والدین کودک و کتابخوانی

مقدمه

چگونه والدین می توانند به کودکان کمک کنند که در مطالعه موفق شوند؟

کمک به کودک برای موفقیت در امر مطالعه مسلما با آموزش او متفاوت است اما ویژگیهای مانند صبر، اعتماد به نفس و علاقه مندی را می طلبد. اگرگاه گاهی کودک حواسش متوجه جای دیگری می باشد و یا بی علاقگی نشان می دهد بهتر است به او فرصتی برای استراحت داد. کودکان عاشق یادگیری هستند. اگر به آنها فرصت دهیم علاقه به مطالعه تجدید خواهد شد.

اگرچه زندگی والدین پر مشغله است اما می توانند سعی کنند که حداقل یکبار در روز و در زمانی معین به همراه کودک مطلبی را بخوانند. در صورتی که یک روزامکان چنین کاری نباشد نباید مأیوس شوند و سعی کنند تا آنجا که امکان دارد برای فرزندشان کتاب بخوانند.

اگر والدین بیش از یک فرزند داشته باشند باید بکوشند که برای هر یک ازآنها به طور جداگانه کتاب بخوانند بویژه اگر فاصلۀ سنی فرزندان بیش از دو سال باشد. بی شک کودکان از گوش کردن به انواع مختلف داستانها لذت می برند. زمانی که داستانها پیچیده باشند کودکان باز هم موضوع داستان را می فهمند و سؤالاتی رامی پرسند. وقتی که داستانها آشنا و آسان باشند از این داستانهای قدیمی لذتمی برند و حتی در خواندن آنها از روی کتاب به والدین کمک می کنند. صرف وقتبرای خواندن کتاب به همراه کودک به طور منظم، حاوی این پیام مهم است: خواندن کتاب ارزشمند است.

زمانی هم پیش می آید که کودک به یک کتاب خاص علاقه نشان می دهد و دوست دارد آن را در شبهای متوالی بخواند. اینکه کودک به یک داستان خاص علاقه نشان دهد غیر معمول نیست اما این امر می تواند برای والدین خسته کننده باشد. باید آنان بخاطر داشته باشند که یک داستان مورد علاقه کودک می تواندنیازهای عاطفی و علایق وی را پاسخگو باشد. والدین باید صبور باشند و مجموعۀ متنوعی از کتابها را در اختیار داشته باشند بدین ترتیب نهایتا کودکان آمادۀ خواندن داستانهای بیشتری خواهند شد. صحبت کردن در مورد داستانهایی که والدین برای کودک می خوانند مفید است اما نباید اجباری باشد. چه والدین در مورد داستان صحبت کنند و یا نکنند داستانهای خوب مشوق عشق و علاقه به کتابخوانی هستند و برخی مواقع کودکان به فرصتی نیازمندند تا در مورد داستانهایی که خوانده اند به تفکر بپردازند. جای تعجب نیست که کودک یک یا چند روز بعد از خواندن داستان مطلبی از آن ذکر کند.

تأثیر تلویزیون بر توانایی کتاب خواندن و موفقیتهای تحصیلی کودک

هر کودک و نوجوان به طور متوسط بین 21 تا 28 ساعت در هفته را صرفتماشای تلویزیون می کند. کودکان بیشتر از هر فعالیت دیگری، به جز خواب، وقتشان صرف تماشای تلویزیون می کنند. (Bryant,1996)

تأثیر تلویزیون بر توانایی خواندن و دیگر مهارتهای تحصیلی نه تنها به میزان وقت صرف شده برای تماشای تلویزیون بلکه به نوع برنامه ای که کودک تماشامی کند هم بستگی دارد. (Reinking,1990)

کودک پیش دبستانی

تحقیقات نشان داده است کودکانی که برنامه های به دقت تهیه شده آموزشی مخصوص این سن را به طور منظم تماشا می کنند از مهارتهای خواندن بهتری نسبتبه کودکانی برخوردار هستند که این برنامه ها را به طور نامنظم تماشا می کنند . (MasBeth,1996) کودکان بین 3 تا 5 سالگی از نظر رشد مغزی به جهت رشدتوانایی زبانی و دیگر مهارتهای شناختی در مرحله ای بحرانی قرار دارند. احتمال می رود میزان تماشای تلویزیون بر شبکه های عصبی مغز تأثیر گذارد. همچنین میزان جایگزین شدن تماشای تلویزیون به جای دیگر فعالیتها و تبادل کلامی ممکن است رشد شناختی اولیه کودک را تحت تأثیر قرار دهد.

الف. کودکان در سالهای اولیه مدرسه

کودکان اگر از طریق خواندن والدین تجاربی در زمینۀ کتب و رسانه هاینوشتاری داشته باشند به موفقیتهای بیشتری در مهارتهای اولیه خواندن دستمی یابند.

تلویزیون به دو صورت کسب مهارتهای اولیه خواندن را تحت تأثیر قرار می دهد:

1- تسلط بر خواندن تنها از طریق تمرین حاصل می شود. بیشترین کودکان پیش از آنکه مطالب خواندنی برایشان لذت بخش شود نیازمند تمرینهای مکرر در موردخواندشان هستند. وقتی زمانی تماشای تلویزیون جایگزین زمانی شود که کودکان صرف مهارت خواندنشان می کنند، در این صورت کسب مهارتهای خواندن به تعویق می افتد. Comstock,1991)

2- یکی از تحقیقات نشان داده است که کودکانی که کارتونها و برنامه هایتفریحی بیشتری را تماشا می کنند احتمال کمی دارد به کتب و رسانه های نوشتاری علاقه مند شوند.

ب. تأثیر تلویزیون بر کودکان در سنین بالا

کودکانی که مدت زمان طولانی تلویزیون تماشا می کنند به طور مثال 3 تا 4ساعت در روز ضعیفترین مهارتهای خواندن را داشته اند. (Searls,1985)

تحقیق دیگری نشان داده است که اگر در زمان انجام تکالیف، تلویزیون بازباشد، با توسعه مهارتها و اطلاعات تداخل می کند. (Armstrong ,1991)

تأثیر مخرب الگوهای تماشای تلویزیون بر مهارتهای خواندن در سالها یپیش از دبستان با افزایش سن کودک و سخت تر شدن تکالیف وی بیشتر می شود. کودکانی که در سالهای پیش دبستانی برنامه های تلویزیونی حاوی اطلاعاتآموزشی را تماشا می کنند با افزایش سنشان نیز برنامه های حاوی اطلاعات به عنوان مکمل تحصیلی مورد استفاده قرار می دهند. طبق تحقیق مک بث کودکانی که برنامه های سرگرم کنندۀ تلویزیون را تماشا می کردند با افزایش سنشان نیز برنامه های حاوی اطلاعات را کمتر تماشا کرده و بیشتر تمایل به استفاده از تلویزیون برای سرگرمی و گذراندن اوقات فراغت نشان می دادند . (MacBeth,1996)

راه حلهای پیشنهادی

1- کل مدت تماشای تلویزیون باید به یک یا حداکثر دو ساعت در روز محدود گردد.

2- برنامه های تلویزیون باید مطابق با سن کودک و ماهیتا مسالمت آمیز وتقویت کنندۀ زبان و مهارتهای اجتماعی باشد.

3- والدین باید عادت سالم تماشای تلویزیون را در سالهای پیش دبستانی در کودکان ایجاد کنند. تماشای تلویزیون کودکان باید به دقت به برنامه های هدفمند و آموزشی محدود گردد.

4- برای تقویت مهارتهای خواندن کودک بهتر است والدین وی را بیشتر در تماس باکتاب قرار دهند. بیشتر برایش کتاب بخوانند و در این راستا فرصت تمرین خواندن را با محدود کردن وقت تماشای تلویزیون فراهم آورند.

5- ترتیبی اتخاذ کنند که کودک تکالیف مدرسه ای را به همراه تماشای تلویزیونانجام ندهد.

نکاتی اساسی در مورد آموزش کتابخوانی به کودکان

کارهای خاصی را برای آماده سازی کودک جهت موفقیت در امر کتابخوانی باید انجام داد. ابتدا باید کتابهای داستانی متنوعی را تهیه کرد سپس باید در امرخواندن کتاب استمرار ورزید، صبور بود و منتظر تأثیر معجزه آسای آن شد.

کار را باید از چند ماهگی شروع کرد؟

نوزاد چند ماهه می تواند به تصاویر نگاه کند، به صدای شما گوش کند و به اشیاء روی صفحات مقوایی اشاره کند. کودک را می توان با اشاره به تصاویر راهنمایی کرد و نام اشیاء مختلف را گفت. با جلب توجه به تصاویر و هماهنگی کلمات با تصاویر به همراه اشیاء در دنیای واقعی کودک به اهمیت زبان پی می برد.

کودکان پیش از آنکه متوجه کلمات چاپ شده بشوند یاد می گیرند که صداهای یک زبان را دوست داشته باشند. خواندن کتاب با صدای بلند برای کوکان قوۀ تخیل آنها را تحریک کرده و به فهم آنها از دنیا وسعت می بخشد.

خواندن کتاب به کودکان کمک می کند مهارتهای شنیداری و گفتاری را وسعت بخشند. این کار آنها را برای فهم کلمات نوشتاری آماده می کند. وقتی وزن و آهنگ یک زبان بخشی از زندگی کودک می شود، یادگیری کتابخوانی همانندیادگیری راه رفتن و صحبت کردن برای کودک امری طبیعی جلوه خواهد کرد.

حتی بعد از آنکه کودکان یاد گرفتند که خودشان کتاب بخوانند باز حائز اهمیت است که هنوز هم به همراه کودک و با کودک کتاب خوانده شود. با خواندن کتابهایی که مورد علاقه کودک است اما فراتر از میزان قدرت خواندن اوست می توان قدرت فهم کودک را افزایش داده و انگیزه ای برای بهتر شدن مهارتها فراهم آورد.

چگونه می توان لذت بردن از خواندن کتاب را برای کودکان تبلیغ کرد؟

هدف ایجاد انگیزه در کودکان برای تمایل به خواندن کتاب است به گونه ای که به طور مستقل کتاب بخوانند و در کار کتابخوانی ماهر شوند. این امر زمانی تحققمی یابد که کودکان از خواندن کتاب لذت ببرند. آنچه والدین برای این کار می توانند انجام دهند خواندن کتاب، خواندن داستانها و اشعار معروف برای کودکان است.

می توان به کودک کمک کرد تا ابزار مورد نیاز خود را پیدا کند. دسترسی به اطلاعات از طریق واژگان چاپ شده یک ضرورت است. دانش توانایی است وکتابها پر از مقوله های دانش هستند. اما مهارت خواندن چیزی بیش از ابزار علمی است. از طریق کتابها می توان مغز را غنی ساخت.

با کمک به کودک می توان ارتباط مادام العمری بین او و واژگان چاپ شده ایجاد کرد. بدین ترتیب همین کودک وقتی بزرگ شد تا تبدیل به فردی می شود که به طور مستمر و به آسانی به جهت شغلش یا کسب دانش و یا لذت بردن از مطالعه، کتاب می خواند.

بین سنین 4 تا 7 سالگی بیشتر کودکان کلمات روی صفحۀ کاغذ را تشخیص می دهند. اما طولی نمی کشد که آن لحظه طلایی فرا می رسد که کودک کتاب را دردستش می گیرد و به رمزگشایی راز کلمات نوشتاری پی می برد.

والدین چیزهایی را می توانند به کودک بدهند که کلاس درس نمی تواند. دیده شده کودکانی که والدین برایشان کتاب می خوانند، در بزرگسالی کتاب را دوست دارند. پس از گذشت سالها این کودکان از قدرت حافظۀ خوبی برخوردار بوده اند. آنان داستانهایی را به یاد داشتند که موجب خنده شان شده و داستانهایی را به خاطر می آورند که موجب گریه شان شده است. والدین در کمک و یاری کودکان به لذتبردن از خواندن و درک ارزش خواندن در موقعیت خاصی قرار دارند. آنان می تواننداین کار را از طریق خواندن کتاب با صدای بلند، ارائه مثالها و انجام فعالیتهایی از اینقبیل به انجام رسانند.

خواندن کتاب به همراه کودک

چگونه والدین می توانند به کودک در خواندن کتاب کمک کنند؟ فعالیتها و ایده هایی وجود دارند که می توانند به پدر یا مادر در غنی سازی اوقات ارزشمند کودکان کمک کنند. کودکان وقتی کتابخوان می شوند که والدین برایشان کتاب بخوانند. مسئله به همین سادگیست. انجام این کار خیلی ساده و لذت بخش است.

با کمی ممارست می توان بهترین خاطرات دوران کودکی را برای کودک رقم زد. بهترین کار این است که کار با کودک را هرچه زودتر شروع کرده و مرتبا کتاب خواند. اما هیچوقت دیر نیست. می توان از همین امروز شروع کرد. بویژه فعالیتهای زیر درمورد کودکانی که در سطح پیش دبستانی هستند مفید است و یا آنهایی که کتابخوانهای مبتدی هستند. هیچ سنی برای شروع دیر نیست. در مورد کودکان کمسن و سال باید توجه داشت که کار خواندن کتاب کاری فیزیکی و نیز ذهنی است که نیازمند هماهنگی دست و چشم است. از این رو، به هنگام خواندن باید به روش زیر در مشارکت کودک کوشید:

1- به اشیاء موجود در تصاویر اشاره کرد.

2- واژگان را با انگشت دنبال کرد و بدین ترتیب کودک می فهمد کلمات روی صفحه در زبان فارسی از راست به چپ حرکت می کنند.

3- از کودک خواست که در ورق زدن کمک کند تا بیا موزد که صفحات از چپ به راست برگردانده می شوند.

چگونه دنبال کتاب مناسب کودک بگردیم؟

کتابهای مناسب به برداشتهای اولیه کودک از دنیای کتابخوانی شکل خواهدبخشید. به منظور یافتن کتابهای مناسب می باید به شیوه های زیر عمل کرد:

1- باید از دوستان، همسایگان و معلمان خواست که کتابهای مناسب معرفی کنند.

2- والدین باید به یکی از کتابخانه های عمومی محلی رفته و در حداقل زمان ممکن کارت عضویت کودک در کتابخاه تهیه کنند و از کتابدار بخواهند که در انتخاب کتاب مناسب به آنها کمک کند.

3- بعضی از مجلات و روزنامه ها بخشی را به مرور کتابهای کودکان که گاها جایزه کتاب کودک هم به آنها تعلق گرفته، می پردازند و خواندن آنها را توصیه می کنند. بررسی این بخش از روزنامه ها و مجلات می تواند مفید باشد.

4- اگر والدین و کودک از خواندن کتابی لذت نمی برند بهتر است آن را کنار گذاشته و یکی دیگر را انتخاب کنند.

باید به خاطر داشت سطح خواندن و سطح شنیداری کودک با هم متفاوتند. وقتی والدین کتابهای آسان را برای کودک می خوانند طولی نمی کشد که کودک به همراه آنها شروع به خواندن می کند. وقتی که کتابهای سطح پیشرفته را می خوانند عشق و علاقه به داستانها را در کودک القاء کرده به وی انگیزه می بخشند تا در طولعمرش مطالعه برایش عادت شود.

نقش شعر در علاقه مند کردن کودک به مطالعه

وقتی کودکان شعر خوبی را می خوانند قافیه و تصاویر ذهنی ایجاد شده به واسطۀ کلمات به دقت انتخاب شده را دوست دارند. کودکان با ارتباط دادن کلمات نوشتاری با عواطف به کتابخوانی علاقه پیدا می کنند. در اینجا بیشتر اشعاری مورد نیاز هستند که قافیه دار بوده، داستانی را بیان می کنند و از دیدگاه یک کودک نوشته شده اند. در مورد استفاده از اشعار برای علاقه مند ساختن کودک به مطالعه باید نکات زیر را در نظر داشت:

1- شعر باید برای کودک آهسته خوانه شود و خوانندۀ اشعار می باید استعدادهای نمایشی اش را بکار گرفته و سعی کند که عواطف و احساسات موجود در شعر را به تصویر بکشد.

2- اگر قطعه شعری مورد علاقه خاص کودک است باید از او خواست که آن را به حالت نمایش بخواند و باید با شور و علاقه گوش کرد.

3- اگر شخصیتی در شعر وجود دارد و می توان از کودک خواست تا با استفاده از ادا واطوار احساس این شخص را بیان کند.

4- در صورتی که فرد شنوندۀ مشتاقی برای کودک باشد همواره او را تشویق خواهد کرد.

5- اگر کودک در جمع احساس راحتی می کند بهتر است ترتیبی داد که شنوندگان مشتاقتر و بیشتری به او گوش دهند. شاید که از برخوانی شعر پس از شام برای اعضای خانواده، برای کودک جالب باشد.

6- اگر کودک در خواندن شعر اشتباهی هم مرتکب شد می توان آن را نادیده گرفت. زیرا، اشتباهات جزئی از روال زندگی هستند.

کودکان از اینکه فرد دیگری برای مهارتهای رو به رشدشان ارزش قائل شود، لذت فراوانی می برند. تنها خواندن کتاب برای کودکان کافی نیست بلکه به آنچه همکه آنها می خوانند باید به دقت گوش داد و نکات زیر را در این امر به خاطر سپرد.

1- کتابها باید متناسب سطح توانایی کودک انتخاب گردند و فرد باید به آنچه که کودک می خواند به دقت گوش دهد.

2- کار خواندن کتاب می تواند به نوبت انجام شود. مثلا یکی از والدین پاراگرافی رابخواند و سپس از کودک بخواهد که پاراگراف بعدی را او بخواند. وقتی کودک به هنگام خواندن بر چگونگی خواندن تمرکز دارد، خواندن و کمک والدین در امر خواندن سبب می گردد که داستان جذاب و با شور و حرارت باشد.

3- اگر کودک در خواندن واژگان مشکل داشته باشد به چندین طریق می توان به ویکمک کرد:

الف. باید از وی خواست که آن واژه را رد شود و بقیۀ جمله را بخواند و بعد حدس بزند که کلمه چه معنایی در جمله می تواند داشته باشد.

ب. باید به او کمک کرد که آنچه را که مورد حروف و صداها می داند به کارگیرد.

ج. نهایتا باید صورت صحیح کلمه را ادا کرد.

4- والدین باید به کودک بگویند که تا چه اندازه به تلاش و مهارتهای وی افتخارمی کنند.

5- گوش دادن به خواندن با صدای بلند کودکان فرصتی را برای والدین فراهم می کند تا از مهارتهای جدید آنها آگاه شوند و به خود کمک هم این فرصت رامی دهد که مهارت خواندنش را تمرین کند. مهمتر از همه این روش دیگری، برای لذت بردن از خواندن به همراه کودک است.

آشنا ساختن کودک با دنیای کتاب

با اندکی کوشش والدین می توانند کودکان را با دنیای کتاب آشنا کنند. در این راستا مورد زیر به والدین توصیه می گردد:

1- به بخش کودکان کتابخانه مراجعه کرده و وقتی را صرف خواندن و انتخاب کتاب و بردن به خانه بکنند. بهتر است والدین کتابها را به همراه کودک انتخاب کنند تا نشان دهند که می تواند از کتاب و کتابخانه لذت ببرد. کودک را به کتابدار معرفی کرده و از برنامه های خاص کتابخانه برای کودک جویا شوند.

2- در خانه ترتیب یک کتابخانه شخصی را بدهند و قفسۀ کتاب ویژه ای را به کودک اختصاص دهند. کودکان را تشویق کنند که به شیوه ای کتابها را روی قفسه نظم دهند. به طور مثال کتابهای مربوط به حیوانات را یکجا بچینند یا کتابهای مربوط به سرگرمیها و کتابهای مورد خاصشان را در یک قفسه قرار دهند.

3- می توان در مغازه هایی که کتابهای دست دوم می فروشند و یا در بساطیها و حراجیها دنبال کتابهای ارزان کودکان گشت در این صورت خرید کتاب هزینۀ کمی در بر خواهد داشت.

وقتی جمع آوری کتابها مبدل به یک فعالیت مهم خانوادگی شد، والدین این پیام را به کودک می دهند که خواندن کتاب هم مهم است و هم جنبۀ سرگرمی دارد.

کتابخوانی با هدف ترویج کتابخوانی و استحکام پیوندهای خانوادگی

زمان، هدیۀ گران قیمتی است که والدین می توانند به کودکان بدهند. اسباب بازیهای گران قیمت هیچ وقت نمی توانند جایگزین حضور ساده و دوست داشتنی والدین در میان کودکان گردند. کتابها برای والدین فرصتی فراهم می کنند تا لحظات خاصی را در کنار کودکان سپری کنند. وقتی کودک کتاب لذت بخش را می خواند به نظر می رسد که زمان متوقف می گردد. با خواندن کتاب به همراه کودک، کودکی والدین دوباره پدیدار گشته و با کودکی کودک در هم آمیخته و آنان در لذت و شادی با یکدیگر سهیم می گردند. این لحظه ای هیجان انگیز است. زمانی است که رابطه عمیق عاطفی بین والدین و کودکان پرورش می یابد.

خواندن کتابهای خوب به همراه کودکان به استحکام روابط بین والدین و فرزندانشان کمک می کنند. بیشتر کودکان از احساس گرمی و امنیتی که با خزیدن به بغل پدر و مادر و گوش کردن به داستان آنها ایجاد می گردد لذت زاید الوصفی می برند. این تماس جسمانی به همراه صدای لذت بخش والدین و پیچیدگیهای مفرح طرح داستان، زمان داستان گفتن را به زمانی ویژه تبدیل می کند.

کتابهای خوب پاسخگوی سؤالات کودکان هستند. کودکان مواقعی درزندگیشان با مسائلی مثل مرگ، جدایی از والدین، عصبانیت و از دست دادن یک دوست مواجه می شوند. یک داستان می تواند به این مسائل پاسخ دهد و به کودکان حس امیدواری و غلبه بر چالشهای زندگی را بدهد. کتابها باید عاقلانه و منطقی انتخاب شوند.

کتاب ابزاری برای معرفی ارزشها به کودکان

والدین همچنین می توانند از کتابها برای معرفی ارزشها و افکار مهم به کودکان استفاده کنند. شاید والدین بخواهند ارزشهایی مثل مهربانی، پذیرش دیگران و احساساتشان یا همبستگی اعضای خانواده را مورد تأیید قرار دهند، به جای اینکه صرفا به کودکان بگویند که این افکار یا ارزشها مهمند می توانند داستانی را برایش بخوانند که قوۀ تخیل او را فعال کرده و به او این امکان را بدهد که خودش این ارزشها و افکار را کشف کند. از طریق ارتباط با شخصیتهای داستان کودکان می توانند احساسات آنها را تجربه کرده، با مشکلات روبرو شده و ازموفقیتهای این شخصیتها درس گیرند.

والدین باید به خاطر داشته باشند که کوکان به طور فردی به یک داستان واکنش نشان می دهند. آنان از آنچه که می شنوند یا می خوانند نتایج خاص خودشان را خواهند گرفت. هر کودکی به واسطۀ زمینه و نیازهای منحصر به فردش پیاممتفاوتی را از همان داستان به یاد دارد. یک داستان خوب همیشه برای مخاطبینش پیامی در بر خواهد داشت.

تأثیر یک کتاب محدود به زمان خواندن آن نیست. خواندن یک داستان خوب می تواند معرف یک ارزش و یا یک تفکر به کودکان باشد. والدین می توانند فعالیتهای خاصی را برای کودک در نظر بگیرند که او را ترغیب کند به آنچه خاص او است توجه داشته باشد. اگر کتابها بدین گونه مورد استفاده قرار گیرند می توانند به بخش مهمی از فعالیتهای خانواده تبدیل شوند.

کتاب ابزاری برای غنی سازی واژگان و افزایش مدت زمان تمرکز کودک

خواندن کتاب برای کودکان کم سن و سال بر مهارتهای آغازین کتابخوانی آنها تأثیر دارد. کودکان به هنگام شنیدن یک داستان آنچه را که می شنوند با آنچه که نوشته شده ارتباط می دهند. آنان به تدریج در می یابند که حروف نمایندۀ صداهایی هستند که واژگان را می سازند. آنان از ابتدا تا انتها توجهشان به داستان معطوف است و از این طریق مدت زمان تمرکزشان بر یک موضوع افزایش می یابد. افزون براین، کتابها در غنی سازی واژگان و شیوۀ بیان کودکان نقش مهمی به عهده دارند که در واقع مکمل آن چیزی است که در محاوره های روزمره یاد می شوند. وقتی مرتب برای کودکان کتاب بخوانیم به مرور به جادوی کلمات چاپ شده پی می رند. با کتاب انس گرفته و برای آن احترام قائل می شوند. به طور خلاصه می توان گفت: کتابها به سؤالات کودکان پاسخ می دهند، آنها را با افکار ارزشمند آشنا می کنند، مهارتهای کتابخوانی و زبانی را تقویت کرده و به روابط خانوادگی استحکام می بخشند.

اوقات مطالعۀ خانواده و تأثیر آن در ترغیب کودک به مطالعه

اختصاص زمانی برای مطالعۀ افراد خانواده، در سکوت تا هر کس مطلب مورد علاقه اش را بخواند، تنها فرصتی است که والدین می توانند مطلب مورد علاقه شان را بخوانند. تکرار این کار سبب ایجاد علاقه در کودک به مطالعه می شود. لازم است نکات زیر را به خاطر سپرد:

1- ابتدا کودک و والدین باید مطالبی برای خواندن داشته باشند.

2- از اینکه کودک مطلب آسانی را برای مطالعه انتخاب کند والدین نباید نگران باشند. تمرین با کتب آسان و خواندن مطالب فکاهی سبب روانی خواندن می گردد.

3- بهتر است والدین برای کودک یک مجلۀ کودکان مشترک شوند. کودکان از اینکه بستۀ پستی خودشان را دریافت کنند به هیجان می آیند.

4- والدین باید در حالت آرامش مطلبی را که انتخاب کرده اند بخوانند.

5- طول مدت اوقات مطالعه خانواده نشان می دهد که والدین به مطالعه علاقه مندند و چون آنان برای خواندن کتاب ارزش قائلند کودکشان نیز برای مطالعه ارزش قائل می شود.

ترویج کتابخوانی برای کودکان سنین بالا

والدین نمی توانند کودکان سنین بالا را روی زانوی خود قرار داده یا در آغوش بگیرند و هر شب برایشان داستان بخوانند. اما می توانند با اتخاذ همان اصولی که درمورد کودکان کم سن و سال اثربخش بود در کودکان سنین بالا هم شور و شوق کتابخوانی را ایجاد کنند. در این راستا می توان موارد زیر را به کار برد:

1- خواندن کتاب را به عنوان تفریح و سرگرمی اوقات بیکاری ترغیب کنند.

2- محیطی پر از کتاب برای کودکان ایجاد کنند.

3- با کودکان صحبت کرده و به گفته های آنان گوش کنند و به یاد داشته باشند که چهار مهارت اصلی زبان عبارتند از: صحبت کردن، گوش دادن، خواندن و نوشتن و هر مهارت دیگری را پشتیبانی می کند.

4- در هر فرصتی که دست داد به همراه کودک مطلبی را بخوانند حتی اگر این مطلب بخشی از مقالۀ روزنامه سر سفرۀ صبحانه باشد.

5- با پاسخ دادن به افکاری که کودکان سعی دارند از طریق نوشتن انتقال دهند، آنانرا ترغیب به نوشتن بکنند.

6- خودشان سرمشقی برای کودک باشند. کتابی در دست گیرند و اطمینان حاصل کنند که کودک می داند که پدر یا مادرش کتاب را برای لذت بردن و به دست آوردن اطلاعات لازم می خواند.

7- بر تکالیف مدرسه ای کودک نظارت داشته و کوششهای او را مورد ستایش قراردهند.

تیجه گیری

از مجموعۀ مباحث مطرح شده در مورد کتابخوانی کودکان چنین بر می آید که والدین نقش اساسی در علاقه مند کردن کودکان به مطالعه و استفاده از کتابخانه دارند. بویژه وقتی ساعات خاصی از وقت خانواده به مطالعه اختصاص یابدمی تواند در علاقه مند ساختن کودک به مطالعه بسیار مفید باشد. در اوقات اختصاص یافته برای مطالعه، والدین می توانند به دو صورت عمل کنند. یا به همراه کودک و برای کودک کتاب بخوانند و یا خودشان کتاب و روزنامه مورد علاقه خودشان بخوانند و به کودک هم اجازه دهند که کتاب یا مطلب مورد علاقۀ خودش را بخواند. در نهایت باید توجه داشت که تأثیر کتابخوانی برای کودکان و آشناساختن آنان با ادبیات کودکان تنها محدود به دوران کودکی نمی شود و این عمل می تواند به گونه ای باشد که سبب ایجاد عادت به مطالعه در میان آنان شده و چه بسا این عادت پسندیده را تا آخر عمر ادامه دهند و به عنون پیشگامان اصلاح ساختارهای فرهنگی کشور و مبلغ و مروج فرهنگ کتاب و کتابخوانی شده گام های مثبتی در این راستا بردارند.

منابع و مآخذ

این مقاله از مجموعه مقالات مختلف اینترنت جمع آوری و ترجمه شده است. لذا ازعلاقه مندان به اطلاعات بیشتر درخواست می شود تا به آدرس زیر مراجعه کنند:

http /www. ed. gov/pubs/parents/reading/resources. html

Armstrong,G. Blake,Boirsky,Greg A. And Marie-Louise Mares. . 2 "Background television and reading performance,"Communicatio Monographs,September,1991- Vol. 58-

Brown,David K. The children 's literature webguide. . 3

Bryant,Jennings and Zillmann,Dolf,editors. Media effects: advances in. 4 theory and research,Lawrence Erlbaum Associates,Inc. ,1994-

Comstock,George with Paik Haejung. Television and the American child. . 5 Stats University.

Lloyd J. and Maizola,J. (1974),Learning through Play. . 7 MacMech,Tannis,editor. Tuning into young viewers. Newbury Park CA: . 8 SAGE Publications,1996-

Office of Educational Research and Improvement. "National education . 9 longitudinal study of 1998". Washington D. C. Gevernment Printing office. Reinking,D and Wu,J. "Re examining the research on television and. 10 reading". Reading Research and Instruction ,Winter ,1990,Vol. 29-

Searls. D. T. ,Mead ,N. A. ,and Ward,B. "The relationship of students,. 11 reading skill to T. V watching,leisure time reading and homework,"Journal of reading. Vol. 29,PP. 158-162-

Sutton,B. & Suttan S. (1974)How to play with your children and when. 12 not to.

Trelease,J. (1989)The New Reader-Aloud Handbook,New York,N. Y: . 13 Peaguia Books. E