گلایه‌های امام زمان (عج) از علی بن مهزیار/ ۸۰ وظیفه فرد منتظر در زمان غیبت

حجت‌الاسلام محمدرضا فوادیان، پژوهشگر مهدویت در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به مناسبت فرارسیدن روز نیمه شعبان و ولادت امام زمان (عج) به بررسی وظایف جامعه منتظر در برابر امام عصر (عج) در زمان غیبت پرداخت. 

وی در این رابطه گفت: مهم ترین وظیفه امت نسبت به امام، تبعیت و اطاعت است. در آیات و روایت فراوان از ما خواسته شده است از امام حق اطاعت بکنیم. مثل آیه أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ که تکلیف را برای همه مشخص کرده است. منتهی در زمان غیبت امام، برخی گمان می‌کنند که شأن امام کم شده یا برخی از شئون امام تعطیل شده است، در حالی که ما معتقد هستیم امام در هر دوره‌ای واجب الاطاعه است و غیبت نمی‌تواند به این وظیفه ضرری وارد سازد.

وی با بیان این‌که اطاعت از امام مهدی(ع) در عصر غیبت از طریق اطاعت از فرامین پیامبر و اهل بیت‌(ع) قبل از ایشان امکان پذیر است، اظهار کرد: این روش یعنی آنچه در قرآن و روایات آمده است را باید اطاعت کنیم. البته اطاعت خاص از فرمایشات امام مهدی (ع) نیز در عصر غیبت برای ما غیر ممکن نیست. در توقیعات امام عصر (عج) و در تشرفات که به محضر ایشان شده، حضرت دستوراتی بیان فرموده‌اند که تکلیف ما را مشخص می‌سازد.

فوادی افزود: ما وقتی به توقیعات دقت می‌کنیم می‌بینیم که حضرت از ما خواسته است دین خدا را اقامه بکنیم. یا حضرت درباره نماز می‌فرماید کسی که نمازش را به تأخیر بیاندازد از رحمت خدا به دور است. از این سخن، منِ منتظر، متوجه می‌شوم حضرت اراده کرده است که من به نماز اول وقت اهتمام داشته باشم. همچنین در تشرفات، مثل تشرف علی بن مهزیار، حضرت به ایشان می‌فرماید ای پسر مهزیار چرا دیر به دیدن ما آمدی؛ من صبح و شام منتظر آمدنت بودم؛ «کنّا نتوَقَعُکَ لیلاً و نهاراً». علی بن مهزیار در پاسخ می‌گوید کسی نبود مرا خدمت شما بیاورد.

وی ادامه داد: حضرت به علی بن مهزیار می‌فرمایند: می‌دانی چرا دیدار من و تو به تأخیر می‌افتاد، چون شما سه کار انجام می‌دادی: یک این که فقط به فکر جمع آوری مال برای خودت بودی؛ مگر نمی‌دانی در این اموال حقی برای سائل و محروم هست. دوم این که ضعفای شیعه را فراموش کرده بودی. در هر جامعه‌ای ضعفای مادی و فکری وجود دارد. سوم این که قطع رحم کرده بودی. منِ منتظر وقتی این تشرف را می‌شنوم متوجه می‌شوم که حضرت از من چه می‌خواهد. حضرت می‌خواهد نسبت به جامعه، خودم را بی تکلیف ندانم و در اموالی که جمع می‌کنم حقوق سائل را بپردازم و این که با ارحام خود قطع رابطه نکنم. پس اطاعت از امام در عصر غیبت خدشه‌ای نمی‌پذیرد.

پژوهشگر مهدویت در خصوص نحوه هدایت امت توسط امام در زمان غیبت اظهار کرد: امام دو نوع هدایت می‌کند، هدایت ظاهری و هدایت باطنی. در عصر غیبت شأن امام که هدایت است تعطیل نشده است. ما در عصر سایر امامان می‌رفتیم و از ایشان سوال می کردیم و ایشان ما را هدایت می‌کردند. این می‌شود هدایت ظاهری. در هدایت ظاهری بحث می‌شود که این هدایت از نوع «ایصال الی المطلوب» است یا «ارائه طریق» است. امام مهدی (عج) هدایت باطنی افراد را در دوران غیبت بر عهده دارد. در هدایت باطنی، ارائه طریق نیست اما ایصال الی المطلوب هست. یعنی حضرت هر نفسی را مستعد هدایت بداند، هدایت می‌کند. شأن امام در عصر غیبت هیچ‌گاه تعطیل نشده است. ایشان می‌تواند مبدأ میل ما را به سوی خوبی‌ها قرار دهد و کشش و واکنش ما به سمت خیر و خوبی باشد.

وی افزود: پیامبر خاتم الانبیاء است. آیا با ختم نبوت، امر هدایت تعطیل می‌شود؟ خیر، هدایت پس از انبیا به اوصیا سپرده می‌شود. خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا؛ یَوْمَ نَدْعُو کُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ؛ لِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ. در عصر غیبت کسی جز امام مهدی (عج) هادی ما نیست. پیامبر (عج) در حدیث ثقلین فرمود من از میان شما می‌روم ولی دو چیز گرانبها برایتان باقی می‌گذارم، اگر به این دو تمسک بجویید هدایت می‌شوید. از این سخن روشن می‌شود الان هم این شأن هدایت گری برای اهل بیت هست و الّا پیامبر ما را به آن ارجاع نمی‌داد.

حجت‌الاسلام فوادی در رابطه با نقش منتظران در امر تعجیل فرج امام عصر (عج) خاطر نشان کرد: در کتاب مکیال‌المکارم هشتاد وظیفه برای منتظران در عصر غیبت نوشته شده است. مانند شناخت امام عصر (ع)، محبت امام عصر (ع) و .... یکی از آن وظایف که امروزه مطرح است زمینه سازی برای ظهور است. چرا امام مهدی (عج) غایب شده است؟ علل غیبت چیست؟ ما باید آن علل را مرتفع بکنیم تا این که حجت خدا ظاهر شود. ما معتقد هستیم که خداوند متعال دوست ندارد که ولی او در پس پرده غیبت باشد.

وی در پایان اظهار کرد: خود امام عصر (عج) فرموده‌اند أَکْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُم‌، پس ایشان از غیبت خود راضی نیستند. چه عاملی سبب شده است که ما از ظهور امام محروم باشیم؟ علت، خواست انسان‌ها است. خداوند متعال می فرماید إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ. ما حاکم بر سرنوشت خودمان هستیم. می‌توانیم ظهور حجت خدا را تعجیل یا تأخیر بیندازیم. ما باید یکی از وظایف اصلی خودمان را زمینه سازی برای ظهور بدانیم و کاری کنیم که شرایط ظهور برای حضرت محقق شود. از شرایط ظهور، وجود یاران کارآمد و استقبال عمومی است که از حضرت صورت بگیرد . ما اگر صفات و ویژگی‌های خاص حضرت را در نظر بگیریم و در وجود خودمان نهادینه کنیم، خودسازی و دگرسازی کنیم زمینه ظهور مهیا می‌شد.