در سال‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین ارکان در تعیین سرعت عملکرد کامپیوترها نوع حافظه‌ی اصلی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربران همواره با دو گزینه‌ی اصلی حافظه‌های HDD و SSD روبه‌رو هستند که هر یک مزایایی دارد. هارددیسک‌های (HDD) معمولی قیمت ارزان‌تری دارند ولی سرعت عملکرد آن‌ها به‌مراتب کمتر است؛ اما در مقابل، حافظه‌های SSD در کنار سرعت بالا و وزن کمتر، قیمت بالاتری دارند. یکی از تصمیمات اصلی کاربران رایانه شخصی در سال‌های اخیر، انتخاب بین سرعت و قیمت پرداختی بوده است؛ اما به نظر می‌رسد اینتل راه سوم و بهتری برای تصمیم‌گیری پیدا کرده است. این کمپانی مدعی است که با فناوری جدید حافظه با نام Optane Memory دیگر نیازی به فدا کردن سرعت به دلیل قیمت نیست. بر اساس اطلاعات ارائه‌شده توسط اینتل، با حافظه‌ی Optane می‌توان سرعت حافظه‌های HDD را به اندازه‌ی SSD بالا برد.
برای درک چگونگی عملکرد فناوری اینتل بهتر است نگاهی به عملکرد حافظه‌های رم داشته باشیم. حافظه‌ی رم یا Random Access Memory بخشی از معادله‌ی سرعت بالای عملکرد رایانه‌ها است. حافظه‌های DRAM در رایانه‌ها وظیفه‌ی آدرس‌دهی به اطلاعات مورد نیاز پردازنده را برای دسترسی سریع واحد پردازشی بر عهده دارند. افزایش ظرفیت حافظه‌ی رم به معنای افزایش میزان فضایی است که می‌توان آدرس‌دهی کرد و از آن برای ذخیره‌ی اطلاعات مورد نیاز پردازنده بهره برد. اما حافظه‌ی رم اطلاعات را تنها تا زمانی که یک اپلیکیشن یا نرم‌افزار در حال اجرا باشد، در خود ذخیره می‌کند و پس از بستن برنامه‌ی مورد نظر، اطلاعات مرتبط نیز از روی حافظه‌ی رم حذف می‌شوند. در واقع حافظه‌ی رم قادر نیست عادت شما در به‌کارگیری برنامه‌ها و نحوه‌ی استفاده از رایانه را فرا بگیرد و در نتیجه دسترسی سریع را بیش از پیش مهیا کند.
حافظه‌های NAND نیز که در قلب درایوهای SSD قرار می‌گیرند، قطعات مکانیکی نظیر حافظه‌های HDD ندارند و قادرند اطلاعات را در خود نگهداری کنند. این حافظه‌ها امروزه در گجت‌های مختلفی نظیر گوشی‌های هوشمند، حافظه‌های همراه و رایانه‌های شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این حافظه‌ها به دلیل سرعت بالاتر، قیمت گران‌تری دارند. این نوع حافظه‌ها با وجود توانایی در ذخیره‌ی انواع اطلاعات، این امکان را ندارند تا در قالب حافظه‌ی رم مورد استفاده قرار گیرند.
حال پس از توضیحات ارائه‌شده، نوبت به آن رسیده است تا به سراغ حافظه‌ی Optane اینتل برویم. بنا بر اطلاعات ارائه‌شده توسط اینتل، حافظه‌ی اُپتان تکنولوژی جدیدی از حافظه را معرفی می‌کند. حافظه‌های اُپتان مبتنی بر معماری 3D Xpoint Memory است که اینتل در جولای 2015 معرفی کرد. این حافظه سرعتی برابر حافظه‌های DRAM دارد، حال آنکه می‌تواند اطلاعات را همچون حافظه‌های NAND در خود ذخیره کند.
ناوین شِنوی، قائم‌مقام ارشد اینتل در این خصوص چنین اظهار نظر کرده است:
فناوری حافظه اُپتان از جمله‌ی پیشرفت‌های بزرگ حافظه در دهه‌های اخیر است.
معماری 3D Xpoint حافظه‌ی اُپتان را باید حافظه‌ای از نوع DRAM با قابلیت غیرفرار خواند که از دیرباز یکی از اهداف توسعه‌دهندگان بوده است. اطلاعات ارائه‌شده توسط اینتل نشان از این دارند که حافظه‌ی اُپتان در کنار حافظه‌ی DRAM کامپیوتر قرار می‌گیرد و از این طریق، سرعت عملکرد رایانه به طرز خارق‌العاده‌ای افزایش پیدا می‌کند؛ به‌طوری‌که اینتل مدعی است سرعت روشن شدن رایانه تا دو برابر، اجرای مرورگرها تا پنج برابر و بازی‌ها تا 67 درصد در مقایسه با رایانه‌ای که از حافظه‌ی اُپتان بهره نمی‌برد، بهبود پیدا می‌کند.
برای استفاده از حافظه‌ی اُپتان نیازی به تغییر سایر ماژول‌های موجود در رایانه نیست و در واقع این حافظه از طریق مادربرد به رایانه اضافه می‌شود. حافظه‌ی اُپتان بین پردازنده و حافظه‌ی HDD قرار می‌گیرد و در آن اطلاعاتی که کاربر بیشتر به آن‌ها دسترسی پیدا می‌کند، به‌صورت خودکار ذخیره می‌شود که البته برخلاف حافظه‌ی رم، پس از بستن برنامه یا خاموش کردن رایانه، اطلاعات پاک نمی‌شود.
با وجود ذخیره‌ی اطلاعات، در صورتی که این ماژول دچار نقص فنی شود، اطلاعات از دست رفتن نخواهد رفت و در واقع حذف این ماژول نیز تأثیری در حذف اطلاعات ندارد.
اینتل اعلام کرده است که در مرحله‌ی اول، حافظه‌ی اُپتان در کامپیوترهای دسکتاپ و کنار پردازنده‌ی کبی لیک عرضه خواهد شد که می‌توان از آن‌ها در مادربردهای Optane memory ready استفاده کرد. به نظر می‌رسد اینتل در اشاعه‌ی این فناوری جدی است؛ چراکه تمام مادربردها با پشتیبانی از تراشه‌های کبی لیک از حافظه‌ی اپتان نیز پشتیبانی خواهند کرد. انتظار می‌رود اواخر سال جاری میلادی شاهد عرضه‌ی اپتان برای لپ‌تاپ نیز باشیم.
ماژول حافظه‌ی اپتان در مادربردهای پشتیبانی‌کننده از طریق اسلات M.2 قابل استفاده خواهد بود. حافظه‌ی اپتان در دو ظرفیت 16 و 32 گیگابایتی از 24 آوریل با قیمت 44 و 77 دلار راهی بازار خواهد شد.
با مقایسه‌ی قیمت حافظه‌ی اپتان در کنار یک حافظه‌ی HDD می‌توان مشاهده کرد که استفاده از روش پیشنهادی اینتل بسیار به‌صرفه‌تر است. قیمت یک حافظه‌ی SSD با ظرفیت 500 گیگابایت و پشتیبانی از اسلات M.2 قریب به 168 دلار است؛ حال آنکه قیمت یک حافظه‌ی اپتان 32 گیگابایتی در کنار حافظه‌ی رم یک ترابایتی در مجموع 127 دلار می‌شود. اینتل مدعی است که می‌توان اپتان را در کنار هر نوع حافظه‌ی HDD مورد استفاده قرار داد.
باید دید پس از عرضه‌ی این محصول به بازار، آیا بنچمارک‌ها ادعای اینتل را تأیید می‌کنند یا خیر؟
