عبور از سقف برجامی غنـی‌سـازی

او همچنین از نامه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه به فدریکا موگرینی خبر داد و گفت: در این نامه اعلام کردیم دیگر بندهایی که در برجام درباره غلظت غنی‌سازی آمده است را رعایت نمی‌کنیم و غلظت غنی‌سازی را افزایش خواهیم داد. عراقچی همچنین گفت: سازمان به هر میزانی که نیاز داشته باشد درصد غنی‌سازی را افزایش می‌دهد و ما دیگر پایبند به این محدودیت در برجام نیستیم و از این به بعد براساس تشخیص و نیاز خود اقدام می‌کنیم. وی تصریح کرد: اینکه درصد غنی‌سازی ما چه عددی است مهم نیست، مهم این است که ما پایبند به این محدودیت‌ها نیستیم.بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز دیروز در این نشست خبری، از تحویل رونوشت تغییرات به نماینده آژانس در ایران خبر داد و گفت: پیش‌بینی ما این است که فردا اول صبح (امروز) که گزارش ما به آژانس داده شود، ما از 67/  3 درصد فراتر رفته‌ایم.رویترز روز گذشته به نقل از یک مقام ایرانی از افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به پنج درصد خبر داده بود.ایران پیش از این از شرکای باقیمانده در برجام خواسته بود تا طی 60 روز وضعیت خرید نفت از ایران و مشکل تبادلات مالی و بانکی را حل‌وفصل کنند در غیر این صورت ایران وارد فاز دوم کاهش تعهدات خود در برجام خواهد شد. ایران در مرحله اول کاهش برخی از تعهدات خود در برجام، از سقف تعیین شده 300 کیلوگرم برای نگهداری و ذخیره اورانیوم غنی شده عبور کرده بود و حالا در مرحله دوم کاهش تعهداتش به برجام میزان خلوص اورانیوم غنی شده‌اش را افزایش داده است.حسن روحانی رئیس‌جمهوری نیز در جلسه خبری 12 تیرماه هیات‌دولت اعلام کرده بود که در 16 تیرماه سطح غنی‌سازی ایران دیگر 67/  3 درصد نخواهد بود و تهران این تعهد را کنار گذاشته و به هر مقداری که ضرورت و نیاز باشد، ارتقا خواهد داد. رئیس‌جمهور همچنین گفته بود ایران در تولید آب‌سنگین به 130 تن تعهدی ندارد و ممکن است این میزان را افزایش دهد. ایران پس از خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام و بدعهدی کشورهای اروپایی نسبت به اجرای تعهداتشان به ایران پس از خروج آمریکا از برجام، تصمیم گرفت تا به‌تدریج تعهداتش در برجام را کاهش دهد و در صورت عملیاتی شدن خواسته‌های ایران ازسوی اروپا به شرایط قبل بازگردد.

اعلام گام سوم در زمان مقتضی

در همین راستا روز گذشته علی ربیعی سخنگوی دولت، عباس عراقچی معاون وزیر خارجه و بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در یک نشست خبری مشترک همزمان با پایان مهلت 60 روزه ایران به اروپا، اقدامات ایران را در گام دوم کاهش تعهدات تهران در برجام تشریح کردند. عراقچی در این نشست خبری با بیان اینکه در مورد گام سوم کاملا مطالعه کرده‌ایم، گفت: برای گام سوم ترجیح می‌دهیم که بعد از مهلت 60 روز و در فرصت مقتضی اعلام کنیم. در کنار این مسیر رایزنی‌های دیپلماتیک هم در جریان است به شکلی که به‌صورت هم‌زمان و مکمل پیش می‌رویم. وی ادامه داد: بنابراین گام سوم را در زمان مقتضی اعلام می‌کنیم. سازمان انرژی اتمی هم آمادگی اجرا را دارد. عراقچی در ادامه افزود: جمهوری اسلامی ایران در‌صورتی‌که رفت‌و‌آمدهای دیپلماتیک و سیاسی برای برجام به نتیجه نرسد برای گام سوم و حتی گام‌های بعدی نیز برنامه‌ریزی کرده است.

لزوم عمل اروپا به 11 تعهد

عراقچی همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» مبنی‌بر اینکه خواسته دقیق ایران از اروپا برای بازگشت به شرایط پیش از کاهش تعهدات چیست، گفت: اروپایی‌ها باید حداقل در 11 حوزه مختلف خروج آمریکا را جبران کنند. وی ادامه داد: چهار کمیسیون مشترک داشتیم و در همه آنها کشورهای باقیمانده در برجام خود را متعهد کردند حداقل در 11 حوزه مختلف خروج آمریکا را جبران کنند. اگر بتوانند راه‌حل‌های عملیاتی ایجاد کنند، ایران در برجام باقی خواهد ماند.معاون وزیرخارجه با بیان اینکه اروپایی‌ها فقط در حوزه بانکی توانسته‌اند اقدامی عملیاتی انجام دهند که حاصل آن اینستکس است، تاکید کرد: برجام وقتی به وضعیت نرمال خودش بازمی‌گردد که خواسته ایران دقیقا [طبق]همان‌چه در برجام آمده اجرا شود.اشاره عراقچی به بیانیه مشترکی است که سال گذشته چند ماه پس از خروج آمریکا از برجام از سوی وزیران خارجه دولت‌های عضو برجام در مقر سازمان ملل متحد توسط محمدجواد ظریف و فدریکا موگرینی ارائه شد. در آن بیانیه کشورهای باقی مانده در برجام در 11 مورد ازجمله فروش نفت ایران، بازگشت پول نفت ایران، سرمایه‌گذاری در ایران، حمل‌و‌نقل هوانوردی، کشتیرانی و... تعهد دادند تا خروج آمریکا از برجام را جبران کنند. چند روز پیش محمدجوادظریف هم در حاشیه جلسه هیات‌دولت تاکید کرده بود اگر اینستکس عملیاتی شود مقدمه‌ای است بر اجرای آن 11 تعهد؛ لذا اروپایی‌ها باید آن 11 تعهد را انجام دهند.

خواهان ادامه برجام هستیم

به هر حال عباس عراقچی، معاون وزیرخارجه روز گذشته در یک نشست خبری در دولت، با تاکید بر اینکه روند کاهش تعهدات ایران حرکتی در راستای حفظ برجام است، اظهار کرد: این روند ممکن است منجر به خاتمه حضور ایران در توافق هسته‌ای شود که البته خواسته ما نیست، اما تحریم‌های آمریکا و بدعهدی طرف مقابل منجر به این وضعیت شده است.وی تصریح کرد: با این حال، حرکت ما به‌گونه‌ای است که فرصت برای گفت‌وگو، دیپلماسی و تعامل در این مدت فراهم شود و اگر از این فرصت استفاده نشود، نباید کسی در تصمیم ایران تردید کند که کاهش روند تعهدات ادامه می‌یابد.عراقچی افزود: برجام یک سند بین‌المللی است که ایران را به‌عنوان کشور قدرتمند دارای تکنولوژی هسته‌ای با شمولیت آب سنگین و غنی‌سازی به رسمیت می‌شناسد. ما خواهان ادامه برجام هستیم، ولی خواسته‌های ما از این سند باید برآورده شود وگرنه در تعهدات خود در این سند تجدیدنظر می‌کنیم و اگر کشورهای اروپایی خواسته‌های ما برآورده نکنند در این راستا گام برمی‌داریم.

دلیل کاهش تعهدات ایران

عراقچی با بیان اینکه طرف‌های مقابل در اجرای تعهداتشان کوتاهی کردند که منجر به کاهش تعهدات ما شده است، افزود: اگر اروپایی‌ها از طریق اینستکس و غیر از آن توانسته بودند خواسته‌های ما را برآورده کنند امروز در این نقطه قرار نداشتیم. علت اینکه ما امروز گام دوم کاهش تعهدات خود را شروع می‌کنیم به این دلیل است که اروپا و بقیه اعضای مشارکت‌کننده در برجام نتوانستند خواسته ما از برجام را برآورده کنند و به‌خصوص در حوزه فروش نفت و بازگشت درآمدهای نفتی اقدام قابل‌توجهی صورت بدهند.

مشکلات اینستکس

وی در ادامه با اشاره به اینستکس ضمن انتقاد از طولانی شدن راه‌اندازی این سازوکار گفت: منابع درآمدی در این سازوکار وجود نخواهد داشت مگر اینکه کشورهای اروپایی از ایران نفت بخرند یا اینکه اعتباراتی را به ایران اختصاص دهند که این امر تاکنون صورت نگرفته است.معاون سیاسی وزیر امور خارجه گفت: اینستکس رسما عملیاتی شده است. طرف ایرانی اینستکس هم عملیاتی شده است، این دو نهاد با یکدیگر در ارتباط هستند و قواعد کاری خود را تنظیم کرده‌اند و یکی دو مورد کوچک هم فعلا به‌عنوان امتحان که این مکانیزم و این سازوکار کار خود را آغاز کند، انجام شده است.وی در عین حال گفت: تا زمانی که اعتبارات کافی برای این سازوکار در نظر گرفته نشود به اعتقاد ما فایده‌ای ندارد البته اهمیت سیاسی اینستکس را نباید فراموش کنیم، اینکه کشورهای اروپایی در تلاش هستند سازوکاری ایجاد کنند که ایران بتواند با تحریم‌های آمریکا مبارزه کند فی‌نفسه به‌عنوان یک حرکت سیاسی ارزشمند است ولی تا وقتی که به لحاظ اقتصادی منافعی برای ایران نداشته باشد طبعا قابل‌قبول نیست.عراقچی ادامه داد: قرار است کشورهای اروپایی بیشتری غیر از سه کشوری که الان سهامدار اینستکس هستند به این سازوکار به‌عنوان سهامدار بپیوندند و تعداد کشورها هم رو به افزایش است.معاون سیاسی وزیر امور خارجه گفت: اینکه اروپایی‌ها تا الان نتوانسته‌اند خواسته‌های ما را برآورده کنند یک جنبه قضیه است برای همین گفتم که ما چرا در این نقطه هستیم. اما اینکه تلاش می‌کنند راه‌حل‌ها و ابتکاراتی پیدا شود تا به آن نقطه‌ای که ایران می‌خواهد دست یابد، این هم یک واقعیت دیگر است. به همین دلیل تبادلات و رفت‌و‌آمدها و گفت‌و‌گوهای تلفنی رسمی و غیررسمی بین ما جریان دارد و امیدوار هستیم بتوانیم به یک راه‌حل برسیم. در غیر این صورت بعد از 60 روز گام سوم را برخواهیم داشت.عراقچی درعین حال بابیان این که ما اتکا و امیدی به اروپا و ساز و کار اینستکس نداریم، گفت: وزارت خارجه به سایر دستگاه‌های کشور نیز اعلام کرده که به اینستکس امید نبندند البته اگر مسیر باز شد ما از شرایط به‌وجود آمده استفاده می‌کنیم، ولی هیچ‌کس در کشور نباید خود را معطل اینستکس بکند.

شرط گفت‌وگو با آمریکا

عراقچی در ادامه به تماس شنبه شب امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه با روحانی اشاره کرد و ضمن سازنده توصیف کردن آن گفت: این توافق صورت‌گرفته که زمینه برای دور جدیدی از گفت‌وگوها میان طرفین ایجاد شود و امیدواریم به راه‌حل‌های معقول و سازنده برسند.معاون وزیر امور خارجه در ادامه در پاسخ به سوالی در مورد گفت‌وگوی شنبه شب روحانی با مکرون و اشاره رئیس‌جمهوری به گفت‌وگو با 1+5 به جای 1+4 گفت: ایده‌هایی که میان ایران و گروه 1+4 وجود دارد، اگر لازم شد منعی ندارد آمریکا به شرط توقف تحریم‌ها در این گفت‌وگوها شرکت کند. عراقچی با تاکید بر اینکه از نظر ما مفهومی به معنای 1+5 دیگر وجود ندارد، گفت: آمریکا به‌دلیل خروج از برجام از هیچ مکانیزم داخل برجام هم نمی‌تواند استفاده کند. اما در قالب جلسات ایران و 1+4 با آن شرطی که گفتم می‌توانند حضور داشته باشند. عراقچی گفت: شرط اول ما برداشتن تحریم‌های نفتی و بانکی است، ولی بقیه تحریم‌ها هم حتما در مراحل بعدی مدنظر قرار خواهد گرفت. شنبه شب حسن روحانی در گفت‌وگوی تلفنی با همتای فرانسوی خود تاکید کرده بود که توقف کلیه تحریم‌ها می‌تواند آغازی برای یک حرکت بین ایران و 1+5 باشد. عراقچی همچنین گفت: اینکه اروپایی‌ها نتوانسته‌اند خواسته‌های ما را محقق کنند و مجبور به کاهش تعهدات شدیم به معنای توقف رایزنی‌ها و گفت‌وگوها و پیگیری ایده‌ها نیست. معاون سیاسی وزیر امور خارجه در عین حال گفت: برجام یک پرونده بسته‌شده است؛ به‌نحوی‌که قابل‌مذاکره و گفت‌وگوی مجدد نیست.

رفت‌و‌آمدهای دیپلماتیک در روزهای آینده

وی با بیان اینکه در روزهای آینده ما رفت‌و‌آمدهای دیپلماتیک و تبادلاتی خواهیم داشت، گفت: از جمله جلسه وزیران امور خارجه ایران و 1+4 که در حال طراحی است و تصمیم ما با بقیه کشورها این است که در ماه جاری میلادی (ماه جولای) این جلسه انجام شود و عجله‌ای نداریم که حتما ظرف چند روز آینده باشد.عراقچی ضمن تاکید بر اینکه ما خواهان سفر نمایشی به ایران نیستیم، گفت: ما خواهان سفرها و جلساتی هستیم که منجر به نتیجه و تصمیمی برای تصحیح وضع موجود در برجام شود.

پیشرفت بازطراحی رآکتور اراک

معاون سیاسی وزیر خارجه درباره رآکتور اراک هم گفت: بحث اراک بحث جداگانه‌ای است و به این دلیل که روند مدرن‌سازی اراک به تاخیر افتاده و با تعلل مواجه است اگر کشورهای باقی مانده در برجام نتوانند این روند را اصلاح کنند و نتوانند اراک را به جدول زمانی که برای آن پیش‌بینی شده برگردانند، طبیعی است که ما برمی‌گردیم و اراک را طبق فرمول قبلی و فناوری خود تکمیل و تاسیس می‌کنیم.عراقچی با تاکید بر اینکه در طول دو ماه گذشته در حوزه اراک پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است، گفت: به لحاظ فنی و تخصصی ما پیشرفت خوبی داشتیم بنابراین ما همچنان روند پیشرفت امور در اراک را رصد می‌کنیم، اگر به جدول زمانی مطلوب ما برگردد ما همین اراک مدرن شده را ادامه خواهیم داد در غیر این صورت، تصمیم دیگری خواهیم گرفت. الان به نظر ما چون روند پیشرفت خوب بوده است مدتی را در نظر می‌گیریم تا این پیشرفت‌ها را ببینیم که به کجا می‌رسد و آیا خواسته ما تامین می‌شود یا نه. موضوع اراک جدای از آن گام‌هایی است که ما 60 روز به 60 روز برخواهیم داشت.

پیگیری حقوقی توقیف نفتکش

در ادامه این نشست خبری عراقچی در مورد نفتکش توقیف شده ایران توسط انگلیس هم گفت: این نفتکش حامل نفت ایران بوده است و یک سوپر تانکر است و 2 میلیون بشکه ظرفیت آن بوده است به دلیل همین ظرفیت بالا امکان عبور آن از کانال سوئز وجود نداشته است بنابراین از تنگه جبل‌الطارق به مقصد خود عازم شده است.وی ادامه داد: برخلاف آنچه که دولت انگلیس مدعی شده هدف و مقصد این نفتکش سوریه نبوده است کما اینکه بندری را که در سوریه نام برده‌اند اصولا ظرفیت چنین سوپر تانکری را ندارد. هدف جای دیگری بوده است.عراقچی ادامه داد: در تماس مستمر با دولت انگلستان هستیم، سفیر انگلستان روز پنج‌شنبه به وزارت امورخارجه احضار شد و دیروز هم برای بار دوم به وزارت خارجه آمد. علاوه ‌بر این سفیر اسپانیا را هم دعوت کردیم. مشورت‌هایی هم با دولت اسپانیا انجام می‌دهیم و مسیر حقوقی هم از طریق دادگاه ادامه دارد و وکلای متبحر استخدام شدند که مسیر حقوقی را طی کنند.

سرعت غنی‌سازی بیشترمی شود

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز روز گذشته در این نشست گفت: براساس تصمیم اتخاذ شده در گام اول تامین سوخت برای نیروگاه‌های کشور در حال انجام است که درصد غنی‌سازی اورانیوم براساس دستورهای اعلامی می‌تواند افزایش یابد.وی ادامه داد: میزان ذخیره‌سازی اورانیوم با توجه به گام اول رو به افزایش است و سرعت آن نیز بیشتر می‌شود. ما گام‌های بعدی را هم در نظر داریم به‌عنوان مثال در حال حاضر نیاز به سوخت رآکتور تهران نداریم، اما در آینده می‌تواند در قالب برنامه قرار گیرد. کمالوندی درمورد میزان افزایش غنی‌سازی اورانیوم گفت: برای میزان فعلی غنی‌سازی با افزایش فشار از همان دستگاه‌های سابق استفاده می‌کنیم؛ بنابراین مساله افزایش سانتریفیوژ در مراحل بعدی می‌تواند موردنظر باشد. وی با تاکید بر اینکه سازمان انرژی اتمی آمادگی کامل و کافی دارد که در هر سرعت، هر میزان و هر سطحی از غنی‌سازی را انجام دهد، گفت: شیب غنی‌سازی هم براساس دستوری که می‌گیریم می‌تواند رو به بالا باشد. شیب ذخایر هم می‌تواند رو به بالا باشد.

واکنش‌ها به اقدام ایران

در همین حال در پی اقدام روز گذشته ایران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اعلام آگاهی از بیانیه ایران در مورد افزایش سطح غنی‌سازی اعلام کرد گزارش‌های مربوط به این موضوع را از بازرسان خود در ایران دریافت خواهد کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز در واکنش به اقدام ایران آن را بسیار خطرناک توصیف کرد . همچنین امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه با محکوم کردن افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم در کشورمان مدعی شد که این اقدام «نقض» برجام است. کاخ ریاست‌جمهوری فرانسه هم اعلام کرد که در حال حاضر مکانیزم حل‌وفصل اختلافات ذیل برجام موسوم به مکانیزم ماشه فعال نخواهد شد. فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز با ابراز نگرانی از گام دوم کاهش تعهدات ایران از احتمال تشکیل کمیسیون مشترک برجام خبر داد. در واکنشی دیگر نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بیان اینکه تلاش‌های دیپلماتیک درباره توافقنامه هسته‌ای ایران ادامه دارد، گفت: گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران ممکن است در نشست فوق‌العاده شورای حکام ارائه شود. گام ایران را درک می‌کنیم و از این کشور می‌خواهیم تدابیری که باعث پیچیده‌تر شدن اوضاع می‌شود، اتخاذ نکند.همزمان محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان طی توییتی با اشاره به اقدام روز گذشته ایران نوشت: «امروز، ایران در حال برداشتن دور دوم گام‌های جبرانی خود طبق پاراگراف 36 برجام است. ما این حق را برای خود محفوظ می‌دانیم که به اتخاذ اقدامات جبرانی قانونی در چارچوب برجام برای حفاظت از منافع خود در برابر تروریسم اقتصادی ایالات‌متحده ادامه دهیم. همه این گام‌ها تنها از طریق پایبندی سه کشور اروپایی قابل‌بازگشت هستند.»