آب، مایه حیاتی است که در ایران کمیاب شده و حالو روز کشور را ناخوش کرده است. بحران در مدیریت منابع آبی کشور علاوه بر فجایع زیست محیطی به امنیت ملی کشور و رابطه بین اقوام ایرانی خسارتهای بزرگی وارد آورده است.
به گزارش به نقل از قانون ،قصه پرغصه آب در ایران زمین به چندین دهه قبل باز میگردد. از 6 دهه پیش تاکنون مدیریت آب کشور بر پایه یک الگوی ناسازگار با بومشناخت کشور بنا شده است که انتقال آب، ساخت و ساز بتنی و سدسازی را تنها شیوه مدیریت آب میداند؛ پروژههای آبی که تنها سبب خشک شدن رودها و سفرههای زیرزمینی شده اند.به طوری که امروز همه رودخانهها، تالابها و دریاچههای مهم کشوربه خاموشی و خشکی گراییدهاند. هشدارهای کارشناسان و دلسوزان این آب و خاک، کری مصلحتی کارگزاران دولتی و بخش خصوصی، اجازه شنیدن هشدارها را نداده و هماکنون درست در بطن فاجعه قرار داریم . جوامع بومی مولد با مشقت و مصائب فراوان دست به گریبان هستند و بخش بزرگی از کشاورزان ارزشمند و مولدان خوراک و تامینکنندگان امنیت خوراک، آواره و بیکارشدهاند. سفرههای زیرزمینی افت شدید داشتهاند؛ گاه تا20متر و بیشتر که به طور تقریبی در بسیاری از نقاط به فرونشست زمین انجامیده و بنابراین دیگر قابل جبران نیست یا جبران آن بسیار دشوار خواهد بود.
هنگامیکه از بحران آبی و خشکسالی سخن میگوییم، ناخداگاه بهیاد فلات مرکزی ایران میافتیم. در این سالها پروژههای انتقال آب در کشور از سرشاخههای کارون بزرگ در حالی با نام آب شرب اجرا میشوند که بهکام صنایع و کشاورزی هستند. مسئولان از یک سو مردم را به صرفهجویی در مصرف آب دعوت میکنند و از سوی دیگر با فریبکاری و تحت فشار لابیهای سیاسی، تیشه به ریشه منابع آبی کشور میزنند. فلات مرکزی ایران تشنه است و عطشی تمامنشدنی برای بلعیدن آب سرشاخههای کارون دارد. هرچه خواسته در این سالها به او آب دادهاند؛ یک روز کوهرنگ دو، روز دیگر کوهرنگ سه و چندین پروژه دیگر. براساس آمار درگذشته حجم آب در رودخانه کارون 20 میلیارد مترمکعب بوده اما در سالهای اخیر به 14 میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کرده است.
درگیری میان کشاورزان شرق اصفهان با نیروی انتظامی بهدلیل شکستن خط لوله انتقال آب اصفهان به یزد و قطع آب در یزد، تنها نمونه کوچکی از این لکنت میان اقوام ایرانی یا هشدار شروع جنگ آب در ایران است.تاکنون درگیریهای بسیاری بر سر آب در کشور رخ داده است اما اتفاقی که در ورزنه رخ داد، زنگ خطری برای مسئولان کشور است. کشاورزانی که بهدلیل فقر و مشکلات معیشتی ناشی از کمآبی و خشکسالی به تنگ آمده و تنها راهحل برونرفت از این تنگنا را پس گرفتن حقابه خود میدانند. حقابهای که موجب درگیری در اصفهان و قطعی آب در یزد و از همه مهمتر کاشته شدن بذر نفاق میان مردم اصفهان و یزد شد.انتقال آب به فلات مرکزی، سریال تکراری وزارت نیرو برای تامین آب در این منطقه است. در چند دهه اخیر فلات مرکزی توسعهای اشتباه در بخشهای کشاورزی و صنایع داشته و توهم آب را در این منطقه بهوجود آورده است. تاکنون کشاورزان اصفهانی چندین بار اقدام به شکستن لوله انتقال آب از اصفهان به یزد و در نتیجه قطع آب در این استان شده اند. با تکرار این اتفاق مسولان، موضع گیریهای متفاوتی در اینباره داشته اند. پس از این شکستنها؛ کشاورزان دریافتند که باید مطالبات خود را از طریق مراجع قانونی پیگیری کنند و در دستگاه قضا درخصوص این پرونده طرح دعوی کردند. بهتازگی استاندار یزد از بسته شدن پرونده شکایت کشاورزان شرق اصفهان خبر داده است. وکیل کشاورزان شرق اصفهان سخنان استاندار یزد مبنی بر بسته شدن پرونده شکایت کشاورزان شرق اصفهان از مصوبات انتقال اب زایندهرود را نادرست خواند و تاخیر در ابطال مصوبات غیرقانونی را جایز ندانست.
وکیل پرونده کشاورزان شرق اصفهان با اشاره به سخنان استاندار یزد مبنی بر این که «با پیگیریهای انجام شده با وزیرکشور و رییس جمهور این پرونده بسته شده» گفت: بیان چنین مطالبی از زبان یک مقام اجرایی و آشنا به تفکیک قوا و حدود اختیارات سه قوه محترم حاکم درجمهوری اسلامی بعید بهنظر میرسد چرا که این مطالب به معنی نقض استقلال قوه محترم قضاییه و اقرار صریح برنفوذ ودخالت قوه محترم مجریه درتکالیف قانونی قوه محترم قضاییه و ممانعت و یا تعویق در اتخاذ تصمیم توسط دیوان محترم عدالت اداری دراجرای اصول57-156- 173 قانون اساسی است. اقدامی که مطابق مواد2و3 قانون مجازات مصوب 29 آذر 1315 ، اعمال نفوذ برخلاف حق و... جرم و عامل و مسبب آن در هرمقام و مرتبهای مواجه با مجازات حبس و انفصال از خدمت مواجه میشود.عباس مزروعی تصریح کرد: دوم اینکه با توسل به تخلف شرعی و قانونی نمیتوان مانع از توقف رسیدگی به تخلف مستمر قبلی شد وادامه آن را مشروع تلقی کرد؛ بخصوص اینکه پس از نظر قاطع وکاملا مستدل شرعی شورای محترم نگهبان که تعرض به حقابه ها که مصوبات سال 1368 مبنی بر انتقال آب زاینده رود را صریحا خلاف شرع اعلام کردهاند و براین اساس دیوان محترم عدالت اداری نباید از صدور رای برابطال آن اجتناب کند. شاید تاخیر دراتخاذ تصمیم شرعی و قانونی موجب این گونه مطالب تنش زا شود.
وی در رابطه با شکایتی که از جانب کشاورزان شرق اصفهان مطرح کرده است، توضیح داد: در ابتدا علیه کلیه مدیران وقت وزارت نیرو در دادسرای کارکنان پرونده ای تشکیل شد. طرفین شکایت مصوبات غیرقانونی مذکور را ازعوامل موجه جرم معرفی و به همین علت جهت ابطال این مصوبات غیرقانونی ازطریق دیوان محترم عدالت اداری اقدام کردیم. با این توضیح که هرگونه مصوبه، دستورالعل ویاپروانه بهره برداری که موجب برداشت وانتقال حقآبه کشاورزان به جای دیگری منتقل شده یا مجوز حفر چاههای که بدون توجه به موازین شرعی وقانونی صادر شده لغو و ابطال شود. وکیل کشاورزان شرق اصفهان گفت: دولت در ابتدا مدعی بود که براساس اصل 45 قانون اساسی آب انفال و در اختیار دولت است و دولت اختیار دارد آب را از هرکجا به هر کجای دیگر منتقل کند. اما به عنوان وکیل کشاورزان شرق معتقد بودم آب تولیدی دولت با حقابه متفاوت است و دولت اجازه دخالت در حقابه را ندارد. مزروعی ادامه داد: بحث به خصوص در مورد تصمیمات دولتی بود که در اواخر دهه 70 موجب انتقال آب زاینده رود به مناطق گوناگون شده بود. معتقد بودند میتواند هر اقدامی در خصوص آب زاینده رود (حقابه کشاورزان و محیط زیست تالاب گاوخونی) معمول شده باشد، حتی مجوز و پروانههای برداشت آب که در بالادست صادر شده است مطابق قوانین جاری و احکام شرع مقدس باید باطل شود.
وی تاکید کرد: در مبانی فقهی، حقابه مال است و انفال محسوب نمیشود. در نهایت با توجه به مسائلی که مطرح شد و همچنین نظرات شرعی که پیش از این شورای نگهبان مرقوم کرده بود، میبایست رای بر ابطال مصوبات صادر میشد؛ معالوصف ابطال مصوبات دولت در حوزه اختیار هیات محترم عمومی دیوان عدالت اداری کشور است. این وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد: هیات عمومی دیوان عدالت اداری اعلام کرد اگر معتقد هستید انتقال حقابه کشاورزان شرق و مصوبات سال 1368 دولت خلاف شرع است، مستندات خود را ارائه دهید.اینجانب نظرات فقهای بزرگ اسلام وحتی نظر شورای نگهبان در دهه 60 درموارد مشابه را همراه با سایر مستندات خود به دبیرخانه محترم هیات عمومی تقدیم کردیم. هیات عمومی دیوان، معمولا بعد از دریافت مستندات، از شورای محترم نگهبان استفسار میکند و نظر شورا را درباره ادعای وکیل خواهد پرسید. در استفساریه انجام شده، بنابر آنچه شورای نگهبان بر روی وبسایت خود منتشر کرده است، نظر فقها بر این بوده که برداشت، فروش و انتقال حقابه کشاورزان خلاف شرع است.
مزروعی افزود: اینطور نبوده است که شورای نگهبان بلافاصله وبه سادگی بگوید انتقال حقابه کشاورزان خلاف شرع است و این شورا با بررسی دقیق مستندات حقابه داران ولوایح دفاعیه دولت محترم اقدام به صدور رای ونظر خود کرده است، که قابل مطالعه است. نظر شورای محترم نگهبان باتوجه به اصول چهارم و98 قانون اساسی جمهوری اسلامی قاطع دعوی و فصلالختام موضوع است و هرآنچه شورای نگهبان اظهار کند تفسیر دقیق از قانون است.وکیل کشاورزان شرق اصفهان ادامه داد: به اعتقاد من بعد از اظهار نظر شورای نگهبان، دیوان عدالت اداری کشور دیگر نباید در انتظار چیز دیگری مانده باشد و به نظر میرسد باید ظرف مدت قانونی 10 روز رای بر ابطال مصوبات صادر کند. نمیدانم چرا تاکنون رای خودرا انشا ننموده است. قضات محترم هیات عمومی دیوان بهتر از بنده میدانند که مقررات خلاف شرع لازم اجرا نیست اما نیازبه رای آن مرجع محترم دارد.
وی ادامه داد: به هر حال برداشت آب از حقابهداران خلاف شرع است و هیچ راهکاری بهتراز اینکه مصوبات انتقال آب کشاروزان باطل شود و حتمیت اجرای قانون به مشاهده جامعه کشاورزان گذاشته شود وجود ندارد. با این حال در انتظار اعلام رای دیوان عدالت اداری هستیم. ازطرفی مثل اینکه در این مصاحبه مصوبات دولتی فوق ازطریق موازین شرعی مورد نقد قرارگرفته است، که باید عرض کنم این مصوبات کاملا مغایر قوانین جاری کشور نیز هست که مغایرت آن را به صورت مختصر میتوان با اصول20- 22- 46 -47 قانون اساسی و بند 5 از اصل 43 قانون اساسی باماده 3 قانون آب و نحوه ملی شدن آن (مصوب 27 تیر 1347) با مواد 18-19-44-45 قانون توزیع عالانه آب (مصوب 16/12/1361) باماده واحده مصوب 1381/5/16 قانون تشویق سرمایهگذاری در طرحهای آب کشور با مواد 30-31-35-139 -158 -159 قانون مدنی (مصوب اردیبشت ماه 1307 )با ماده واحده مصوب14/7/1383 و قانون تبدیل ادارات کل امور آب استانها به شرکتهای آب منطقهای استان ها اشاره کرد. به همین دلائل شرعی و قانونی، هم تاخیر در ابطال مصوبات مغایر باشرع وقانون صحیح به نظر نمیرسد و هم مطالبی که ازقول نماینده محترم دولت در استان یزد بیان و منشر شده تعجب انگیز است.