اقتصادآنلاین-لیلا میبان؛ ارزش اقتصادی منابع آبی و محیط زیستی بویژه منابع آبی یکی از مهمترن عواملی است که در کشور از نگاه ها دور مانده است. نادیده گرفتن ارزش اقتصادی منابع طبیعی، رایگان پنداشتن خدمات اکوسیستمی و نبود آگاهی علمی از ابعاد کمی و کیفی ارزش اقتصادی این خدمات یکی از مهمترین عواملی است که درصورت رعایت آن، با بروز حوادث طبیعی خسارت های کمتری برای کشور به بار می آورد. هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت سیلاب های اخیر کشور منتشر نشده است، تنها در استان لرستان خسارت سیل تا این لحظه 40 هزار میلیارد ریال برآورد شده است. بدون شک یکی از مهمترین عوامل تشدید سیلاب های اخیر، نادیده گرفتن حریم و بستر رودخانه ها، غفلت در لایروبی رودخانه ها و نداشتن نگاه اقتصادی و کارشناسی در استفاده از منابع بوده است.
توجه به ارزش اقتصادی خدمات اکوسیستمی خسارات سیل را کم می کند.
نغمه مبرقعی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره آورد اقتصادی حفاظت از آب و خاک سیلاب اخیر کشور به اقتصادآنلاین گفت: به لحاظ اقتصادی، محیط زیست یک کالای عمومی است و اگرچه در بازار واقعی ارزش مبادله ای ندارد، اما از نظر ارزش های غیربازاری بسیار مهم است و این ارزش ها قابل برآورد نیز هست.
یکی از مهمترین خدمات اکوسیستم ها جلوگیری از آشفتگی و سیلاب است. زمانی که اکوسیستم قدرت نگه داشت خود را از دست می دهد و توان تاب آوری آن کاهش می یابد، با وقوع چنین بارندگی هایی، این حجم از آسیب را به بار می آورد.
کاهش حداقل 50 درصدی سیلاب با حفاظت از بستر رودخانه ها
مبرقعی درباره تاثیر حفاظت از منابع آبی و خاکی در کاهش خسارت مادی سیل اخیر گفت: خسارت اقتصادی سیلاب اخیر، درصورت اعمال طرح های حفاظتی حداقل 50 درصد کاهش می یافت.
وی با اشاره به چندبرابر شدن خسارت سیلاب کشور به دلیل بی توجهی به حریم رودخانه ها گفت: با در نظر گرفتن دوره سیلابی رودخانه ها که ممکن است چهل یا پنجاه ساله باشند، سیل زمانی اتفاق می افتد که سرزمین توان جذب بارش را نداشته باشد و نفوذپذیری خاک کاهش یابد، این مساله می تواند به تخریب پوشش گیاهی، جنگل ها و مراتع منجر شود.
اما خشکسالی در کشور باعث شد تا رودخانه ها فراموش شوند. یکی از مهمترین عواملی که باعث خسارت شدید سیل های اخیر در ایران شد، عدم توجه به حریم و بستر رودخانه ها، و تعرض به این مناطق بود. درحالی که اگر حفاظت از حریم رودخانه ها انجام می گرفت، توان جذب آب در خاک بالا می رفت و شاهد این حجم خسارت نبودیم.
سیلاب کشور هم نعمت بود و هم خسارت
مبرقعی درباره میزان خسارات اقتصادی وارد شده بر منابع و تاثیر آن بر چرخه اقتصادی گفت: به لحاظ اقتصادی، تخریب رخ داده با روش های مختلفی قابل برآورد است، میلیون ها تن خاک سطحی از دست رفته است و بیشترین توان باروری زمین های کشاورزی در سی سانتی متر بالایی خاک رخ می دهد. با وقوع سیلاب و شسته شدن خاک و انباشت آن در پشت دریچه سدها، خاک در بالادست نامرغوب شده است زیرا بخش سطحی از دست رفته است و باید به استفاده از کودهای شیمایی روی آورد تا باروری خاک را تقویت کرد، که این امر هم به لحاظ اقتصادی به صرفه نیست و هم عوارض محیط زیستی که بر منطقه تحمیل می کند باعث بروز خسارت می شود.
پوشش گیاهی تخریب شده نیز از نظر غیربازاری به لحاظ ترسیب کربن و تولید اکسیژن خسارات زیادی ایجاد کرده اند که قابل ارزشگذاری و محاسبه است.
از طرفی بارندگی های اخیر باعث پر شدن بسیاری از تالاب های خشک کشور شده اند، که در صورت ادامه دوره ترسالی، شکل گیری اکوسیستم تالاب ارزش اقتصادی بسیار بالایی دارد، زیرا تالاب ها بسیار ارزشمند هستند و ارزش اقتصادی آنها از جنگل ها نیز بالاتر است.
لزوم توجه به مدیرت منابع آبی
وی درباره مدیریت آب های جاری شده طی بارندگی های اخیر گفت: اکنون زمان توجه به طرح های آبخوان داری و آبخیزداری است، و باتوجه به پرشدن سفره های آب زیرزمینی، مدیریت منابع آبی لازم است. اقدامات خوبی، به ویژه درخوزستان در حال اقدام است، و شکستن دایک های مرزی و هدایت آب به سمت هورالعظیم یکی از اقدامات بسیار خوب در مدیریت منابع آبی است. اگرچه خشکی تالاب باعث شد تا جاده هایی در سطح آن احداث شود، اما نباید با خشکی تالاب بلافاصله فکر تغییر کاربری و ساخت و ساز در آن باشیم.
