت ، و در همان ابتدای ورود ، یک کبابی و کافه ی بزرگ وجود دارد با نمایی فوق العاده از منظره ی کوهستان.
یک مغازه عطاری و چندین مغازه ی صنایع دستی نیز وجود دارد ، همه را سر فرصت ببینید.

به شما پیشنهاد می کنیم که از تمام مغازه ها دیدن کنید و حتی اگر شده سوغاتی کوچک به یادگار از ماسوله خریداری کنید.

سطح سوم بازار

” گالری هنری الیزه “ نیز از آن مغازه هایی است که اگر یادگار یا سوغاتی متفاوت می خواهید باید نگاهی به آن بیاندازی ، گذشته ار آن نیز فضای هنری و گرمی دارد.

یک مغازه هم هست که لباس محلی برایت کنار گذاشته تا چند دقیقه مانند محلی ها لباس پوشیده و عکسی خاطره انگیز از ماسوله را با خود به یادگار ببری.

سطح چهارم بازار

سعی کنید تا می توانید لذت ببرید زیرا بازار در همین جا به پایان می رسد.

این قسمت از بازار نیز دارای مغازه های صنایع دستی و خوراکی های محلی است ، لباس های محلی نیز برای فروش وجود دارد.

سوغات ماسوله

مغازه های ماسوله پر است از سفال های آبی رنگ ، خوراکی های محلی ، جوراب های پشمی ، گلیم ، چموش ، ابزار های فلزه ، چاقو و همین طور عروسک های کاموایی.

خوراکی های رنگارنگ ، یکی ترش یکی شیرین ولی همگی تازه منتظر هستند تا آن ها را امتحان کنی از جمله : گلپر ، لواشک و اگردک (شیرینی محلی).

ظروف سفالی آبی ، کاسه های دیزی خوری ، پارچ و ظرف های مسی نیز در بیستر مغازه ها پیدا می شوند.

از میان تمام این سوغاتی ها گران قیمت اما عروسک های کاموایی و رنگی از همه محبوب ترند.
زنان ماسوله با سرعتی باورنکردنی آن ها را بافته و با قیمتی مناسب می فروشند تا دست آخر یا گوشه ی اتاقتان قرار گیرد یا سوگولی و وسیله بازی کوچک ترین عضو خانواده شود.

گذر سهراب از بازار ماسوله و یادگاری که به جای گذاشت

سهراب سپهری در سفری که به روستای ماسوله داشت ، پس از دیدن روستا و مناظر اطرافش به بازار آمد و با خط خوش شعری را از خود به یادگار گذاشت …

 

به ماسوله آمده ایم که از ماسوله بنویسیم.

ماسوله را نمی توان نوشت ٬ ماسوله را باید دید
و به تماشای آن همه خانه که به پهنه ی سبز کوه نشسته است ایستاد
در ماسوله باید زندگی کرد
نقاشی باید کرد
فیلم باید ساخت
شعر باید گفت
” سهراب سپهری “

موزه مردم شناسی روستا

موزه مردم شناسی ماسوله در روستا و میان کوچه پس کوچه ها قرار دارد که سال 1381 تاسیس شده و تاریخ این روستا و مردمانش را درون خود جای داده.

درواقع این موزه ، تنها موزه ی شخسی ایران است که به همت ” فرهاد شرقی ماسوله ای “ احداث شده و شامل اسناد تاریخی ، ادوات جنگ ، شکار و آهنگری است و کوزه و جام و چپق.
داخل موزه به سه بخش تقسیم بندی شده است که در همه ی آن ها اشیا و اسناد تاریخی قرار دارد.
بخش اول مربوط به صد سال اخیر ، بخش دوم مربوط به دو قرن گذشته و بخش سوم مربوط به یافته هایی با قدمت چهار قرن است.
این موضوع نشان دهنده ی تاریخ غنی این منطقه است ، بنابراین در ادامه از تاریخچه روستا و نظریه ها و افسانه هایش بیشتر  برایتان خواهیم گفت …

ماسوله ، این نام زیبا …

در گذشته این روستا نام دیگری داشته ، اما از سده ی هشتم هجری تا به امروز ، آن را با نام ” ماسوله “ خوانده اند.

اما اگر درباره ی نام قدیمی این روستا کنجکاو باشید باید به شما بگوییم که سه نظریه و داستان برای آن وجود دارد :

1) اولی از این قرار است که این روستا در گذشته در نزدیکی کوهی با نام ” ماه سالار “ قرار داشته و قدیمی های روستا می گویند که به همین دلیل نام ” ماسالا “ ( ماه کوچک ) را بر روی این منطقه گذاشته شده بوده که در گذر زمان تلفظ آن به ” ماسوله “ تغییر پیدا کرده.

2) روایت دوم اما می گوید که ماسوله از ترکیب واژه ی ” ماس “ به معنای مانع و کوه ، به اضافه ی ” اوله “ به معنای بلند تشکیل شده که در نهایت می شود ماسوله ، به معنای ” کوه بلند “.
3) روایت سوم هم جالب است ، می گویند نام ماسوله از شهر ماسال که در نزدیکی آن قرار دارد گرفته شده و در گذشته این روستا ،جای زندگی متمولین شهر ماسال بوده که برای پناه از دست غارتگری که در دوره ی قاجار رواج داشته ، به اینجا می آمدند.
در نهایت اما هر کدام از این سه نظریه صحیح باشد ما این را می دانیم که نام ماسوله یا ماه کوچک برازنده ی این روستاست و به دل می نشیند.

کهنه ماسوله …

از ” کهنه ماسوله “‌ اگر بخواهیم برایتان بگوییم می شود تاریخچه این روستا که بر می گردد به قرن پنجم هجری.

از نظر جغرافیایی ، کهنه ماسوله در هشت کیلومتری ماسوله امروزی قرار داشته که بین قرن پنجم تا هشتم هجری مردمان ماسوله در آنجا می زیستند.
اما در قرن هشتم ، مردمان کهنه ماسوله که تالشی بودند ، به همراه مردمان ترک و گیلکی به مکان امروزی این روستا کوچ کردند و فرهنگ ماسوله را که ترکیبی آمیخته و تاثیر پذیر از این سه بوده را بوجود آورده اند.
برای این مهاجرت نیز سه نظریه های بیان شده است.
اول اینکه ” عون بن علی “ ، یکی از نوادگان امام اول شیعیان ، به همراه سید جلال الدین اشرف از فرزندان موسی کاظم ، امام هفتم در جنگ به شهادت رسیدند و خاک این روستا مامن بدن مقدس آنان شد.
بنابریان مردم از بالادست کم کم خانه های خود را به نزدیکی امامزاده رساندند تا برکت آن به زندگیشان وارد شود.
در روایت دوم اشاره ای به زلزله ی بزرگی که در سال 890 هجری آمده اشاره شده است و در روایت سوم به طاعونی که در سال 943 در سراسر ایران همه گیر شد.

 

عکسی تاریخی از ماسوله …

کمی بیشتر در مورد ماسوله و مردمان آن

ماسوله روستایی با وسعت معادل 16 هکتار است که در سال 1345 به عنوان ” میراث فرهنگی و طبیعی ” تحت حفاظت #سازمان میراث فرهنگی و منابع طبیعی در آمد.
مردمان این روستا به زبان تالشی سخن می گویند ، مسلمان اند و مذهب آنان شیعه است.
زنان علاوه بر امور خانه داری و رسیدگی به بچه ها ، جوراب های پشمی و عروسک های کاموایی نیز می دوزند.
مردان هم اکثرا مغازه دار ، چموش دوز ، آهنگر ، دامدار یا چوپان هستند.

هرچند این روزها بیشتر جوانان به شهر مهاجرت کردند و افراد مسن و سالخورده ساکن روستا هستند.

البته شغل مردم نیز کم کم تغییر شکل داده و متناسب با #توریستی شدن روستا تغییر کرده است.

شب در روستا

ماسوله در شب متفاوت از روز است.
در روز بر بلندای روستا می ایستی و کوه ها را از پایین و رودخانه و امامزاده سبز رنگ را از بالا تماشا می کنی ، اما در شب تنها کوچه پس کوچه ها روشن است.
به اطراف که نگاه میکنی انگار بذر نوری که خورشید صبح بر روستا پاشیده ، شامگاه جوانه زده.
یک چراغ این طرف و یک چراع آن طرف که تنها پیش پایت را روشن کرده اند تا در سکوت شب میان کوچه پس کوچه ها قدم بزنی …
شب هر کجای روستا که هستی خودت را حتما به بازار برسان زیرا حال و هوای دیگری دارد و تجربه ای خاطره انگیز برایت می شود.
اول دود را می بینی که از دم مغازه و کافه ها به هوا رفته و بعد بوی خوش کباب را حس می کنی …
بر حسب سلیقه ات یکی را انتخاب کن و شام را در هوایی پاک و آرامشی مثال زدنی میل کن. حواست باشد که حتما مخلفات را هم کمال و تمام سفارش بدهی.
بعد از شام هم سفارش چای بده ، در فنجان های کمر باریک سرو می شوند.

در لحظه زندگی کن و خودت را برسان به میان صحبت دیگر افراد ، حرف ها و گِلگی مغازه داران با یکدیگر و نگاه پیرمردی که دور از بقیه با وقار پشت دخل نشسته …
زندگی در این گوشه از جهان این گونه است ، اینجا شب می رسد اما سریع صبح نمی شود ، تو وقت داری تا آرام باشی و شب گردی کنی.

خداوند صبح را برای ماسوله آفریده …

اینجا صبح را به خاطر هوای مه آلود آن ، به چشم سر نه ولی به چشم دل می بینی.

هوا آهسته روشن می شود، پنجره را باز می کنی ، مه به درون خانه می ریزد و رطوبت هوا صورتت را می شوید تا سرحال شوی.
از شهر اگر به اینجا آمده باشی تازه می فهمی صبحانه یعنی چه ، نان تازه و چای داغ در میان تراس یا بر روی پشت بام آن قدر می چسبد که از خوردنش سیر نمی شوی.
روح و تن و ذهنت از خواب آرام دیشب جان گرفته و تو گویی حتی جوان تر شده ای …

امام زاده عون ابن محمد حنیفه علیه اسلام

امام زاده ی ماسوله با آن گنبد و گلدسته های سبز رنگ اش در همان نگاه اول دلت را آرام می کند.
گویی دو دست از میان روستا ، رو به خدا بلند شده و برکت و سلامتی می خواهد برای مردمان و مسافران ماسوله.
به اینجا اگر آمدی ، حتما سری هم به #امامزاده بزن.

سلامی کن و دو رکعت نماز بخوان تا سیاهی شهر و خاطر بد از دلت پاک شود.

تا حال که به آسمان نزدیکی دلت هم خدایی تر باشد …

جاذبه های ماسوله …

1) از کنار ماسوله ، رودخانه ی پر آب ” ماسوله رودخان “ عبور می کند ، همانی که برای رسیدن به روستا از روی آن می گذری.

2) درست بر روی تپه ی بلند روبروی روستا ، قبرستان روستا وجود دارد که اهالی رفتگان خود را در آنجا به خاک می سپارند.

3) آبشار ماسوله یا ” کوشم ماسوله “‌ با ارتفاع 20 متر نیز ، در انتهای درهی جنگلی ماسوله قرار گرفته است.

4) “‌ قله ی شاه معلم “‌ نیز با ارتفاع 3050 متر ، کوهنوردان بسیاری را به این منطقه می آورد.

آب و هوای ماسوله

ماسوله تابستان ها آب و هوایی معتدل دارد و زمستان ها پر باران و برف است.
هرچند که بارش در فصول سرد سال زیاد است ، اما رطوبت بالای منطقه از شدت سرمای هوا کم می کند.
بیشتر روزها نیز هوای روستا مه آلود است و همین زیبایی روستا را دو برابر کرده.
به هر حال در هر موقع از سال که به ماسوله آمدید ، لباس گرم را فراموش نکنید زیرا شب ها نیازتان می شود.

 

ماسوله در فصول مختلف …

اقامت در روستای توریستی ماسوله

کارناوال پیشنهاد می کند تا شب را حتما مهمان ماسوله باشید.
اما برای اقامت راحت تر در این روستا نیز برایتان توصیه هایی داریم.
شما می توانید در #هتل بزرگ ماسوله اقامت کنید که هم راحت است و هم تمیز ، اما تنها موردی که ممکن است شما را کمی اذیت کند ، سر و صدای روستا در شب است.
هتل درست در ابتدای روستا قرار گرفته و تا صبح افراد بسیاری خود را به اینجا می رسانند ، ماشین را پارک می کنند و به دنبال خانه می گردند. بنابراین اگر خوابتان سبک باشد تا صبح چند باری بیدار می شوید.
حالا اگر با این تفاسیر قید هتل را زدید و انتخابتان خانه های روستایی شد ، باید بهتان بگوییم که باز هم همه چیز فراهم نخواهد بود.
امکانات خانه ها بسته به انتخاب شما است ، اما برای اقامت در همه ی آن ها به ملافه تمیز نیاز دارید تا با خیال راحت بتوانید از اسباب خواب صاحبخانه استفاده کنید.
پتوی مسافرتی و لباس گرم هم در تمام فصول همراهتان باشد اینجا شب ها بی خبر سرد می شود.
نکته ی دیگر اینکه همان موقع گرفتن خانه و گذاشتن قول و قرارها ، ساعت ترک خانه را دقیق اعلام کنید تا هم صاحب خانه بتواند باخیال راحت دنبال مشتری باشد و هم شما صبح منتظر رسیدن صاحب خانه برای تحویل خانه نباشید.

دسترسی

#ماسوله که این روزها آن را شهر می خوانند و اگر ما آن را ” روستا ” خطاب کرده ایم ، از سر صمیمیت و پاکی بی نظیر آن بوده است ، در استان #گیلان قرار دارد.
برای رسیدن به این بهشت زیبا ، باید از نزدیک ترین شهر به آن یعنی #فومن ، در جاده ی سرسبز فومن – ماسوله حدود 35 کیلومتری رانندگی کنید.

آدرس : #ایران ، گیلان ، فومن ، ماسوله

Address : Masouleh, Foman, Gilan, Iran

سخن آخر

همانطور که سهراب گفت ، ماسوله را باید دید …

دوستان عزیز از شهر ماسوله برایتان گفتیم از مردمان ساده و صمیمی آن تا در اولین فرصت کوله بار سفر بسته و چند روزی مهمان این طبیعت بهشتی باشید.

بسیاد خوشحال می شویم تا نظرات خودتان درباره ی این مطلب و یا خاطراتتان از ماسوله را با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.