وزیرخارجه ایران چند روز پیش نامه‌ای 14 صفحه‌ای در ارتباط با موضوع برجام و تلاش اروپایی‌ها برای استفاده از مکانیزم حل‌وفصل اختلافات در برجام به مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشته و تلاش اروپایی‌ها در این زمینه را زیرسوال برده بود. هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای نخستین‌بار پس از تصدی این سمت به ایران سفر کرده است.
وزیر امورخارجه ایران پیش از دیدار با مسوول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا در جمع خبرنگاران در حاشیه سخنرانی خود در دافوس درباره سفر بورل به ایران گفت ایشان درخواست کردند و منتظریم ببینیم چه می‌گویند. ظریف درباره محتوای نامه 24 صفحه‌ای‌اش به رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا تصریح کرد: در این نامه تاکید بر این است که کشوری که حق استفاده از ماده 36 را داشته است با مستندات غیرقابل انکار، ایران بوده و این کار را هم انجام داده و آنها ناکام بودند و دچار نقض اساسی برجام شدند و ما اقدامات جبرانی ماده 36 را انجام دادیم. آنها هیچ حقی برای دست‌درازی به ماده 36 برجام ندارند. خیلی مفصل با متن و شکل نشان دادیم آنها چه اشتباه فاحشی داشتند. ظریف و جوزف بورل پیش از این در حاشیه نشست گفت‌وگوهای رایسینا در هند دیدار و گفت‌وگو کردند. در آن زمان ظریف درباره بورل به‌کارگیری مکانیزم حل‌وفصل اختلافات در برجام با بورل گفت‌وگو کرد. اتحادیه اروپا نیز پیش از سفر به تهران و دیدارهایش با مقام‌های ایران، «فرصتی برای رایزنی درخصوص تحولات جاری فراهم خواهد کرد.» براساس بیانیه‌ای که بدین منظور صادر شد، وزرای خارجه اتحادیه اروپا به او برای انجام مذاکرات دیپلماتیک با شرکای منطقه‌ای، کاستن از تنش‌ها و تلاش برای حصول به راه‌حل‌های سیاسی ماموریت و اختیار مهمی داده‌اند. در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: «سفر (بورل به تهران) همچنین فرصتی برای تاکید بر تعهد قوی اتحادیه اروپا به حفظ برجام و صحبت درباره روابط دوجانبه و همکاری بین اتحادیه اروپا و ایران خواهد بود.»
کانال مالی ایران و سوئیس
وزیر امورخارجه با اشاره به انجام اولین تعامل و انتقال مالی در چارچوب کانال مالی ایران و سوئیس برای انتقال اقلام بشردوستانه به ایران گفت: این اقدام نشانه حسن‌نیت آمریکا نیست، حتی نشانه آن نیست که ایالات‌متحده کوچک‌ترین اقدام را در راستای اجرای تعهدش بر مبنای دستور موقتی دیوان دادگستری بین‌المللی انجام داده باشد؛ چه رسد به اجرای تعهداتش طبق برجام. محمدجواد ظریف در جمع خبرنگاران در حاشیه سخنرانی خود در دافوس ارتش درباره راه‌اندازی کانال مالی ایران و سوئیس برای انتقال کالاهای بشردوستانه و این ادعا که این اقدام مثبت و در راستای تنش‌زدایی بوده است؟ تصریح کرد: خیر. این کانال کمتر از اجرای دستور دیوان بین‌المللی دادگستری است که به آمریکا دستور داد حق ندارد از ورود غذا و دارو به ایران ممانعت کند. سیاست آمریکا کماکان سیاست فشار به مردم ایران است. سیاست محروم کردن مردم از منابع مالی برای پرداخت هزینه‌های غذا و دارو و محدود کردن روش‌های استفاده از منابع مالی است. او گفت: این یک قدم بسیار کوچک است، دولت سوئیس تلاش کرد، ما از تلاش آنها قدردانی می‌کنیم اما این نشانه حسن‌نیت آمریکا نیست و حتی نشانه آن نیست که ایالات‌متحده آمریکا کوچک‌ترین اقدام را در راستای اجرای تعهدش بر مبنای دستور موقتی دیوان دادگستری انجام داده باشد، چه برسد به اینکه بر اساس برجام عمل کرده باشد. وزیر امورخارجه ایران در پاسخ به سوالی درباره اضافه کردن سازمان‌های کمک‌کننده به تروریسم اقتصادی علیه ایران به فهرست گروه‌های حامی تروریسم علیه جمهوری اسلامی ایران، اظهار کرد: ما این طرح را در دست بررسی داریم تا کسانی که به تروریسم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران دامن می‌زنند را در این فهرست‌ها اضافه کنیم. این بررسی توسط وزارت‌خارجه انجام می‌شود و به شورای‌عالی امنیت ملی پیشنهاد می‌شود و آنها تصمیم می‌گیرند. یکی از سازمان‌هایی که در این زمینه در حوزه تقویت تروریسم اقتصادی آمریکا علیه ایران فعال بوده سازمان «اتحاد علیه ایران هسته‌ای» است که همه اسمش از اول تا آخر دروغ است و پیشنهاد مناسب در این زمینه می‌شود اما الان ما در مرحله بررسی‌ها در وزارت‌خارجه هستیم. ظریف همچنین تاکید کرد: معتقدیم کسانی که مذاکرات را می‌کوبند ما را نمی‌کوبند، مردم را می‌کوبند. ما از طرف مردم و به نمایندگی و پشتوانه آنها رفتیم، مذاکره کردیم. این مردم هستند که می‌توانند ثابت کنند فشار حداکثری ما را اذیت می‌کند اما آنچه باید بپذیریم این است که فشارها مردم را به زانو در نمی‌آورد و این عامل مهم است برای من که می‌خواهم بروم مذاکره کنم اما وظیفه من این است که این‌قدرت را در میدان جهانی به یک چیز ماندگار تبدیل کنم که می‌تواند یک توافق یا امتیاز باشد.
مذاکرات صریح ظریف و بورل
همزمان با این تحولات، سخنگوی وزارت امورخارجه ایران با اشاره به سفر مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران، اظهار کرد: کلیات موضوع برای ایشان روشن است و احتمالا امروز در مورد یکسری جزئیات در مورد تعهدات اروپایی‌ها در برابر برجام با ایشان گفت‌وگو شود، چراکه اتحادیه اروپا علاوه بر نقش هماهنگ‌کننده، خود یک‌طرف برجام است. امیدواریم که در جریان رایزنی‌های امروز(دوشنبه) که پیش‌بینی می‌کنیم صریح خواهد بود به جمع‌بندی‌های خوبی برسیم. به گزارش «ایسنا» سیدعباس موسوی صبح روز دوشنبه در نشست خبری خود با خبرنگاران داخلی و خارجی در پاسخ به این سوال که شما چند وقت پیش گفتید که ایران از دل برجام ابتکاراتی را به اروپایی‌ها پیشنهاد کرده است و آیا نامه 14 صفحه‌ای آقای ظریف به مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز در این چارچوب بوده تصریح کرد: ما ابتکارات خود را به آنها ارائه کرده‌ایم و صحبت‌هایی در این زمینه شده است. ظریف گفت‌وگوی صریحی در این چارچوب با مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا دو هفته پیش در هند داشت. این دیپلمات ارشد همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به تصمیم اروپایی‌ها برای استفاده از مکانیزم حل اختلاف خبری منتشر شد مبنی بر این که قرار است جلسه مشترکی بین ایران و دیگر طرف‌های عضو برجام برگزار شود، گفت: چندی پیش کارشناسان دو طرف با یکدیگر صحبت کردند. همچنین یکی از محورهای گفت‌وگوی امروز مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با مقامات ایران موضوع برجام، آینده آن و ادعایی است که اروپایی‌ها در این زمینه دارند. سخنگوی وزارت‌خارجه ادامه داد: توافق شده که در آینده نزدیک جلسه کمیسیون مشترک برجام برگزار شود ولی تاریخ و مکان آن هنوز قطعی نشده است. موسوی با بیان اینکه رفت و آمدهای دیپلماتیک منافاتی با برخی مواضع اتحادیه اروپا ندارد، گفت: ما از این رفت و آمدها استقبال می‌کنیم و به نظر ما این سفر، سفر مهمی است. او ادامه داد: امیدواریم که ایشان در گفت‌وگو با مقامات ایران منطق و ریشه شرایط جدید را متوجه شوند، استدلال‌های ایران را بشنوند و اگر حسن‌نیتی در آنها هست برای کاهش تنش اقدام کنند.
حرف ظریف حرف نظام است
این دیپلمات ایرانی همچنین در پاسخ به این سوال که بعد از مصاحبه اخیر وزیر امورخارجه با رسانه آلمانی اشپیگل شاهد هجمه‌ها و اعتراضات به سخنان وی در مورد احتمال مذاکره ایران و آمریکا بعد از ترور سردار قاسم سلیمانی بودیم و آیا اختلافی بین وزارت امورخارجه و نظام و ارتباط با این موضوع وجود دارد چراکه این اظهارنظرها و هجمه‌ها چنین موضوعی را القا می‌کند، گفت: ما خود نگران این بودیم که این اتفاقات و هجمه‌های عجیب و غریب که بخشی از آن ناشی از کم‌اطلاعی است این احساس را دامن می‌زند که یک دوگانگی وجود دارد درحالی‌که این‌گونه نیست. جمهوری اسلامی ایران یک کل واحد است که در آن دیدگاه‌های متنوعی وجود دارد که این موضوع می‌تواند شامل سیاست خارجی کشور نیز باشد. وی ادامه داد: وزارت امورخارجه به‌عنوان دستگاه مجری در عرصه سیاست خارجی، تصمیماتی که در سلسله مراتب نظام در این عرصه گرفته می‌شود را اجرا می‌کند و وزیر امورخارجه به‌عنوان نماد سیاست خارجی کشور حرفی را می‌زند که حرف نظام و جمهوری اسلامی ایران است. موسوی با تاکید بر اینکه این دوگانگی که برخی درصدد القای آن هستند وجود ندارد، ادامه داد: ما این دوگانگی را مضر سیاست خارجی کشور می‌دانیم. او با تاکید بر اینکه کارنامه و عملکرد آقای ظریف در طول این 40 سال برای همه روشن است، گفت: ایشان هر نظری که داشته باشند مجری نظرات مقامات عالی کشور هستند و حرف نظام و جمهوری اسلامی ایران را در عرصه بین‌المللی مطرح می‌کنند. سخنگوی وزارت‌خارجه کشورمان ادامه داد: حرف ما این است که جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گونه مذاکره دوجانبه‌ای با آمریکا نخواهد داشت و آنچه که نظام بر آن تاکید دارد و وزیر امورخارجه اعلام کرده این است که آمریکا باید به برجام و شرایط قبل از سال 2017 بازگردد و تحریم‌های یک‌جانبه‌ای که علیه ایران اعمال کرده لغو کند در آن صورت اگر خسارت‌های وارد شده را جبران کند می‌تواند در قالب مذاکرات ایران با طرف‌های برجام در گوشه‌ای بنشیند و وارد مذاکرات در قالب 1+5 شود. آنچه که مطرح شد حرف تازه‌ای نیست و بارها از زبان مقامات جمهوری اسلامی ایران بیان شده است.
ایران و آمریکا در شرایط میانجی‌گری نیستند
سخنگوی وزارت‌خارجه ایران همچنین گفت: وضعیت ایران و آمریکا در موقعیت میانجی‌گری قرار ندارد. او در مورد تلاش برخی از کشورها برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا از جمله تلاش‌های هند در این زمینه گفت: آمریکا دارای رویکرد خصمانه نسبت به ایران است و ابایی از آن ندارد. آنها با موجودیت ایران و ملت ایران مشکل دارند و به‌نظر نمی‌رسد که این مشکل و موضوع با این‌گونه سخنان و میانجی‌گری حل شود. موسوی ادامه داد: البته ما به تلاش کشورها در این زمینه احترام می‌گذاریم، حسن‌نیت آنها را می‌ستاییم ولی آنها را ارجاع می‌دهیم به مقامات آمریکایی. ارجاع می‌دهیم که بررسی کنند ریشه این مشکلات و تنش‌ها چیست و اگر صحبتی دارند با مقامات آمریکایی مطرح کنند. ما مواضع خود را در مورد آمریکا به‌صورت صریح اعلام کرده‌ایم و تاکید بر آن داریم که آنها باید دست از خصومت خود با ایران بردارند.
خروج از ان‌پی‌تی
سخنگوی وزارت‌خارجه در پاسخ به این سوال که اروپایی‌ها پرونده ایران در مورد برجام را به شورای امنیت ارسال کنند، آیا ایران از ان‌پی‌تی خارج خواهد شد اظهار کرد: این تصمیمی است که نظام باید بگیرد و اگر به این جمع‌بندی برسد آن را اعلام می‌کند. موسوی با بیان اینکه ما اعلام کردیم که اگر اروپا بخواهد به ناحق و غیرقانونی پرونده ایران در برجام را در شورای امنیت مطرح کند ما اقداماتی که موثر باشد را در برابر این موضوع در دستور کار قرار می‌دهیم، گفت: از این جمله اقدامات می‌تواند خروج ایران از ان‌پی‌تی باشد ولی هنوز نظام به این جمع‌بندی نرسیده و به‌عنوان یک گزینه مطرح است.
در دیدار روحانی و بورل مطرح شد
ایران آماده تعامل با اتحادیه اروپا است
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران عصر دوشنبه در دیدار جوزف بورل، هماهنگ‌کننده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه توسعه روابط و همکاری‌ها با کشورهای اروپایی به‌عنوان شرکای قدیمی، همواره برای ایران حائز اهمیت است، اظهار امیدواری کرد تا با تلاش‌های مسوول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا شاهد گسترش مناسبات فی‌مابین باشیم.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، رئیس‌جمهور با اشاره به روند تلاش‌ها و اقداماتی که طی 12 سال در نهایت منجر به توافق برجام شد، گفت: «متأسفانه خروج یکجانبه آمریکا از این توافق موانع و مشکلات فراوانی را برای دیگر طرف‌ها در مسیر اجرای کامل آن ایجاد کرد.» روحانی با بیان اینکه اقدام ایران در کاهش تعهدات برجامی، در چارچوب این توافق و برای حفظ آن بوده است، تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده تعامل و همکاری با اتحادیه اروپا برای حل و فصل مسائل بوده و هر زمان طرف مقابل به‌طور کامل به تعهداتش عمل کند، ایران نیز به تعهدات خود بازخواهد گشت.»
رئیس‌جمهور با محکوم کردن سیاست آمریکا در قبال کشورهای منطقه، افزود: «آنها تاکنون اشتباهات راهبردی زیادی نسبت به کشورهای منطقه از جمله ایران، عراق، لبنان، یمن، سوریه و افغانستان داشته‌اند و اقدام اخیر آنها که با همکاری رژیم صهیونیستی تحت عنوان معامله قرن انجام گرفته نیز در راستای همین اشتباهات بوده و محکوم به شکست است.»
روحانی با بیان اینکه امروز منطقه در شرایط خوبی قرار نداشته و تروریسم هنوز به‌طور کامل از کشورهای منطقه ریشه‌کن نشده است، گفت: «آمریکا، سردار سلیمانی را به‌عنوان رهبر مبارزه با تروریسم در منطقه ترور کرد و این کمک بزرگی برای تقویت تروریست‌ها در منطقه بود.»
رئیس‌جمهور تلاش‌ها و همکاری‌های مشترک ایران و اتحادیه اروپا را برای حل و فصل بسیاری از مسائل و مشکلات منطقه‌ای و بین‌المللی راهگشا دانست و ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران همچنان نسبت به نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پایبند بوده و روند نظارت‌ها آنچنان که تا امروز انجام شده، ادامه خواهد داشت، مگر اینکه با شرایط جدیدی مواجه شویم.»
جوزف بورل، هماهنگ‌کننده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این دیدار با اشاره به نقش تاثیرگذار ایران در مسائل منطقه‌ای و توسعه صلح، ثبات و امنیت در منطقه، گفت: «توسعه همکاری‌ها با ایران در این راستا همواره برای اتحادیه اروپا حائز اهمیت بوده است.»
بورل با بیان اینکه باید تلاش کنیم مشکلات در مسیر اجرای برجام رفع شود، گفت: «از اینکه طرف‌های اروپایی نتوانستند به تعهدات خود در برجام عمل کنند، متاسف هستم.»
وی با اشاره به اینکه کشورهای اروپایی امروز به دنبال حفظ برجام و حل و فصل مسائل برای پا برجا نگه داشتن برجام، هستند، گفت: «به‌عنوان هماهنگ‌کننده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، همه توان خود را برای ایجاد تعاملی قدرتمند در راستای حفظ برجام به‌کار خواهم بست.»
