مبلغ جایزه جلال همسنگ جایزه کتاب سال است

به گزارش مشرق، نشست خبری دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال‌آل احمد با حضور مهدی قزلی دبیر اجرایی و محمدرضا شرفی‌خبوشان دبیر علمی این جایزه صبح امروز در محل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برگزار شد.

در ابتدای این نشست مهدی قزلی مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان با ارائه آماری از این جایزه عنوان داشت: جایزه در 6 دوره اخیر خود برای نخستین بار مجاز به معرفی پنج تا هفت نامزد در بخش‌های مختلف خود شد و در این دوره میانگین سنی نامزدهای دریافت جایزه نیز 46 سال بود.

وی همچنین به انتخاب 23 اثر برای نامزدی دریافت این جایزه از 26 نویسنده خبر داد و گفت: از میان 26 نویسنده و 23 عنوان کتاب نامزد شده 35 درصد (9 نفر) آنان کمتر از 40 سال سن دارند.

در پنج دوره گذشته جایزه جلال، آثار 22 ناشر توانستند در مرحله نهایی این جایزه صاحب اثر باشند که در میان آنها آثاری از نشر چشمه تا کنون در چهار نوبت جایزه را دریافت کرده است و آثاری از موسسات نشر نی، سوره مهر، نیماژ، هرمس و مرکز نیز هرکدام دوبار برگزیده این جایزه بوده‌اند. در این دوره نیز نشر چشمه و سوره مهر هرکدام با سه نامزد در میان برگزیدگان حضور دارند و 5 نویسنده کار اولی نیز در میان نامزدها دیده می‌شوند.

به گفته قزلی موسسات نشر هیلا، قدیانی، گلگشت و یوشا نیز برای اولین بار نامزدهایی در میان آثار نهایی این جایزه دارند.

وی در ادامه سخنانش با بیان اینکه در 6 دوره اخیر جایزه جلال (دوره هفتم تا دوازدهم) 54 نفر ظرفیت در هیأت علمی وجود داشته است که 35 نفر در این جایگاه حضور پیدا کرده‌اند (64 درصد بدون تکرار) گفت: این در حالی است که در 6 دوره ابتدایی (دوره اول تا ششم) تنها از 16 نفر برای حضور در جایگاه هیأت علمی استفاده شده است. همچنین در شش دوره اخیر جایزه جلال (دوره هفتم تا دوازدهم) 72 نفر ظرفیت برای حضور در جایگاه داوری وجود داشته است که 52 نفر از سوی هیأت‌های علمی به عنوان داور انتخاب و معرفی شده‌اند این در حالی است که در 6 دوره ابتدایی (دوره اول تا ششم) تنها در دو دوره اسامی داوران اعلام شده و در چهار دوره دیگر فهرست داوران هرگز به رسانه‌ها و جامعه‌ی ادبی اعلام نشده است.

دبیر اجرایی این جایزه همچنین عنوان کرد: بر اساس فهرست خانه کتاب آثار چاپ اوّل سال 1397 در حوزه داستان نزدیک به 1200 عنوان بود اما به دلیل عدم انطباق برخی آثار با شرایط آیین‌نامه‌ای جایزه جلال(از جمله: نوبت انتشار، موضوع کتاب، ترجمه یا گردآوری بودن کتاب، آثاری که پیش از این در انتشاراتی دیگر به چاپ رسیده‌اند و... و.) تعدادی از کتاب‌ها در همان مرحله اوّل توسط دبیرخانه و زیر نظر دبیر علمی از حضور در فرآیند داوری حذف شدند. بنابراین آثار رسیده به دبیرخانه که شرایط حضور در این رویداد ادبی را داشته و مورد بررسی و داوری قرار گرفتند 545 عنوان کتاب بود که شامل  232 عنوان کتاب در بخش رمان و داستان بلند،   104 عنوان در بخش مجموعه داستان کوتاه، 153 عنوان کتاب در بخش مستندنگاری و  56 عنوان کتاب در بخش نقد ادبی بوده است.

در ادامه این نشست و قسمت پرسش و پاسخ خبرنگاران سوالی درباره انتخاب کتاب «گر» در بخش رمان در حالی که نویسنده تاکید دارد این کتاب در قالب داستان کوتاه است سوالی پرسیده شد که شرفی خبوشان در پاسخ به آن گفت: این اتفاق درباره کتاب «مشت خالی گل یا پوچ» نیز افتاد و بحث زیادی درباره اینکه اثر در قالب رمان است یا داستان کوتاه شکل گرفت. می‌دانیم که گاهی به دلیل استقبال زیاد از زمان نویسندگان سعی می‌کنند داستان‌هایی به هم پیوسته را در این قالب منتشر کنند. اما درباره ساختار اثر و قالب آن طبق آئین نامه هیات داوران نظر می‌دهند.

در ادامه سوالی درباره نظر هیات امنای جایزه جلال درباره این جایزه پس از پنج دوره برگزاری آن توسط بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان پرسیده شد.

در این زمینه مهدی قزلی اینگونه پاسخ داد: ما در موعد انتخاب هیئت علمی و دبیر علمی طبق اساس نامه با هیات امنای جایزه که اعضای کمیسیون فرهنگ و هنر  و معماری شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند هماهنگی لازم را به عمل می‌آوریم که این تماس‌ها از طریق معاون فرهنگی وزیر و نیز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شود. گزارش جایزه نیز هرساله برای آنها ارسال می‌شود. البته تاکنون درباره گزارش‌های ما نکته‌ای و نقطه نظری نداشته‌اند. البته رئیس هیئت امنای جایزه نیز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است و ایشان در ریز ماجرای جایزه در هر سال بوده است. با این حال ما نیز بدمان نمی‌آید  جلسه‌ای با هیات امنا داشته باشیم و نکاتی درباره جایزه به آنها منتقل کنیم.

در ادامه سوال دیگری درباره اظهارات دبیر علمی جایزه مبنی بر انتخاب اثر برگزیده بر مبنای بازخوردهایی که از مخاطبان دریافت کرده است پرسیده شد.

شرفی خبوشان در این زمینه گفت: ما در داوری‌ها سعی داریم به این مساله که یک کتاب پس از انتشار چه بازخوردهایی داشته و چه قشری با آن سروکار داشته‌اند توجه نشان دهیم. اینکه داوران ما نگاه علمی و ادبیشان چیست جای خودش اما اگر فقط با این معیارها اثری انتخاب شود اتفاق خوبی رخ نمی‌دهد. باید ببینیم نگاه جامعه، مطبوعات و دانشگاهیان به اثر چیست و با دیدی فراگیر و با اتکا به فرم و ساختار دست به انتخاب اثر برگزیده بزنیم.

در ادامه قزلی در پاسخ به سوالی درباره بخش ویژه جایزه نیز گفت: در تلاشیم تا بخشی ویژه به مناسبت پنجاهمین سالگرد درگذشت جلال در این مراسم داشته باشیم که البته هنوز قطعی نشده است.

وی همچنین درباره مبلغ جایزه در سال جاری نیز آن را همسنگ جایزه کتاب سال عنوان کرد و گفت: درباره رقم جایزه کتاب سال در سال جاری هنوز استعلام نگرفتیم.

وی همچنین با اشاره به شبهات ایجاد شده درباره حضور مرتضی سرهنگی در هیات داوران و از پیش مشخص بودن سلیقه وی در انتخاب آثار نیز گفت: آقای سرهنگی امسال منت بر سر ماگذاشتند و برای دومین نوبت داوری جایزه را پذیرفتند. در دوره قبلی که ایشان داور بودند هیچ کدام از نامزدها متعلق به انتشارات سوره مهر و حوزه هنری نبود و تنها دو اثر سبقه و محتوای جنگی داشت. در این دوره نیز دو اثر از پنج اثر منتشر شده در سوره مهر است که از میان آنها تنها یکی موضوعش دفاع مقدس است.

در ادامه این جلسه محمدرضا شرفی‌خبوشان نیز خطاب به خبرنگاران حاضر در نشست گفت: اهمیت یک جایزه بر اساس اهمیتی است که مطبوعات به آن می‌دهند و کتاب مطرح در جایزه با فعالیت‌های اهالی مطبوعات است که دیده می‌شود. بنابراین همراهی اصحاب رسانه با جایزه جلال به عنوان مهم‌ترین جایزه ادبی کشور به ارتقاء اعتبار این جایزه کمک می‌کند. از طرفی برخورد شما با کتاب‌های نامزد شده و برگزیده بعد از مراسم اختتامیه نیز می‌تواند باعث جلب توجه مخاطبان کتاب به این آثار شود.

خبوشان در پاسخ به سوالی درباره ابهامات کتاب «گر نوشته» که در بخش مجموعه داستان نامزد شده، اما نویسنده آن معتقد است که اثرش رمان است، اظهار کرد: این مساله برای کتاب «مشت خالی، گل یا پوچ» هم رخ داده است. گاهی وقت‌ها به دلیل استقبالی که از رمان می‌شود، نویسندگان سعی می‌کنند که اگر مجموعه داستانی هم آماده می‌کنند، پیوستگی در آن لحاظ شود تا به شکل رمان به نظر برسد تا از آن استقبال شود. با این حال این داوران هستند که در نهایت نظر می‌دهند اثر در چه بخشی ارزیابی شود.

قزلی نیز در پاسخ به این سوال گفت: در آیین‌نامه جایزه جلال آمده است که تشخیص اینکه یک اثر در چه بخشی ارزیابی شود بر عهده داوران است و بدون شک داوران با مطالعه این اثر تشخیص داده‌اند که این اثر در بخش مجموعه داستان بررسی شود. ما در دوره‌های گذشته کتاب «تو در قاهره خواهی مرد» را هم داشتیم که در شناسنامه رمان معرفی شد اما در نهایت به بخش مستندنگاری رفت و اتفاقا جایزه هم گرفت.
 
دبیر علمی جایزه در پاسخ به سوال دیگری درباره توجه به بازخوردهای اثر نیز گفت:‌ ملاحظه کردن جنبه‌های مختلف اثر به این معنا نیست که بر اثر برخورد مخاطب اثر را انتخاب کنیم. بلکه هدفمان این است که داوران تنها به فرم‌گرا بودن اثر یا ضدرمان بودن یا پست مدرن بودن توجه نکنند و ببینند که جامعه ادبی و رمان‌خوان‌ها و جامعه مطبوعات چه نگاهی به آثار داشته‌اند.

دوازدهمین دوره جایزه جلال آل احمد روز شنبه 23 مهر از ساعت 15 در تالار قلم کتابخانه ملی ایران برگزیدگانش را معرفی می‌کند.