کتابشناسی نهضت مشروطیت ایران

کتابها:*کلیات(اوضاع اجتماعی،سیاسی،فرهنگی و...)

انقلاب مشروطیت ایران.ادوارد براون،ترجمه مهری قزوینی،ویراستار سیروس سعدوندیان،تهران:کویر،1376،391 ص،1700 ریال.

سرفصلهای اصلی کتاب:سید جمال الدین،پیشوای اتحاد اسلام-امتیاز تنباکو و نتایج آن-ترور ناصر الدینشاه-اعطای مشروطیت توسط مظفر الدین شاه-محمد علی شاه و مشروطیت-موافقتنامه روس و انگلیس ازدیدگاه ایران-کودتای 23 ژوئن 1908 و انهدام نخستین مجلس-دفاع تبریز-سقوط تبریز و قیام ایالات-پیروزی ملیون،کناره گیری محمد علی شاه و اعاده مشروطیت-جلوس سلطان احمد شاه و دعوت از مجلس دوم-احوالات میرزا رضا کرمانی.

ایران در قرن بیستم:بررسی اوضاع سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی ایران در یکصد سالاخیر.ژان پیردیگار،برنار هورکاد،یان ریشار، ترجمه عبد الرضا هوشنگ مهدوی،تهران: نشرالبرز، 1377، 565 ص،21500 ریال.

همان طور که از عنوان کتاب برمی آید کتاب،تاریخ معاصر ایران را از لحاظ اوضاع سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی بررسی می کند و فصل اول با عنوان«انقلاب مشروطه»به این نهضت می پردازد و سپس فصلهای بعدی با عناوین:«از انقلاب تا کودتا(1909-1921)-رضا پهلوی-محمد رضا شاه پهلوی -پایان یکامپراتوری-انقلاب اسلامی-جمهوری اسلامی-چشم انداز واقعی ایران معاصر بعد از انقلاب اسلامی موردمطالعه قرار گرفته است.

ایران عصر قاجار؛ترجمه و گفتاری در باب ایرانشناسی.آ.ک.س.لمبتون،ترجمه سیمینفصیحی، مشهد: جاوادان خرد،1375،536 ص،12500 ریال.

فصول آغازین کتاب سلسله قاجار و پیدایی آن و اوضاع اجتماعی،اقتصادی ایران در عصر قاجار را موردبررسی و تحقیق قرار می دهد.در فصول بعدی با عناوین زیر به دوران مشروطیت می پردازد:دگرگونیهایاجتماعی ایران در قرن نوزدهم-تنباکو رژی،مقدمه ای بر انقلاب مشروطیت-علمای ایران و جنبش مشروطیت-انجمنهای مخفی و انقلاب مشروطیت ایران.این کتاب در قسمت ضمیمه گفتاری پیرامون«ایران شناسی و نقشاستعماری لامبتون در ایران»به قلم مترجم دارد و در آن به بررسی جریان شرق شناسی و دیرینه-ایران شناسی وسیاست آن و ایران شناسان مهم و نقش سیاسی لمبتون در ایران می پردازد.

ایران و عثمانی در آستانۀ قرن بیستم.رحیم رئیس نیا،تبریز:ستوده،1374،3 جلدی،(جلدشمیز 50000 ریال،جلد گالینگور 60000 ریال)

کتاب حاضر به بررسی جریانهایی می پردازد که موجب شد ایران و عثمانی به کشورهای نیمه فئودالی-نیمه مستعمره تبدیل شوند و همچنین جنبشهای آزادی و مشروطه خواهی در این کشورها در سدۀ نوزدهم و اوایلسدۀ بیستم را مورد مطالعه قرار می دهد.

ایرانیان و اندیشه تجدد.جمشید بهنام،تهران: نشر و پژوهش فرزان روز،1375،192 ص،5000 ریال.

هدف این کتاب بررسی تجدد و راههای ورود آن به ایران است. «در سالهای پرآشوب»صفحه 50،به دورانمشروطه می پردازد و همچنین در فصل سوم: «فرایند نوسازی»مراحل و اصلاحات ایران را در دوران انقلاببازگو نموده است.

بست نشینی مشروطه خواهان در سفارت انگلیس؛بررسی تحولات یک ماهۀ تحصنمشروطه خواهان در سفارت انگلیس در جمادی الاولی و جمادی الثانی سال 1324 قمری.رسول جعفریان،تهران:مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1378،256 ص،12000ریال.

کتاب حاضر ویرایش جدیدی توسط سرکار خانم پورحسینی از کتاب«بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران»است.این کتاب قبلا در سال 1369 توسط انتشارات طوس قم منتشر شده بود.

تاریخ جنبشهای مذهبی در ایران: از کهن ترین زمان تاریخی تا عصر حاضر(جلد چهارم).

عبد الرفیع حقیقت(رفیع ).تهران: کومش،1377،[1435-1944 ص]،2300 ریال.

مطالب جلد حاضر مربوط به تاریخ جنبشهای مذهبی و آزادفکری ایرانیان در دورۀ قاجاریه یعنی قرن سیزدهم و نیمه اول چهاردهم هجری است و پیرامون جنبش مشروطیت و مجتهدان مذهب شیعه در آن دورانمباحثی دارد.

ترورهای سیاسی در تاریخ معاصر ایران.علی بیگدلی،تهران: سروش، 1377،ی،22 ص،[27 ص تصویر]،2 جلدی.

این کتاب دربرگیرندۀ شرح 213 ترور سیاسی است که در تاریخ معاصر ایران روی داده است. در اینمجموعه از ادبیات ژورنالیستی بهره گرفته شده و مطالب آن از لابلای مندرجات جراید تهیه شده است.بعضی از اشخاصی که در دوران مروطه منشأ اثر بوده اند و در کتاب آمده است عبارتند از: میرزا علی اصغر خان امین السلطان،علی خان ارشد الدوله،آقا شیخ علی ثقة الاسلام تبریزی،ستار خان،آقا شیخ حسین حاج میرزاخلیل تهرانی و...

تعامل دیانت و سیاست در ایران،موسی نجفی،تهران:مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1378، سه،402 ص،16000 ریال.

موضوع و محول اصلی در این کتاب،مسئله«سیاست نفوذ غرب»یا«نفوذ سیاسی غرب»در ایران است کهشامل ده گفتار تاریخی،فکری و سیاسی پیرامون نقش زعمای شیعه و اصول فکر سیاسی آنان در این باره است.به ویژه در طی موضوعها،گفتارها و رسائل به دو نهضت تحریم تنباکو و مشروطه می پردازد و همچنین تحولاتفکری عراق و مسئله هرات و نامه آیت اللّه شفتی و مسئله رویتر و فراماسونری هم مورد بحث قرار گرفته است.

جامعه و حکومت در ایران(کتاب اول:دوران قاجار).علی باقری کبورق،تهران:مرکز نشربین الملل،1371،342 ص،2200 ریال.

مباحثی پیرامون فرهنگ حکومت و دولت-روابط و مناسبات حکام و وزراء(قوه مجریه)-نیروها وسازمانهای نظامی،قوۀ قضائیه،وضع فرهنگ و آموزش،اوضاع اقتصادی،فرهنگ سیاسی و بیگانگان،وضعشهرها در عهد قاجاری از موضوعات مهم کتاب است و نیز در فصل هفتم گفتاری با عنوان«مشروطیت وبست نشینی»دارد.همچنین در کتاب عکسهایی از تهران قدیم به چاپ رسیده است.

حاجی صرافباشی در گذرگاه تاریخ. احمد جعفری علی زاده،بی جا:نشر ندا،1993 م-1372 ش،179 ص.

در این کتاب آنچه نوشته شده در موضوع اوضاع اجتماعی قرن چهاردهم و متکی به استناد خاطرات وکتابهای زیر می باشد:تاریخ اختناق ایران (نوشته مورگان شوستر)-تاریخ بیست ساله ایران(حسین مکی)-تاریخ کورونولوژی ایران(پازارگاد)-مجله یغما،مجله محیط،دیپلمات ایران در طی سالهای 1301 تا 1310شمسی.

خشونت سیاسی:نظریات،مباحث، اشکال و راهکارها.ناصر فکوهی،تهران:پیام امروز باهمکاری نشر قطره،1378،[9]،287 ص،12000 ریال.

کتاب حاضر به بررسی تاریخی و جامعه شناسی خشونت می پردازد و بعد از بحث نظری و تاریخی مفهوم خشونت سیاسی به پیشینۀ خشونت سیاسی در تاریخ ایران می پردازد-در اینجا نظری به خشونت در دورانقاجاریان و انقلاب مشروطه دارد-و سپس چشم اندازها و راهکارهایی برای مبارزه با خشونت سیاسی ارائه می دهد.

دین و دولت در عصر مشروطیت.باقر مؤمنی،سوئد: نشر باران، 1993 م-1372 ش،525 ص.

موضوع اصلی کتاب حاضر،پرداختن به نهضت مشروطیت است و نیز نقش روحانیون را در انقلاب مشروطه مورد بررسی قرار می دهد.

زمینه های خیزش مشروطیت.محمد خاتمی،تهران: مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی پایا، 137، 216 ص،6500 ریال.

در این کتاب نویسنده تلاش دارد تا زمینه های گوناگونی را مورد بررسی و تحقیق قرار دهد که موجب رشد وآگاهی سیاسی و اجتماعی مردم ایران شد و آنان را به خیزش علیه استبداد برانگیخت و در این راستا ابتدا بهاستعمار در عهد قاجار می پردازد سپس زمینه های اقتصادی را مورد بررسی قرار می دهد.

ستار خان سردار ملی و نهضت مشروطه.محمد-احمد پناهی سمنانی،تهران: کتاب نمونه،1376،[512]ص،9500 ریال.

مؤلف این اثر رابه سی فصل تقسیم کرده و در گفتار اول از سلطنت ناصر الدینشاه و سیر حوادث و تحولاتاجتماعی آن دوران سخن به میان آورده و سپس به ستار خان و فعالیتها و نقش او در مشروطه پرداخته است.بعضی از عناوین فصول بدین قرار است:سهم زنان در جنبش مشروطه-مشروطه در آذربایجان-ستار خان درراه مشروطه -مجلس اول-فتح تهران-مشروطه نویافته و ستار خان و...

کلیات تاریخ ایران از آغاز تا مشروطیت با ذکر اسناد و مآخذ آن.عزیز اللّه بیات،تهران:میراثملل با همکاری حنفاء،1370،633 ص.

کلیات تاریخ ایران علاوه بر آن که مجموعه اطلاعاتی از تاریخ ایران را گردآوری نموده است،تصویریاجمالی از تاریخ آن-از زمان تأسیس دولت ماد تا اواخر دورۀ قاجاریه که با نهضت مشروطیت،جامعه ایرانوارد عصر جدیدی می شود-را با ذکر اسناد آن به دست می دهد.

مشروطه سازان.محمد علی سفری:تهران:علم،1370،515 ص،5500 ریال.

در کتاب«مشروطه سازان»هدف بررسی واقعیتهایی پیرامون دوران مشروطیت است و پاسخ به سؤالاتی ازاین قبیل:منشأ حرکت جنبش مشروطه از چه تاریخ و از سوی چه قدرت با قدرتهایی بود؟-مهره های اصلی چهکسانی بودند و چه اهدافی داشتند؟-سیاستهای قدرتمند زمان(روس و انگلیس)چه نقشی داشتند؟-آگاهیمردم نسبت به این امر چه میزان بود؟-نتیجه چه بود؟-مشروطه در برابر استبداد برای ملت آزادی ارمغان داشته با هرج و مرج؟و صدها پرسش دیگر...

مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال 1500 میلادی مطابق با 879 شمسیتا انقلاب.جان فوران، ترجمه احمد تدین،تهران:مؤسسه خدمات فرهنگی رسا،1377،628 ص،28000 ریال.

این کتاب شامل 3 بخش عمده: ساختار اجتماعی و دگرگونی اجتماعی در ایران ما قبل سرمایه داری-ایرانعصر قاجار-ایران پهلوی است. در بخش دوم به روند حوادث تلاشهای اصلاحگرانه و علل و منشأ مشروطهمی پردازد.

میوه های دار:تاریخ جنبشهای مردمی و مذهبی ملت ایران در قرن حاضر عصر قاجار(1923-1890).محمود پورشالچی،تهران:زرین، 1376، 1097 ص،42000 ریال،3جلد.

جلد اول کتاب حاضر در دو مجلد به چاپ رسیده با عنوان«عصر قاجارها»و شرح قضیه تحریم تنباکوستکه ماجرای قتل ناصر الدین شاه را به دنبال دارد و پس از ذکر وقایع عصر ناصری و دیگر پادشاهان قاجار به انقلاب مشروطیت و سپس به انقراض سلسله قاجار می پردازد که سالهای 1923-1890 را دربرمی گیرد.

کتاب دوم دربردارندۀ عصر پهلوی هاست یعنی سالهای 1978 -1923.کتاب سوم ریشه های بروز انقلاب اسلامی را بررسی و تلاش و مجاهدت مذهبیون و ملیون را بازگو می کند و با درگذشت رهبر انقلاب اسلامی خاتمه می یابد(1990-1978).

نخبه شناسی در جامعه کشی.محمد علی مهیمنی، تهران: نشر ثالث،1377،302 ص،10000ریال.

نگارنده در آغاز چند تعریف گونه از جامعه، علم،قانون،جامعه شناسی،طبقه،خاستگاه-جایگاه-پایگاهاجتماعی، فرهنگ دارد و سپس به نظام های اجتماعی و نخبگان و استعمار و انقلاب می پردازد. در فصلی به مشروطیت و انگیزه ها و علل و شعارهای آن می پردازد و نیز«مشروطه در ایران و صف آرایی نیروها درمشروطیت ایران»را مورد بررسی قرار می دهد.

نگاهی به گوشه هایی از تاریخ ایران.بدری آتابای،با ویراستاری محمود گودرزی،مریلند:کتابفروشی ایران،1977-1376 ش،271 ص.

این کتاب مروری دارد بر تاریخ ایران و در آغاز تاریخ اقوام آریایی،هخامنشیان،اشکانیان و...و سلسله های گوناگون را دربرمی گیرد و سپس در دوران قاجاریه به نهضت مشروطه می پردازد.از موضوعات مهم طرح شده دراین کتاب«دگرگونی نثر زبان فارسی در نهضت مشروطیت»و«نقش زن ایران در نهضت مشروطیت»می باشد.

تاریخ تفکر و اندیشه سیاسی

اشارتی درباره لیبرالیسم در ایران.شهریار زرشناس،تهران:سازمان انتشارات کیهان،1378،128 ص،4000 ریال.

موضوع اصلی این کتاب آزادیخواهی در ایران است و در رابطه با نهضت مشروطه، اشاره ای دارد به ادوارتاریخی لیبرالیسم در ایران،نویسندگان عهد مشروطه و تشکلهای لیبرالی دوران مشروطه.

بنیاد فلسفه سیاسی در ایران (عصر مشروطیت)تلاقی اندیشۀ سیاسی اسلام و ایران با غرب بهانضمام دوازده رساله مهم سیاسی. موسی نجفی،تهران:مرکز نشر دانشگاهی،1376،یازده،[514]ص،18500 ریال.

چهارچوب زمانی این پژوهش یک دهه از صدر مشروطیت را دربرمی گیرد.در بخش اول به معرفی اجمالی کتابها و رساله های مستقل سیاسی(حدود هشتاد اثر) پرداخته شده است.بخش دوم درباره فلسفه اجتماعی وسیاسی و افکار نویسندگان تعدادی از کتابها و رساله های دهۀ اول مشروطیت است.در بخش سوم،روش شناسی (متدولوژی)منابع مستقل سیاسی بررس شده و در فصل بعد به بررسی فلسفه تاریخ و جایگاه انسان در جامعه سیاسی و سرنوشت فردی و جمعی او از دیدگاه متون سیاسی عصر مشروطیت توجه شده است.

تأملاتی درباره جریان روشنفکری در ایران.شهریار زرشناس،تهران:برگ،1373،214 ص،1200 ریال.

کتاب دارای سه بخش می باشد:1.کلیاتی دربارۀ روشنفکری غرب 2.مبانی نظری و کالبدشکافی تئوریکروشنفکری در ایران 3.ادوار تاریخی روشنفکری در ایران.در بخش اخیر نویسنده ادوار تاریخی روشنفکری درایران را به سه دوره تقسیم کرده است،دورۀ اول از زمان فتحعلیشاه آغاز شده و عصر مشروطه و دوران حاکمیترضا خان را دربرمی گیرد.دورۀ دوم زمان سلطنت محمد رضا پهلوی را شامل می شود و دورۀ سوم به سالهای پساز پیروزی انقلاب اسلامی تعلق دارد.

درای قافله؛ هفت مقاله در معرفی زندگی، آثار و افکار سید جمال الدین اسدآبادی.حسن یوسفیاشکوری،تهران:چاپخش،1376،289 ص،9000 ریال.

اگرچه سید جمال الدین اسدآبادی ده سال قبل از نهضت مشروطیت درگذشت اما نقش تفکرات احیاگرانه واصلاح طلبانه سید جمال الدین در علل ایجاد جنبش مشروطیت بر هیچ کس پوشیده نیست.مهم ترین عناوین کتاب شامل:سید جمال الدین و فراماسونری،سید جمال الدین و ملکم خان،شور پاک پر حاصل اندیشه های ویو. ..می باشد که برای اهل تحقیق مفید است.

زندگی و اندیشه ی میرزا ملکم خان ناظم الدوله.حجت اللّه اصیل،تهران:نشر نی،1376،192 ص،7000 ریال.

این کتاب تلاشی است برای نشان دادن سیمای ملکم خان و روشن ساختن دیدگاه او در گستره اندیشه یسیاسی و اجتماعی روزگار وی،(روزگار پادشاهی ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه و صدر مشروطیت).مهم ترین عناوین فهرست به قرار زیر است:فراز و فرود زندگی ملکم خان-جهان بینی ملکم خان-آثار ملکمخان-ملکم در ترازوی نقد تاریخ-گزیده رسالات ملکم خان.

سرآغاز نواندیشی معاصر(دینی و غیر دینی)،تاریخچه پیدایی و برآمدن اندیشه نوین«دینی وغیر دینی»در ایران و دیگر کشورهای مسلمان نشین(از سدۀ نوزدهم تا اوایل سده بیستم).

مقصود فراستخواه،تهران:شرکت سهامی انتشار،1373،544 ص،8500 ریال.

آنچه در این کتاب می خوانید مربوط به آغاز پیدایی و برآمدن اندیشه نوین(دینی و غیر دینی)در ایران ودیگر کشورهای مسلمان نشین،از سدۀ نوزدهم تا اوایل سده بیست میلادی است.سرفصلهای اصلی فهرستمطالب از این قرار است:اشاره ای به تاریخ تحول فکری در ایران-روایتی گذرا از تحولات جوامع عرب و ترک-مصاحبه ای سرپایی با آزاداندیشان غیر دینی و تجددخواهان دین نگر در دیار عرب-سفری کوتاه به شبه قاره هندو پاکستان-نگاهی به نهضت مشروطه در ایران-ارزشیابی و داوری در کار«آزادفکران غیر دینی»و«نوگرایاندینی».

سید جمال الدین اسدآبادی(بنیانگذار نهضت احیاء تفکر دینی).محمد جواد صاحبی،تهران:فکرروز،1375،374 ص،7800 ریال.

این اثر به مناسبت یکصدمین سالگرد شهادت سید جمال الدین اسدآبادی نگاشته شده.کتاب شامل عناوین زیر است:از کودکی تا بزرگی-از سیاحت تا سیاست-از اندیشه تا عمل-از شرق تا به غرب-طلوع دوباره ازغرب -سیاست و دیانت-از آسیا تا اروپا -غروب در مشرق.

سید جمال الدین اسدآبادی و بیداری مشرق زمین.محمد محیط طباطبایی،به کوشش و مقدمهسید هادی خسروشاهی،تهران:دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370، 337 ص،1500 ریال.

کتاب حاضر،شامل سی مقالۀ تحقیقی است که استاد سید محمد محیط طباطبایی از نیم قرن پیش تاکنون دربارۀ زندگی و کوششهای سید جمال الدین اسد آبادی نوشته اند و با هدف روشنگری مردم و معرفی اندیشه های پیشتاز حرکتهای اسلامی معاصر منتشر گردیده است.

مشروطه ایرانی و پیش زمینه های نظریه ولایت فقیه.ما شاء اللّه آجودانی،لندن:فصل کتاب،1997 م-1376 ش،هشت،560 ص.

در نخستین فصل این نوشته با عنوان«قدرت و حکومت»ساختار دو قدرت مسلط سیاسی و اجتماعیجامعه ایران در دوره قاجار،یعنی ساختارقدرت سیاسی دین و روحانیون و سلطنت و عوامل آن،به صورت مفصل بررسی شده است، چگونگی گسترش قدرت روحانیون در این دوره و نقشی که بر اساس همین قدرت ومشروطیت ایران ایفا نمودند مورد بحث قرار گرفته است.

فصل دیگر آن که«از دفتر روشنفکری» نام گرفته به سرنوشت روشنفکران مشروطه خواه و به سرنوشت«آزادی»در ایران می پردازد.

مفتخر شرق سید جمال الدین اسدآبادی.سید غلامرضا سعیدی،به کوشش و مقدمۀ سید هادیخسروشاهی،تهران:1370،164 ص،400 ریال.

در صفحات آغازین کتاب دربارۀ زندگی و معرفی آثار سید غلامرضا سعیدی مطالب جالبی وجود دارد. سپس به اصل مطلب که ترجمۀ نوشته«دکتر احمد امین مصری»است پرداخته می شود که در آن به حرکتاصلاحی و کوششهای سید جمال الدین در مصر،هند،پاریس و روسیه اشاره شده است.

مکتوب شاهزاده کمال الدوله به شاهزاده جلال الدوله(سه مکتوب).عبد الحسین میرزا آقا خان کرمانی،به کوشش بهرام چوبینه،بی جا:مرد امروز،1370،272 ص.

موضوع اصلی کتاب:انتقاد و بررسی جامعۀ ایران در قرن چهاردهم هجری است.در مقدمه آمده است:نخستین صفحات این کتاب اقتباس بلکه رونویس کتاب«مکتوبات»میرزا فتحعلی آخوندزاده است.

منابع اندیشه سیاسی در تاریخ ایران،غلامحسین زرگری نژاد، تهران:کویر،1374،716 ص،1000 ریال،جلد اول.

جلد اول کتاب حاضر با عنوان«رسائل مشروطیت»شامل 18 رساله و لایحه درباره مشروطیت می باشد.رسائل مذکور،عمدتا توسط علماء و منور الفکرهای دورۀ قاجار و تعداد کمتری توسط تجار تألیف شده اند.منظور از چاپ این کتاب، در دسترس بودن این رسائل برای تاریخ پژوهان عنوان شده است. خاصه آن کهپراکندگی بسیاری از این رسائل در کتابخانه های شخصی و عدم وجودشان در کتابخانه ها،این نگراین را قوتمی بخشید که در صورت عدم جمع آوری آنها،به مرور ایام، تعداد زیادی از آنها از بین برود.

علما و روحانیت

آخوند خراسانی:آفتاب نیمه شب.محمد رضا سماک امانی،تهرانی:سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز چاپ و نشر،1373،113 ص.

کتاب شامل سه گفتار می باشد:گفتار نخست تحت عنوان«دوست ستارگان »به تاریخ زندگی آخوندخراسانی پرداخته است و در گفتار دوم با نام«آزادی»نقش آخوند خراسانی را در نهضت مشروطه مورد تحقیقو بررسی قرار داده و در گفتار سوم با شاگردان و یادگارهای علمی وی آشنا می شویم.حکم نافذ آقانجفی:عرفان،مرجعیت و سیاست و فتاوایی از تحریم سیاست غرب در ایران. موسی نجفی،1371،346 ص.

این کتاب به یازده فصل تقسیم شده.در فصل اول به بررسی زندگینامه آقا نجفی می پردازد،در فصلهایبعدی سیاست و مبارزات آقانجفی در قیام رژی،بر علیه سلطه بازار خارجی در ایران،اولتیماتوم و نفوذ سیاسیروس در ایران به رشته تحریر کشیده شده است.فصل دهم«نقش آقانجفی در انقلاب مشروطه»مورد بررسی وتحقیق قرار گرفته و در فصل پایانی به بیان«سرگذشتهای ویژه از زندگانی آقانجفی»پرداخته شده است.

خط سوم در انقلاب مشروطیت ایران:پژوهشی گسترده درباره زندگینامه علمی-سیاسی آخوندملاقربانعلی زنجانی معروف به حجة الاسلام یکی از رهبران نهضت مشروعه خواهی.ابو الفضل شکوری،زنجان:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره کل،1371،بیست و دو،574 ص،4000 ریال.

موضوع کتاب چنانچه از عنوان آن برمی آید بررسی زندگینامه علمی-سیاسی آخوند ملاقربانعلی معروف بهحجة الاسلام است.نیز مطالعه تطبیقی تاریخ نهضت مشروطه و مشروعه از موضوعات مهم تدوین کتاب است.کتاب از 5 بخش اصلی تشکیل شده:در بخش اول با هشت فصل به بررسی زندگینامۀ وی می پردازد.بخش دوماساتید حجة الاسلام، معرفی مشاهیر شاگردان وی و نیز تألیفات او را دربرمی گیرد.بخش سوم شامل نگاه راویانو شاهدان عینی از شخصیت و محیط زندگی حجة الاسلام است.بخش چهارم مشتمل بر زندگینامه مختصربرخی از اعلام کتاب است و بخش پنجم،اسناد و تصاویر را دربرمی گیرد.

دورنمایی از سیمای یک مجاهد:شرحی از زندگانی سید علی اکبر مجتهد فال اسیری و مبارزاتاو با استعمار و استبداد عصر خود.فخر الدین فال اسیری،با مقدمۀ مکارم شیرازی،قم:فخر الدین فال اسیری،1371،167 ص،750 ریال.

این کتاب سرگذشتنامه،مبارزات و نقش سید علی اکبر مجتهد فال اسیری را در انقلاب مشروطیت موردبررسی و تحقیق قرار می دهد.

سلطنت علم و دولت فقر:سیری در زندگانی،افکار و مجاهدات حجة الاسلام و ملاقربانعلیزنجانی قدس سره؛از زعمای نهضت مشروعه در عصر مشروطه.علی ابو الحسنی(منذر)،[قم]:دفتر انتشارات اسلامی، 1374، 736 ص،13000 ریال،جلد اول.

آن چنان که در پیشگفتار آمده:«در میان مخالفان پابرجا و استوار مشروطه اروپایی مرحوم آیت اللّه العظمی آخوند ملاقربانعلی زنجانی معروف به«حجة الاسلام»یکی از برجسته ترین شخصیتهاست. وی پشتیبانی قاطعبرای مشروعه خواهان بود و در رویدادهای گوناگون دوران مشروطیت حضوری مؤثر داشت.کتاب دارای دهبخش است که بخش پایانی به نقد کتاب«خط سوم در انقلاب مشروطیت ایران»اثر ابو الفضل شکوری، اختصاص دارد.

سید عبد الحسین لاری،پیشوای تنگستان.سید علیرضا سید کباری،تهران:سازمان تبلیغاتاسلامی،مرکز چاپ و نشر،1372،[157]ص،1300 ریال.

کتاب حاضر ضمن معرفی سید عبد الحسین لاری، نقش وی را در«انقلاب مشروطیت»در فصلی با همینعنوان و در فصول بعدی با نامهای«مروطه مشروعه»،«قیام سید لاری و نمایندگان مجلس»...آشکار می سازد.

سیرۀ صالحان:بررسی زندگانی،اندیشه ها و مواضع شماری از نخبگان رجال دینی در تاریخمعاصر ایران.ابو الفضل شکوری،قم:شکوری،1374،688 ص،15000 ریال.

کتاب حاضر در دو بخش تدوین گردیده.بخشا ول به بررسی زندگانی و اندیشه های نخبگان رجال دینی دردوران قاجار و مشروطه می پردازد و در آن بیوگرافی میرزا مسیح مجتهد،حاجی میرزا حسین حاج میرزا خلیل،آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و آخوند ملا عبد اللّه مازندرانی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.بخشدوم دربرگیرندۀ زندگانی و اندیشه های بعضی از رجال دینی در دوران پهلویهاست.

شیخ فضل اللّه نوری در ظلمت مشروطه.مجید حسن زاده،تهران:سازمان تبلیغات اسلامی،مرکزچاپ و نشر،1374، 142 ص،1300 ریال.

موضوع اصلی کتاب حاضر، سرگذشتنامه آیت اللّه شیخ فضل اللّه نوری و نقش وی در نهضت مشروطیتاست.

نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار.سلیم الحسنی،ترجمه محمد باهر؛ صفاء الدینتبرائیان،تهران:مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران،1378، 292 ص،12000 ریال.

مطالعه و بررسی چگونگی افزایش قدرت و نفوذ اجتماعی روحانیان شیعه در جریان نهضتها و جنبشهایمعاصر در دو گستره ایران و عراق در مقطع زمانی دو دهه،از 1900 تا 1920 م1279/ تا 1299 ش موضوع بحثاثر حاضر است.کتاب دارای مقدمه و پنج فصل است.فصل اول،به طرح شیعه در نهضت قانون خواهی، رویدادانقلاب مشروطیت ایران و تدوین قانون اساسی،اختلاف دیدگاه علما و تقابل آنان با محمد علی شاه اختصاصدارد.فصول بعدی به فعالیتها و موضعگیریهای شیعیان در برابر استعمارگران و در جنگ جهانی دوم و به جنبشاستقلال طلبانه شیعه از صلح طلبی تا مبارزه جویی می پردازد.در کتاب تعدادی سند و عکس مربوط به آن دورانبه چاپ رسیده است.

اسناد و مدارک

اسناد روحانیت و مجلس.عبد الحسین حائری،تهران:کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلسشورای اسلامی،1374،هشت،ه‍،292 ص،7000 ریال،جلد اول.

این کتاب حاوی اسناد روحانیت در مجلس اول و دوم قانونگذاری است و در 5 بخش تنظیم شده،بخشاول به اسناد روحانیون در دوره دوم قانونگذاری اختصاص یافته و 31 نامه و تلگراف را شامل می شود،دربخش دوم اعتبارنامه های روحانیون در دورۀ دوم قانونگذاری مجلس شورای ملی به تعداد 22 اعتبارنامه قرارگرفته و بخش سوم اسناد روحانیون در دوره سوم قانونگذاری به تعداد 22 سند تنظیم شده و بخش چهارم که بهاسناد دورۀ فترت(1294)اختصاص یافته،8 سند را مشتمل گردیده است.در بخش پنجم اعتبارنامه هایروحانیون در دوره سوم قانونگذاری مجلس شورای ملی است که تعداد 18 اعتبارنامه را دربرمی گیرد.همچنیندر پایان کتاب تعدادی تصویر از رجال سیاسی آن دوران به چاپ رسیده است.

اسناد روحانیت و مجلس.منصوره تدین پور،زیر نظر غلامرضا فدایی عراقی،تهران:کتابخانه،موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1375، 324 ص،10000 ریال،جلد دوم.

جلد دوم اسناد روحانیت و مجلس در سه بخش و چند ضمیمه تنظیم گردیده است.در بخش اول 2 سند دردوره فترت آمده است.بخش دوم به اسناد روحانیون در دوره چهارم قانونگذاری مجلس شورای ملی اختصاصیافته که 105 سند را شامل می شود.در بخش سوم اعتبارنامه های روحانیون در دوره چهارم قانونگذاری مجلسشورای ملی بررسی شده و مشتمل بر 23 سند می باشد.

اسناد روحانیت و مجلس.منصوره تدین پور،زیرنظر غلامرضا فدایی عراقی،تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1376،274 ص،10000 ریال، جلد سوم.

مجلد سوم کتاب اسناد روحانیت و مجلس دارای دو بخش می باشد:بخش اول اسناد روحانیون در دورهپنجم قانونگذاری مجلس شورای ملی را دربرمی گیرد و از 113 سند تشکیل یافته است.بخش دوم که اختصاصبه اعتبارنامه های روحانیون در دوره پنجم قانونگذاری مجلس شورای ملی دارد تعداد 20 سند را شامل می شودو در انتهای کتاب ضمائم وجود دارد که مشتمل بر فهرست آیات و احادیث و روایات می باشد.

اسناد مطبوعات:1286 -1320 ه‍.ش.به کوشش کاوه بیات؛مسعود کوهستانی نژاد،تهران:سازمان اسناد ملی ایران،1372،7200 ریال، 2 جلدی.

اسناد مطبوعات مجموعه اسناد و مدارکی است از آرشیو سازمان اسناد ملی ایران که تاریخ تحولاتمطبوعاتی ایران را از بدو پیدایش مشروطه،یعنی از سال 1286 ق تا سقوط نظام رضا شاهی در شهریور 1320 دربرمی گیرد.

انقلاب مشروطه ایران به روایت اسناد وزارت امور خارجه انگلیس(کتاب آبی).به اهتمام رحیمرضازاده ملک،تهران:مازیار؛معین،1377،811 ص،60000 ریال.

این کتاب چاپ مجدد ترجمه فارسی مجموعه کتابهای آبی و حاوی گزارشهائی از عملکرد دولت انگلیسبه مجلسین آن کشور است.

تاریخ روابط خارجی ایران.1:دورۀ اول مشروطه.علی اکبر ولایتی،تهران:وزارت امور خارجهدفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،1370،دوازده،125 ص،780 ریال.

مطالب این کتاب در ابتدا تحقیق و بررسی پیرامون چهار قرارداد سرنوشت ساز در دورۀ هفده ساله مشروطه اول از مهر 1285(گشایش نخستین دوره مجلس شورای ملی)تا آبان 1302(آغاز نخست وزیری رضا خان)است به خصوص قرارداد 31 اوت 1907 که میان دو دولت روسیه و انگلستان امضاء شد و آشکارا نقشاستعماری داشته و در مدت دوازده سال آثار نفوذ آن قرارداد تقریبا بر تمام شئون سیاست داخلی و خارجیایران مشهود بوده است.سپس در پایان کتاب فهرستی از دیگر قراردادها در این دوره آمده است.

تاریخ روابط خارجی ایران -2:دوران ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه.علی اکبر ولایتی،تهران:وزارت امور خارجه،مؤسسه چاپ و انتشارات،1372،چهارده،526 ص،5850 ریال.

کتاب حاضر در واقع دومین جلد کتاب تاریخ روابط خارجی ایران است.این کتاب به بررسی تاریخ روابطخارجی ایران در دوران ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه می پردازد و چون دوران مظفر الدین شاه کوتاه بودهاست،کتاب مجزایی برای عهد مظفری اختصاص داده نشده بلکه تاریخ روابط سیاسی وی به صورت فصلی درانتهای کتاب اضافه شده است.

نامه های تبریز از ثقة الاسلام به مستشار الدوله(در روزگار مشروطیت).علی بن موسیثقة الاسلام تبریزی،به کوشش ایرج افشار، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز،1378،سی ودو،507 ص،22000 ریال.

این کتاب مجموعه ای است از نامه های ماندنی و خواندنی ثقه الاسلام تبریزی که به بررسی حوادث و وقایعروزگار مشروطه و مشروطه خواهی در تبریز می پردازد.

نامه های خصوصی سر سسیل اسپرینگ رایس وزیر مختار انگلیس در دربار ایران(در عهدسلطنت مظفر الدین شاه و محمد شاه قاجار).ترجمه جواد شیخ الاسلامی،تهران:اطلاعات،1375،231 ص،5000 ریال.

پیشگفتار مترجم مربوط است به شناساندن اسپرینگ رایس به خواننده.به عقیده مترجم نامه هایی که در اینمجموعه گردآوری شده برای کسانی که علل و عوامل اساسی انقلاب مشروطیت ایران را جست و جو می کنند،مدارکی نفیس و معتبر هستند.در کتاب تعدادی از عکسهای رجال سیاسی آن دوران نیز به چاپ رسیده است.

نهضت مشروطه ایران بر پایه اسناد وزارت امور خارجه.تدوین شده در واحد نشر اسناد وزارتامور خارجه،تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل وزارت امور خارجه،1370،199 ص،950 ریال.

کتاب نهضت مشروطه ایران با کوشش و پژوهش ابراهیم صفایی به انجام رسیده و بر پایۀ اسناد دوران یازدهساله میان قتل ناصر الدین شاه تا مرگ مظهر الدین شاه(ذیقعده 1313 تا ذیقعده 1324 ق)تنظیم شده است.داوریها و نظریه های عنوان شده در این کتاب تمام بر پایه مندرجات همان اسناد و نقل از همان اسناد می باشد.

مجلس-وزیران

از مشروطه تا جمهوری:نگاهی به ادوار مجالس قانونگذاری در دوران مشروطیت.یونسمروارید،تهران:نشر اوحدی،1377،3 جلدی.

این کتاب مجموعه ای است از بررسی رویدادهای 24 دوره قانونگذاری مجلس شورای ملی. جلد اول اینکتاب دوران مشروطیت اول را شامل می شود،یعنی از دورۀ اول تا پایان دورۀ پنجم و مطالبی تحت عناوین:آغازبیداری در ایرانیان -علل پیدایش مشروطیت و صدور فرمان انعقاد و تشکیل مجلس شورای ملی ارائه شدهاست و نیز مسایل مهم هر یک از دوره های قانونگذاری مورد بررسی قرار گرفته است.

جلد دوم:مشروطیت دوم:شامل دورۀ ششم تا پایان دوره دوازدهم است.

جلد سوم:مشروطیت سوم:شامل دورۀ سیزدهم تا پایان دوره بیست و چهارم می باشد.

بحران دمکراسی در مجلس اول:خاطرات و نامه های خصوصی میرزا فضلعلی آقا تبریزی، فضلعلی مولوی تبریزی،تحقیق از غلامحسین میرزا صالح،تهران:طرح نو، 1372، 112 ص،2700 ریال.

میرزا فضلعلی آقا نمایندۀ دوره اول آذربایجان از طرف علماء در مجلس شورای ملی بود. نامه های او دراین دوران و گزارش روزانه فعالیت انتخاباتی وی از 12 شعبان تا 9 رمضان 1324 موضوع اصلی کتاب است.

تشکیلات کشوری و اسامی نخست وزیران و وزرای آنان پیش از مشروطیت تا انقلاب اسلامی.

محمد ابراهیم نامور تهرانی،تهران:محمد ابراهیم نامور تهرانی،1373،45 ص،450 ریال.

همان طور که از عنوان کتاب برمی آید این مجموعه دربرگیرندۀ معرفی هیأت وزیران،تشکیلات کشوری واسامی نخست وزیران و وزرای آنان پیش از مشروطیت تا انقلاب اسلامی است.

حقوق اساسی و تحولات سیاسی،علی وفادار، تهران:شروین،1374،[825]ص.

کتاب حاضر دربرگیرندۀ تاریخ قانون اساسی مشروطیت و تاریخ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایراناست و نیز نگاهی به تاریخ حقوق اساسی ایران دارد.

مجلس و انتخابات:از مشروطه تا پایان قاجاریه.منصوره اتحادیه(نظام مافی)،تهران:نشرتاریخ ایران،1375،368 ص،13000 ریال.

درقسمتی از پیشگفتار می خوانیم:«در این کتاب تحولات مجلس و مشروطه ایران از طریق بحث دربارهانتخابات بررسی شده است و در طی کار به دو مسئله اصلی توجه شده است:شرایط جامعه و قوانینانتخابات. »

فصل اول درباره دولت و مشروطیت است و به طبقه حاکمه و برداشت آن طبقه از مشروطه می پردازد وفصل دوم مربوط است به نقش عامه مردم و مشارکت آنان در وقایع این دوره و عملکرد احزاب مطبوعات کهنقش بسیار مؤثری در روند انتخابات داشتند. فصول بعدی به بحث درباره دوره های چهارگانه مجلس و قانونانتخابات جدید دوره استبداد صغیر پرداخته است.

نخست وزیران ایران از مشیر الدوله تا بختیار (1285-1357).باقر عاقلی،تهران: جاویدان، 1370،1327 ص،9800 ریال.

این کتاب با عنوان«سرگذشت مشروطه »که در آن وقایع مهم انقلاب مشروطه به اجمال بررسی شده آغاز می شود. در فهرست کتاب اسامی هفتاد و پنج نفر از نخست وزیران عصر مشروطیت نام برده شده که اولین آن میرزا نصر اللّه مشیر الدوله و آخرین آن شاپور بختیار می باشد که بررسی اندیشه ها و فعالیتهای آنان موضوع اصلی کتاب است.

نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی،وزارت و وزیران در ایران.

مطالعه از نظر جامعه شناسی سیاسی.زهرا شجیعی،تهران:سخن،1372،4 جلدی،35000 ریال. (مشخصات انتشار برای هر 4 جلد یکی است ).

جلد اول از کتاب حاضر با عنوان«وزارت و تطور آن در ایران»مشتمل بر چهار بخش می باشد که عناوینمهم آن شامل:«وزارت و تطور آن در ایران قبل از مشروطیت-وزارت در عهد مشروطیت -وزارت و حقوق واختیارات آن و ترکیب هیأت دولت و تطور آن در دوران مشروطیت»می باشد.کتاب تعداد زیادی جدولمقایسه ای و آماری دارد.

جلد دوم کتاب با عنوان نخست وزیران و وزیران در ایران:شامل«ترکیب گروهها و منشأ اجتماعینخست وزیران و وزیران، مطالعه از نظر جامعه شناسی سیاسی»می باشد.نگارنده بر آن است تا شناخت گروههاو منشأ اجتماعی وزیران و نخست وزیران دورۀ مشروطیت را به دست دهد.مهم ترین بخشهای این کتاب شامل:وزیران اعظم ایران قبل از مشروطیت-نخست وزیران و وزیران ایران و مشخصات آنان در عصر مشروطیتمی باشد.

جلد سوم:هیأت وزیران ایران در عصر مشروطیت:مطالعه از نظر جامعه شناسی سیاسی.در جلد حاضر به 3بخش اصلی برمی خوریم با این عناوین:مشخصات کلی هیأت وزیران-مختصر تاریخهیأت وزیران-نقش هیأت وزیران در تحولات اجتماعی و سیاسی ایران عصر مشروطیت.در این جلد نیز مانندمجلدات قبلی کوشش شده است تا با کاربرد روشهای تجربی و آزمونهای آماری،بر صحت و کیفیت مسایل وموضوعهای مورد بحث افزوده شود.

جلد چهارم:نمایندگان مجلس شورای ملی؛ ویژگیهای گروهی و منشأ اجتماعی نمایندگان؛مطالعه از نظرجامعه شناسی سیاسی.این جلد مشتمل بر دو بخش است در بخش اول به«مشروطیت ایران و علل و موجباتآن»می پردازد و در بخش دوم«مشخصات و منشأ اجتماعی نمایندگان مجلس شورای ملی در 23 دورهقانونگذاری»مورد بررسی قرار می گیرد.

نقد و تحقیق تاریخی؛جلد 1:دولتهای ایران در عصر مشروطیت 1357-1285.حسین ملکی(ح.م.زاوش)،تهران:نشر اشاره،1370،7000 ریال،2 جلدی.

مجلد اول کتاب به شرح هویت 24 کابینه ای اختصاص داده شده که از بدو صدور فرمان مشروطیت یعنیدر سال 1285 شمسی تا 21 بهمن 1357-پایان عصر مشروطیت-زمام دولتها را به دست داشته اند.

نقد و تحقیق تاریخی؛جلد دوم:دولتمردان ایران و ساختار نهادها در عصر مشروطیت.(مشخصات انتشار مانند جلد اول می باشد)

این کتاب به منزله مکمل جلد اول«دولتهای ایران در عصر مشروطیت»به شمار می آید و از دو بخشتشکیل گردیده.بخش اول با 9 فصل به پایان می رسد و رویدادهای دوران ده سالۀ میان 28 مرداد 1332 تا خرداد1342 را دربرمی گیرد.و بخش دوم تحت عنوان د ودمانهای حکومتگر،فهرست اسامی دولتمردان و اعضای مستمر کابینه ها،فصلی را دارد با عنوان:«تعدادی از دودمانهای حکومتگر در ترکیب استمراری کابینه های عصرمشروطیت».

نقش نمایندگان در مجلس قانونگذاری عصر مشروطیت.زهرا شجیعی،تهران:سخن،1375، 3جلدی.

کتاب حاضر از مجموعه طرح پژوهش نخبگان سیاسی ایران عصر مشروطیت می باشد.جلد اول با عنوان:نگرش نمایندگان به مسائل مملکتی در طول نظام مشروطیت،دارای دو بخش است.بخش اول در ده فصل بهنظارت نمایندگان در زمینه های مختلف اقتصادی-فرهنگی-ارتباطات-سیاست...می پردازد و در بخش دوم،نگرش و نظارت قانونگذاران بر عملکرد هیأت وزیران را در سطح استیضاح مورد بررسی قرار می دهد.اینمجموعه نیز بر مبنای تجزیه و تحلیل اسناد و ارایه آمار به صورت گروهی عرضه شده است.

جلد دوم:نظارت قانونگذاران بر عملکرد هیأت وزیران عصر اول مشروطیت«سلطنت قاجاریان».جلد دومبه بیان موضوعهای مختلف مسایل و مشکلات کشور در عصر قاجاریان که مندرج در متن سؤالهای نمایندگانمی باشد،می پردازد و با استناد به نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل 904 برگ سند،کیفیت اجرای وظایفمتنوع و پیچیده هیأت دولتها، از دید قانونگذاران با ارائه یافته های جداول آماری را مورد بررسی قرار می دهد.

جلد سوم:نظارت قانونگذاران بر عملکرد هیأت وزیران«سلطنت خاندان پهلوی»است که با استناد بهیافته های جداول آماری به تبیین و تحلیل موضوعهای مندرج در متن اسناد سؤالی نمایندگان در هر یک از دوعصر سلطنت رضا شاه و محمد رضا شاه می پردازد.

احزاب-انجمنها-سازمانها

انجمن ایالتی آذربایجان(جنوبی )در انقلاب مشروطیت.توفان آراز،دانمارک:توفان آراز،1373،[32 ]ص.

کتاب حاضر به معرفی انجمن ایالتی آذربایجان و نقش آن در انقلاب مشروطیت می پردازد.این انجمن ازنخستین انجمنهایی بود که بعد از صدور فرمان مشروطه و تصویب قانون اساسی تشکیل شد.این انجمنها درواقع به عنوان نمایندگان دولت مرکزی فعالیت می کردند و رابط بین مردم و مجلس بودند.و وظایفی چون نظارتبر انتخابات،رسیدگی به شکایات و جمع آوری مالیات را بر عهده داشتند.انجمن ایالتی آذربایجان«روزنامه انجمن تبریز» را انتشار داد که یکی از مهم ترین روزنامه های دوران مشروطه می باشد.

تحولات سازمانهای دولتی ایران از مشروطیت تا امروز. فرزاد فخیمی،تهران:مؤسسه نشرفرهنگی زند،1373،262 ص،5000 ریال.

از مهم ترین بخشهای این کتاب بخش اول است که به سیر تکوینی و تکاملی سازمانهای دولتی می پردازد ودر آن سابقه تاریخی -تأثیر انقلاب مشروطیت بر سازمانهای دولتی-شمول قانون بر سازمانهای دولتی و...رامورد بررسی قرار داده است.

رسول زاده،فرقه دمکرات و تحولات معاصر ایران.حسین آبادیان،تهران:مؤسسه مطالعاتتاریخ معاصر ایران، 1376، 179 ص،4500 ریال.

نخستین نوشته این کتاب مروری بر زندگی سیاسی رسول زاده دارد.دومین مبحث شامل«ایران نو و حوادثداخلی و بین المللی»است و سومین و آخرین فصل به«ایران نو و دوره نیابت سلطنت ناصر الملک»تخصیصیافته زمانی که امپریالیسم مالی انگلستان نقش مخرب در تحولات سیاسی این مرز و بوم برعهده گرفت و به گفتهنویسنده کتاب بسیاری از حوادث ایران بالاخص مقطع 14 ساله نهضت مشروطه تا کودتای رضا خان با این شبکهمالی ارتباط تنگاتنگ دارد.

فراماسونری و جمعیتهای سری در ایران (نگاهی به خیانتهای فراماسونها در تاریخ ایران).ابراهیم صادقی نیا،تهران:هیرمند،1377، [128 ]ص،4000 ریال.

کتاب سعی دارد فراماسونری و جمعیتهای سری ایران را با هم مقایسه کند.در فهرست مندرجاتمی خوانیم:تعریف فری ماسون-فراماسونهای قدیمی ایران،لژهای فراماسونری در ایران.در اینجا نظری کوتاهبه لژ بیداری ایرانیان دارد که در زمان مشروطه پایه ریزی شد.

فصولی از تاریخ مبارزات سیاسی و اجتماعی ایران جنبشهای چپ.ضیاء الدین الموتی،تهران:چاپخش،1370،600 ریال.

کتاب حاضر تاریخ و زندگی افرادی است که از سنوات قبل از 1905 م1284/ ش،پس از فرار از کشور بهجهت فشار عوامل خارجی و داخلی در خارج از کشور در صدد تشکیل احزاب و اجتماعاتی برآمدند.در فصلاول دورۀ پیش از مشروطیت و در فصل بعدی دورۀ مشروطیت مورد بررسی قرار گرفته است.

«مرکز غیبی تبریز»در انقلاب مشروطیت.توفان آراز،دانمارک:توفان آراز،1374،47 ص.

مهم ترین مطالب کتاب به سرگذشتنامه کربلایی علی مسیو که مؤسس«مرکز غیبی تبریز»بود اختصاص داردو نیز شامل تاریخچۀ انجمن غیبی تبریز و نقش آن در انقلاب مشروطه است و در بخشی هم به معرفی سایرانجمنها و کمیته ها در انقلاب مشروطه می پردازد.

خاطرات و سرگذشتنامه ها -سفرنامه ها

بازنگری در تاریخ قاجاریه و روزگار آن،همراه با خاطرات نگارنده و تأملاتی چند در برخی ازرویدادهای معاصر ایران.ابو نصر عضد قاجار، مریلند:کتابفروشی ایران،1996-1375 ش،534 ص.

نگارنده در ابتدا ریشه و تبار قجرها را مورد بررسی قرار داده سپس به وقایع و حوادث مهم آن در دورانسلاطین قاجار پرداخته و سپس در دوران پهلوی ها از خاطرات و سرگذشتنامه خود سخن به میان آورده است.

بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال 1357:شرح حال نایب السلطنه ها و روزشمار زندگینخست وزیران ایران.مصطفی الموتی،لندن:[چاپ پکا]،1995-1997-1374-1376 ش،4 جلدی،12/5 پوند(برای هر جلد).

این کتاب 4 جلدی سرگذشتنامه های سیاستمداران ایرانی اعم از نخست وزیران و نمایندگان مجلس عصرمشروطیت را مورد مطالعه قرار می دهد.عناوین مجلدات چهارگانه به ترتیب زیر است:

جلد اول:از مشیر الدوله تا منصور الملک، جلد دوم:از علی سهیلی تا دکتر علی امینی،جلد سوم:از امیر اسد اللّه علم تا دکتر شاپور بختیار،جلد چهارم:سرنوشت نمایندگان دو مجلس و روزشمار زندگی رؤسای مجلسینشورای ملی و سنا از صنیع الدوله هدایت تا دکتر محمد سجادی.

بررسی زندگی نامه علامه علی اکبر دهخدا با تأکید بر جنبه سیاسی آن.رضا یعقوبی،تهران: زهد، 1377،204 ص،8500 ریال.

نویسنده تلاش دارد با استفاده از مدارک و مستندات موجود به جمع بندی و تنظیم خلاصه ای از زندگیعلامه علی اکبر دهخدا با تأکید بر جنبه های مختلف فعالیتهای سیاسی وی بپردازد. موضوعات مهم مورد بررسیدر این کتاب عبارتند از:انقلاب مشروطیت و انجمنهای سری-جراید در دورۀ مشروطیت و نقش دهخدا-احزاب سیاسی و دهخدا و...

خاطرات پرنس ارفع.رضا ارفع،به کوشش علی دهباشی،تهران:شهاب ثاقب با همکاری سخن، 1378،شانزده،559 ص،29000 ریال.

کتاب شامل خاطرات رضا ارفع(1229-1316 ش)است.وی در 1322 ق به موجب فرمان شاه به درجۀامیر نویان(ارتشبدی)ارتقاء یافت و در دوران مشروطه سفیر ایران در اسلامبول بود و در طول انقلاب مشروطه واستبداد صغیر سیاستی خاص پیشه کرد که قسمتی از کتاب به آن اختصاص یافته است.

خاطرات سردار اسعد بختیاری(جعفر قلی خان امیر بهادر ).نوشته جعفر قلی خان امیر بهادر،بهکوشش ایرج افشار،تهران:اساطیر،1372،296 ص،6200 ریال.

این کتاب دربرگیرندۀ خاطرات سیاسی جعفر قلی خان سردار بهادر فرزند علیقلی خان سردار اسعد (ازمردان نامدار تاریخ مشروطیت) است و به کوشش ایرج افشار طبع گردیده است.وی در سال 327 ق به هنگامفتح تهران، جزء سواران بختیاری بود و در مأموریت خلع سلاح در پارک اتابک شرکت داشت. گفتار اول کتاباشاره به وقایع مهم دوران مشروطیت دارد(حدود 5 صفحه).

خاطرات سیاسی رجال ایران از مشروطیت تا کودتای 28 مرداد 1332.علی جانزاده،تهران:جانزاده،1371،1084 ص،11000 ریال،2 جلدی.

این کتاب دو جلادی خاطرات سیاستمداران ایرانی در عصر مشروطیت تا کودتای 28 مرداد 1332 رادربرمی گیرد و شامل پنجاه و چند خاطره از پنجاه سیاستمدار با تعدادی عکس از آنان می باشد.

خاطرات مهاجرت.عبد الحسین شیبانی(وحید الملک )،به کوشش ایرج افشار و کاوه بیات،تهران:مؤسسه نشر و پژوهش شیرازه،1378،[806]ص،44000 ریال.

کتاب حاضر خاطرات عبد الحسین شیبانی از رجال سیاسی و استادان دانشگاهی ایرانی است.وی عضومحکمه ای بود که پس از فتح تهران تشکیل شد.کتاب حاوی دو بخش است که بخشی به مهاجرت و تحولات آنمربوط می شود و قسمتی هم به افرادی که در آن جریان سیاسی دخیل بوده اند.

روزنامه خاطرات شرف الدوله(1324-1327 ه‍.ق).میرزا ابراهیم خان کلانتر باغمیشه یی،بهکوشش یحیی ذکاء،تهران:فکر روز،1377،654 ص،35000 ریال.

این کتاب دربرگیرندۀ وقایع و پیشامدهای روزانۀ میرزا ابراهیم خان کلانتری باغمیشه یی شرف الدوله،نمایندۀ دورۀ ا ول مردم تبریز در مجلس شورای ملی است.شرف الدوله خاطرات خود را از 23 ذیقعده1324 ه‍.ق تا 1327 ه‍.ق.به نگارش درآورده است.این کتاب منبع مهمی برای محققین در رابطه با رویدادهایانقلاب مشروطه است.

روزنامه خاطرات عین السلطنه.قهرمان میرزا عین السلطنه،به کوشش مسعود سالور؛ایرج افشار،تهران: اساطیر، 1374 -1377،5 جلدی،[4145 ص].

این مجموعۀ 5 جلدی شامل خاطرات عین السلطه(قهرمان میرزا سالور)است که از سال 1299 ق(روزگارپادشاهی ناصر الدین شاه)آغاز می شود و تا چند روزی پیش از درگذشت نویسنده(نهم مهر 1324-شوال1364 ق)ادامه می یابد.

جلد اول: «روزگار پادشاهی ناصر الدین شاه»،حاوی مطالب نخستین روزنامه(سال 1299)تا کشته شدنناصر الدین شاه است که به اواسط روزنامه نهم منتهی می شود.

جلد دوم:«روزگار پادشاهی مظفر الدین شاه »،شامل روزنامه وقایع دوران مظفر الدین شاه است و از نیمۀروزنامۀ نهم آغاز می شود و به نیمه روزنامۀ دوازدهم -به درگذشت آن پادشاه و جلوس محمد علی میرزا برسریر سلطنت-می رسد.

جلد سوم:«روزگار پادشاهی محمد علی شاه و انقلاب مشروطه»،دربرگیرنده وقایع سلطنت محمد علی شاهو به توپ بستن مجلس و دوران استبداد صغیر و فتح تهران است و از نیمه روزنامه دوازدهم(شماره گذاریقدیم)تا اواسط روزنامه پنجم -مربوط به مشروطیت(شماره گذاری جدید)-را شامل می شود.عین السلطنه ازآغاز مشروطیت،شماره گذاری تازه (از شماره یک)به دفترها داده است.

جلد چهارم:«روزگار نیابت سلطنت عضد الملک قاجار»،این جلد از روزنامه پنجم آغاز می شود و شاملاخبار و حوادث و اطلاعات دوران سلطنت احمد شاه می باشد.

جلد پنجم: «روزگار نیابت سلطنت ناصر الملک همدانی»،این جلد حاوی خاطرات وی از تغییر سلطنتقاجار است و تا مهر سال 1324 شمسی که نویسنده درگذشته ادامه یافته است.

زندگانی سیاسی ابو القاسم خان ناصر الملک.رامین یلفانی،تهران:مؤسسه مطالعات تاریخمعاصر ایران،1376،ج،361 ص[و 26 ص.عکس و نمونه]، 7500 ریال.

در این کتاب،نگارنده تلاش دارد به نقش و تأثیر و شخصیت سیاسی ناصر الملک که از رجال مشهور اواخردوران قاجاریه است بپردازد و موضع وی را در نهضت مشروطیت و بسیاری از رویدادهای مهم آن دوران بهاختصار آشکار می سازد.گفتنی است مطالب این کتاب و برداشتهایی که از اسناد نایاب در آن به عمل آمده برایاولین بار است که مطرح می شود و به قول نویسنده این اسناد تا آن حد ارزش تاریخی دارد که می تواند مورخانامروزی را از مراجعه به بسیاری از منابع بی نیاز کند.

زندگی طوفانی؛خاطرات سید حسن تقی زاده.به کوشش ایرج افشار. چاپ دوم با اضافات،تهران:علمی،1372،994 ص،9800 ریال.

این خاطرات منحصرا حاوی جریانهای عمده و قسمتی از وقایع و حوادث زندگی تقی زاده است و از بیان و شرح جزئیات مسائل عاری است. چاپ دوم این کتاب حاوی اسناد و اوراق است که در چاپ اول مجال انتشارنیافته بود.

زندگینامه عبد الحسین میرزا فرمانفرما.مهر ماه فرمانفرمائیان(رئیس )،تهران: توس، 1377،2جلدی،[336+384 ص]،35000 ریال.

نگارنده که دختر چهارم عبد الحسین میرزا فرمانفرماست در این نوشته تلاش دارد تا ضمن بررسی زندگینامهپدرش،اوضاع جغرافیای سیاسی و روشهای حکمرانی و نهاد اقتصادی سنتی ایران را به اجمال بررسی کند.جلد یکم،تحت عنوان«دوران استبداد»،به اقتصاد سیاسی دورۀ قاجار-زندگینامه و فعالیتهای فرمانفرما -مشروطیت و جنبشهای سیاسی آن دوران می پردازد.جلد دوم با عنوان «آغاز سلطنت احمد شاه،از آن دورانشروع و به کودتای سوم اسفند 1299 سرانجام می یابد.

سفر مازندران و وقایع مشروطه(رکن الاسفار).عبد الحسین افضل الملک،به کوشش حسینصمدی،[قائم شهر]:دانشگاه آزاد اسلامی،واحد قائم شهر،1373،176 ص،2600 ریال.

نویسنده در دیباچه به معرفی افضل الملک و سمت و مشاغل و آثار وی می پردازد و می نویسد:سفرنامهحاضر بیانگررخدادهایی است که بخشی از آن تاکنون پنهان مانده بود و افضل الملک که به عنوان ریاست دفترایالتی مازندران به این سفر دست یازیده و مدتی در این دیار اقامت کرده بود به خوبی ما را از چند و چونحوادث آگاه می کند و در شرح ستیز نیروهای استبداد و انقلاب ماهیت افراد را مشخص می سازد.

شیخ حسین خان چاه کوتاهی در جنگ مجاهدین دشتستان و تنگستان با دولت انگلیس. احمدفرامرزی،به کوشش قاسم یاحسینی، تهران: مؤسسه نشر و پژوهش شیرازه،1377،143 ص،7000 ریال.

شیخ حسین خان دموخ معروف به چاه کوتاهی یکی از چهره های مشهور و شناخته شدۀ جنوب ایران درفاصله سالهای قبل از انقلاب مشروطیت تا پایان جنگ جهانی اول است.یکی از ویژگیهای مهم کتاب حاضر آناست که این کتاب در گرماگرم جنگ و ستیز دشتستانیها و تنگستانیها بر ضد نیروهای انگلیسی نوشته شده است.و دربارۀ مشروطه گفتاری دارد از«شیخ حسین خان و نهضت مشروطیت بوشهر».

شیخ محمد خیابانی:خروش حماسه ها.مصطفی قلی زاده،تهران:سازمان تبلیغات اسلامی،1372،183 ص،1500 ریال.

نگارنده این کتاب سرگذشت و مبارزات خیابانی را به رشته تحریر کشیده و ضمن آن به مبارزه و تلاش ملتمسلمان ایران به ویژه مردم آذربایجان،و نیز به خیانت بعضی از حاکمان و دولتمردان ایران در دوره مشروطیت وبعد از آن نظر داشته است.

صد خاطره از صد رویداد.سید فرید قاسمی،تهران:اصالت تنشیر،1377،نه،234 ص،11500 ریال.

آنچه در این مجموعه آمده است یکصد خاطره از یکصد واقعه مطبوعاتی است و نخستین مجموعه ازخاطرات پراکندۀ دهها روزنامه نگار و مدیر مطبوعاتی پس از صدور فرمان مشروطیت به این سوست.راجع به دوران مشروطیت چند خاطره آورده شده از قبیل:مؤسس مشروطیت ایران!،مشروطه اول، دورۀ استبداد و...

گرد کرد: شرح وقایع مشروطیت در غرب کشور«زندگانی سردار یار محمد خان کرمانشاهی».

اردشیر کشاورز،کرمانشاه:طاق بستان،1377،هجده،311،بیست و چهار ص،12000ریال.

کتاب گرد کرد،حکایت اتفاقات و حوادثی است که در جریان رخداد نهضت مشروطیت برای مردم شهرکرمانشاه روی داده است و آثار آن به اشکال مختلف و به وضوح قابل بررسی است.نویسنده ضمن معرفی ونقش سردار مجاهد یار محمد خان،وقایع شش سالۀ مشروطیت(1324 ق-1330 ق)را به رشته تحریر کشیدهاست.در صفحات پایانی کتاب تعدادی عکس در رابطه با موضوع وجود دارد.

گشت و گذاری در ایران بعد از انقلاب مشروطیت.اف. ال. برد؛هارولد اف.وستون،ترجمهعلی اصغر مظهری کرمانی،تهران:نشر جانان با همکاری نشر نو،1376 ش،295 ص،22000 ریال.

این کتاب ترجمه مطالبی است که به یک شماره مخصوص مجله نشنال ژئوگرافیک با تاریخ انتشار 1921میلادی اختصاص دارد و حاوی سفرنامه و سیر و سیاحت معلم آمریکایی است که در آن سالها در ایران خدمتمی کرده و دارای 110 قطعه عکس بسیار زیبا و تاریخی است که از این تعداد 16 قطعه رنگی می باشد.و درگفتاری کوتاه(7 صفحه)به انقلاب مشروطیت پرداخته است.

محمد علی شاه و مشروطیت.ناصر نجمی،تهران:زریاب،1377،[460]ص،16500 ریال.

کتاب حاضر با بهره گیری از اسناد و مدارک موثق،خطوط واقعی چهره محمد علی شاه و نیز عین الدوله راتقریبا مغایر با آنچه تاکنون درباره این دو نفر داوری شده معرفی کرده است و به روشنگری جریاناتی که دردوران مشروطیت اتفاق افتاده می پردازد.در کتاب عکسهایی مناسب در رابطه با مطالب به چاپ رسیده است.

هفت پادشاه:ناگفته ها از زندگی و روزگار سلاطین قاجار محمود طلوعی،تهران:نشر علم،1377،2 جلدی،1321 ص،45000 ریال.

در این کتاب دو جلدی سرگذشتنامۀ هفت پادشاه قاجار(آقا محمد خان قاجار-فتحعلی شاه-محمد شاه-ناصر الدین شاه -مظفر الدین شاه-محمد علی شاه-احمد شاه)به ترتیب جلوس بر تخت شاهی مورد بررسی ومطالعه قرار گرفته است.

جلد اول شامل سرگذشتنامه و دوران چهار پادشاه اول می باشد و جلد دوم نیز تاریخچه زندگی و دوران سهپادشاه آخر است.

زنان در مشروطه

بی بی خانم استرآبادی و خانم افضل وزیری،مادر و دختری از پیشگامان معارف و حقوق زنان.از زبان خانم افضل وزیری، به قلم نرجس مهرانگیز ملاح،ویرایش افسانه نجم آبادی،شیکاگو:[بی نا]،1375،139 ص.

این کتاب که مجلد دوم از سلسله انتشارات نگرش و نگارش زن می باشد،زندگی و فعالیتهای بی بی خانماسترآبادی و خانم افضل وزیری (نوۀ بی بی خانم)را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است.بی بی خانماسترآبادی پس از صدور فرمان مشروطیت به بنیاد مدارس دخترانه در آن دوران همت گماشت.در قسمتپیوستها بعضی اعلانات و مکتوبات وی آورده شده است.

حکایت دختران قوچان[از یادرفته های انقلاب مشروطه].افسانه نجم آبادی،تهران:روشنگران،293 ص،7000 ریال.

در مقدمه چنین آمده است:«در دوران پیش از صدور فرمان مشروطه، این حکایت یکی از داستانهای تظلمبود و به گونه های متفاوت و در فضاهای سیاسی روز بازگویی ها یافت.در ماهها و سالهای نخست نظام نو،بحثاین حکایت زمینه چالشهای سیاسی و شکل گیری نهادهای مشروطه را فراهم آورد و سپس به بوته فراموشیسپرده شد.کوشش نگارنده برای بازنگاری این حکایت در روایت تاریخ انقلاب مشروطه، از نیاز کنونی برخیپژوهشگران به شناخت زن ورانه تاریخ و ضرورت نگارش زنان بر صفحه تاریخ ناشی می شود.»

زن در دورۀ قاجار. بشری دلریش، زیر نظر دفتر تحقیقات و پژوهش،تهران:سازمان تبلیغاتاسلامی، 1375، 236 ص،5200 ریال.

کتاب حاضر کوشش می کند نقش زنان را در فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی،هنری،سیاسی ومذهبی در دوران قاجار و نهضت مشروطه مورد مطالعه و تحقیق قرار دهد.

سالار زنان ایران.منصوره پیرنیا،ویراستار داریوش پیرنیا،مریلند:مهر ایران،1375 ش1995/ م،412 ص.

کتاب حاضر به معرفی زنان نامدار ایرانی در زمینه های گوناگون اجتماعی، فرهنگی، هنری، سیاسی، صنعتی، پزشکی و...-از مشروطه تا پیش از انقلاب اسلامی-می پردازد. این کتاب در بیست و یک فصل تدوین گردیدهاست. فصل دوم:«زن در مبارزات ملی و میهنی و فرهنگی، نقش زن در انقلاب مشروطیت»نام دارد و به معرفیزنان در آن دوران پرداخته.در کتاب عکسهای این زنان نیز به چاپ رسیده است.

معایب الرجال در پاسخ به تأدیب النسوان، بی بی خانم استرآبادی، ویراستار افسانه نجم آبادی،سوئد: نشر باران،1993،220،49 ص،جلد اول.

معایب الرجال رساله ای است که بی بی خانم استرآبادی به سال 1312 ق1892 / م در پاسخ به تأدیب النسواننگاشت.وی که از زنان انگشت شمار عصر مشروطه خواهی محسوب می گردد،در این کتاب فرهنگ نظامپدرسالاری را سخت به باد انتقاد گرفته است.در پیوست کتاب ر ویه دستنوشته بی بی خانم استرآبادی چاپشده است.

مشروطه در شهرها

آتش بر فراز تبریز.بهروز خاماچی،تبریز:ایران ویچ،1371،[283]ص،5500 ریال.

در سخن آغازین کتاب نویسنده تاریخچه تبریز را در حکومتهای مختلف از جمله ایلخانی و ترکمانان و آق قویونلو و قره قویونلو و صفویه و نادرشاه و قاجار برشمرده است.در بخشی جدا،تبریز را در دوران جنگ ایرانو روس و اشغال،مورد بررسی قرار داده است و در فصل سوم به تبریز در دوران انقلاب مشروطه پرداخته استو در فصل پایانی به آغاز جنگ چهانی دوم و بمبارانهای تبریز و نتایج حاصل از آن می پردازد.

ارمنیان گیلان،علی فروحی؛فرامرز طالبی، رشت:گیلکان،1377،دوازده،360 ص،16000 ریال.

این کتاب تاریخ حیات اجتماعی ارمنیان گیلان را در فصول زیر مورد بررسی قرار داده است:نگاه تاریخی:اسکان-پراکندگی،جمعیت،کار و پیشه -کلیسا -اقتصاد و تجارت-آموزش و پرورش -گورستان -هنر و ادبیات-نهضت مشروطیت و ارمنیان گیلان-نهضت جنگل و ارمنیان گیلان-پزشکان،دندانپزشکان،داروسازان ارمنی درگیلان.

استرآباد و گرگان در بستر تاریخ ایران:نگاهی به 5000 سال تاریخ منطقه.اسد اللّه معطوفی، مشهد: درخشش،1374،هشت،428 ص،8000 ریال.

کتاب حاضر گرگان و استرآباد را در ادوار تاریخی و جغرافیای تاریخی مورد مطالعه قرار می دهد و نظریاجمالی دارد بر جنبش مشروطیت در استرآباد.کتاب دارای چند نقشه از گرگان قدیم است.

اوراق پراکنده از تاریخ تبریز.بهروز خاماچی،تبریز:مهد آزادی،1372،378 ص.

در مقدمه این چنین نوشته شده است:«پاره ای از خاطرات متعدد و آنچه در این شهر اتفاق افتادهجمع آوری شده که هم برای تجدید یاد ایام گذشته و یا به جهت حفظ رازها و رمزها و به خاطر دوام و بقایمسایل تاریخی بخشی از دوران تاریخ ساز تبریز تدوین گردیده است.»از مهم ترین گفتاری که مربوط به دورانمشروطه می شود:تبریز و کودتای محمد علی شاه و خاطره ای از دانتون انقلاب مشروطه می باشد.در کتابعکسهای مربوط به این دوران به چاپ رسیده است.

ایل بختیاری و مشروطیت.اسفندیار آهنجیده،اراک:ذره بین،1374، 415 ص،14000 ریال.

کتاب حاضر در هشت فصل تدوین گردیده است و پنج فصل اول آن مربوط به دوران مشروطه است با اینعناوین:1.قلمرو ایل بختیاری در گذرگاه تاریخ ایران؛2.اوضاع ایل بختیاری از روی کار آمدن قاجاریه تا انقلابمشروطیت در ایران؛3.انقلاب مشروطیت در ایران و نقش بختیاریها در آن؛4.موقعیت بختیاریها از تصرفاصفهان تا فتح تهران؛5.بختیاریها و حکومت قاجاریه از فتح تهران تا جنگ جهانی اول

همچنین کتاب دارای نموداری از تبارنامه رؤسای هفت لنگ بختیاری و نیز تعدادی دست نوشته از دورانمشروطیت می باشد.

بختیاریها و قاجاریه.غلامرضا میرزایی دره شوری،شهرکرد:ایل:[تاریخ مقدمه:1373]،412 ص،8500 ریال.

سرفصلهای اصلی کتاب به قرار زیر است:نگاهی به منابع بختیاریها-مقدمه ای بر شناخت ایل بختیاری-محمد تقی خان بختیاری(1257-1249 ه‍.ق)-حسینقلی خان بختیاری-از قتل حسینقلی خان تا انقلابمشروطیت-بختیاریها و مشروطیت-بختیاریها از فتح تهران تا سقوط قاجاریه.

تاریخ تنکابن:محال ثلاث(گیلان و مازندران در حیطه اساطیر و تاریخ گوشه های ناشناخته ازحوادث مشروطه و نهضت جنگل و تاریخ تفصیلی کلاردشت و کجور).علی اصغریوسفی نیا،تهران:نشر قطره، 1370، 705 ص،5800 ریال،2 جلد در یک مجلد.

جلد اول شامل دوازده بخش مربوط به ادوار باستانی محال ثلاث است و جلد دوم که از بخش دوازده تابیست و یکم را شامل می شود دربرگیرنده دوران مشروطیت در آن سامان است.

تاریخ سیاسی کهگیلویه.سید مصطفی تقوی مقدم،تهران:مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایرانو مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی،1377،580 ص،27000 ریال.

کتاب حاضر دربرگیرندۀ تاریخ تحولات سیاسی کهگیلویه از آغاز تا انقلاب اسلامی است و در دو بخشاصلی پی ریزی شده:کهگیلویه قبل از اسلام-کهگیلویه در دوره اسلام و در فصلهایی به قاجاریه و کهگیلویه ازمشروطیت تا سلطنت رضا شاه می پردازد. کتاب در ضمیمه پایانی حاوی اسناد و تصاویری مهم است که برایاهل تحقیق لازم و مفید است.

تاریخ ماکو. میر اسد اللّه موسوی ماکویی،تهران:نشر بیستون،1376،204 ص،7500 ریال.

این کتاب شهرستان ماکو را از لحاظ تاریخی و جغرافیایی و سیاسی مورد تحقیق و بررسی قرار داده است وفصلی نیز به «مشروطه و ماکو»اختصاص دارد که در آن به نهضت مشروطه در ماکو می پردازد.

تقویم تاریخ خراسان از مشروطه تا انقلاب اسلامی.غلامرضا جلالی،با همکاری حسینطاهری و حدتی؛عباسعلی قلی زاداه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1377،500 ص،15000 ریال.

این تقویم اختصاص به وقایع مهم خراسان از نهضت مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران دارد وبر اساس تقدم و تأخر روز، ماه و سال شمسی تنظیم شده است.

تهران در گذرگان تاریخ ایران.حسین ملکی(ج.م.زاوش)،تهران:اشاره، 1370، 464 ص،4500ریال.

اوضاع اجتماعی و تاریخی تهران در دوره های مختلف تاریخی(صفویان -افشاریان -زندیان -قاجاریان-پهلوی)موضوع بررسی و تحقیق این کتاب است.همچنین کتاب حاضر،تهران در آستانه عصر مشروطیت، وتهران از دیدگاه سیاحان خارجی را مورد تحقیق و ارزیابی قرار داده است.

جنبش وطن پرستان اصفهان و بختیاری(تاریخ مشروطه ایران).نور اللّه دانشور علوی(مجاهد السلطان)،مقدمه و حواشی از حسین سعادت نوری، ویرایش جدید،تهران:آنزان،1377،[239]ص.

این کتاب در واقع خاطرات دکتر نور اللّه دانشور علوی است که در اغلب جنگهای مشروطه شرکت داشتهاست و تلاشی است برای اینکه شمه ای از خدمات خوانین بختیاری و قربانیهایی که این طایفه و مجاهدیناصفهان در راه استقرار رژیم مشروطه داده اند،به اطلاع خوانندگان برسد. ضمنا چاپ اول این کتاب در سال1335 توسط انتشارات کتابخانه د انش منتشر شده و کتاب حاضر ویرایش جدیدی از همان کتاب است.

خونینه های تاریخ دار المرز(گیلان و مازندران).محمود پاینده لنگرودی، رشت:نشر گیلکان،1370، 406 ص،2100 ریال.

کتاب حاضر،روایت خونبارترین حوادث تاریخ گیلان است از آغاز تا مشروطیت،صفحات 342-351 بهحوادث دوران مشروطیت در گیلان می پردازد.

سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین. پرویز ورجاوند،تهران: نشر نی،1377،3 جلدی.

جلد اول کتاب سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین با عنوان«جغرافیا و محیط زیست،نام و تاریخ»،دربرگیرندهبرخی از وقایع تاریخی دوران مشروطیت در قزوین می باشد. این وقایع در بخشهای پنجم تا هفتم مورد بررسیقرار گرفته است با عناوین زیر:رویدادهای آغاز مشروطیت،استبداد صغیر و پیروزی مشروطه خواهان-قزویندر دوران احمد شاه و جنگ جهانی اول-رویدادها و حکمرانان و فرمانداران قزوین از آغاز مشروطیت تا کودتای1299.

جلد دوم:فرهنگ سرزمین قزوین:نگرشی بر موقعیت،جمعیت،مردم شناسی،زبان و سرایندگان و پیشینۀدانش و هنر.

جلد سوم:سازمان حکومتی، نهادها و اوضاع اقتصادی و کوششهای فرهنگی خاندانهای قزوین.

بخش بیست و سوم این جلد فص لی دارد با عنوان:نگاهی گذرا بر اوضاع اقتصادی قزوین در عهد قاجاریه تاآغاز مشروطیت.بخش بعدی نیز با عنوان:نگاهی به چگونگی شکل گیری و عملکرد برخی از سازمانهایحکومتی قزوین از بعد از مشروطیت تا دوران رضا شاه می باشد.

گیلان از انقلاب مشروطیت تا زمان ما.سید محمد تقی میر ابو القاسمی،رشت:گیلان؛تالش،1377،[288]ص.

مهم ترین عناوین کتاب در رابطه با نهضت مشروطیت در فصلهایی است به نام:گیلان در نگاه نخست،نبرددر راه استقلال از انقلاب مشروطه تا قیام جنگل-دولت،مجلس،مردم-ایران و جنگ جهانی اول-نظراتمیرزا کوچک خان و حیدر عمو اوغلی.نیز پیوست شامل تعدادی عکس و نمونه سند است.

لارستان و جنبش مشروطه.محمد باقر وثوقی،قم: مؤسسه فرهنگی همسایه،1375،224 ص،7300 ریال.

این کتاب به نهضت مشروطیت در«لار»و نقش«سید عبد الحسین لاری»در انقلاب مشروطه می پردازد ونیز نگاهی دارد به تاریخ جنبشها و قیامها در لار.

مراغه«افزوده رود»از نظر اوضاع طبیعی،اجتماعی،اقتصادی.یونس مروارید،1045 ص،5750 ریال.

این کتاب از 15 فصل اصلی تشکیل شده است و مراغه را از لحاظ مشخصات جغرافیایی و اوضاع طبیعی-تقسیمات کشوری-خصوصیات جمعیتی -فرهنگی -اقتصادی-راهها و خطوط ارتباطی-آثار باستانی-سیمایعمومی-مؤسسات عمومی-معادن-شعرا،نویسندگان،رجال،هنرمندان-از نظر سیاحان و مورخین-ارامنهمقیم شهر و اوضاع تاریخی مورد مطالعه و بررسی قرار داده است و در فصل آخر گفتاری دارد در مورد«مراغه وانقلاب مشروطیت».

چاپ-مطبوعات

انقلاب،مطبوعات و ارزشها.مهدی محسنیان راد،تهران:سازمان مدارک فرهنگی انقلاباسلامی، 1375،15000 ریال.

بررسی تطبیقی انقلاب مشروطه با انقلاب اسلامی موضوع اصلی این کتاب است.بحث قسمت اول کتاب:ارزش و انقلاب-رابطه ارزش و سایر پدیده های اجتماعی-تغییر ارزشها و انقلاب می باشد. بخش بعدی،«انقلاب مشروطیت و ارزشها»است که به زمینه های قبل از مشروطیت-مطبوعات دوره مشروطیت -رویدادهایپس از انقلاب مشروطیت-ارزشها و روش تحلیل محتوا برای شناخت آن و برخی مشخصه های اجتماعی آندوران می پردازد. در بخش سوم و آخر انقلاب اسلامی در زمینه های گفته شده مورد بررسی و تحقیق قرار گرفتهاست.

بوشهر در مطبوعات عصر قاجار(جنوب،حبل المتین،مظفری).سید جعفر حمیدی،تهران:مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران،1378،266 ص[10 ص تصاویر]،15000 ریال.

محتوای کتاب شامل مطالب و موضوعاتی است که هشتاد تا صد سال پیش درباره بندر بوشهر و توابع آن درسه روزنامۀ عصر قاجار درج شده است.در پایان کتاب ده صفحه تصویر از رجال و اماکن بوشهر چاپ شدهاست.

تاریخ چاپ و چاپخانه در ایران (1050 ق تا 1320 شمسی).حسین میرزای گلپایگانی،بهکوشش و ویرایش مرضیه مرآت نیا،تهران:نشر گلشن،1378،دوازده،468 ص،22000ریال.

مهم ترین عناوین این کتاب که مربوط به دوران مشروطه می باشد عبارتند از:

-صنعت چاپخانه دار و صحاب و کتابفروش و کاغذفروش در انقلاب مشروطیت.

-کارگران چاپخانه و مبارز در راه به دست آوردن مشروطیت و خواسته های قانونی خود.

تجزیه و تحلیل آماری مطبوعات ایران.آرشیو:مسعود برزین،تهران: مرکز مطالعات و تحقیقاترسانه ها،1370،132 ص،2700 ریال.

این کتاب بررسی مشخصات کامل 142 سال مطبوعات ایران(1215 تا 1357 شمسی)از طریق تجزیه وتحلیل آمار و نمودار است.نویسنده این سالها را به پنج دوره تقسیم نموده،دورۀ اول: سالهای 85-1215،دورۀدوم:سالهای 1300-1285(دورۀ مشروطیت)،دوره سوم:سالهای 20-1300،دورۀ چهارم:شهریور 1320 تامرداد 1332 و دورۀ پنجم: از آن پس تا پایان سال 1356.

تجزیه و تحلیل آماری مطبوعات ایران.آرشیو:مسعود برزین،تهران:مرکز مطالعات و تحقیقاترسانه ها،1370،132 ص،2700 ریال.

این کتاب بررسی مشخصات کامل 142 سال مطبوعات ایران (1215 تا 1357 شمسی)از طریق تجزیه وتحلیل آمار و نمودار است.نمودار این سالها را به پنج دوره تقسیم نموده،دورۀ اول:سالهای 85-1215،دورۀدوم:سالهای 1300 -1285 (دورۀ مشروطیت)،دوره سوم:سالهای 20-1300،دورۀ چهارم:شهریور 1320 تامرداد 1332 و دورۀ پنجم:از آن پس تا پایان سال 1356.

راهنمای مطبوعات ایران عصر قاجار (1253 ق1215 / ش-1304 ش).سید فرید قاسمی،تهران:مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها،1372،301 ص،3500 ریال.

این مجموعه دربرگیرندۀ نام،نوع و روش،صاحب امتیاز،مدیر مسئول،سردبیر،تاریخ انتشار،فاصلهانتشار،زبان، وابستگی مطبوعاتی است که در ایران به طور منظم و با نام ثابت و شماره ردیف معین در زمینه هایگوناگون خبری،انتقادی،اجتماعی-سیاسی،اقتصادی،کشاورزی،فرهنگی،مذهبی،علمی،فنی و...منتشرشده است.

روزنامه انجمن تبریز. تهیه و تنظیم از کتابخانه ملی جمهوری اسلامی،تهران:کتابخانه ملیجمهوری اسلامی با همکاری استانداری آذربایجان شرقی،ج 1:1374 و ج 2:1376،[2 ج:1084 ص]،[12000 و 15000 ریال].

انتشار این مجموعه به منظور احیاء نشریات قدیمی صورت گرفته است.این دو مجلد مجموعۀ کاملروزنامه انجمن تبریز است و از نظر محتوا حاوی اطلاعاتی در زمینه های گوناگون سیاسی،اجتماعی،فرهنگیدربارۀ ایران و غالب کشورها در انتهای دوران قاجاریه و بیان کنندۀ تمام حوادث مربوط به انقلاب مشروطه است.

جلد اول دربرگیرندۀ سال اول(ش 1-149)و دوم (ش 1-14 )است. جلد دوم شامل سال دوم(دورۀ اول:ش15-32 و دورۀ دوم:ش 1-32 )و سال سوم(ش 1-46)می باشد.

روزنامۀ مجلس.تهران:کتابخانه،موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و مرکز مطالعات وتحقیقات رسانه ها، 1375-،ج.

این روزنامه یکی از مهم ترین روزنامه هایی است که مجموعه های آن در کتابخانه مجلس شورای ملیموجود است و تنها روزنامه ای است که تحولات مجلس اول را در آن می توان دید. صاحب امتیاز آنمیرزا محسن،برادر صدر العلماء،مدیر آن سید محمد صادق طباطبایی و نویسنده و سردبیر آن در ابتداادیب الممالک فراهانی بوده است.انتشار این روزنامه پنجاه روز بعد از افتتاح مجلس اول شروع شد و پس از بهتوپ بستن مجلس از بین رفت.جلد اول این روزنامه از تاریخ 8 شوال 1324 تا اول ذیقعده 1325 و شماره های 1-222 را دربرمی گیرد.جلد دوم از تاریخ یکشنبه 2 ذیقعده 1325 شروع می شود و شماره های 1-154(سال دوم)را دربرمی گیرد.انتششار مجدد این روزنامه مرهون تلاش دکتر محمد اسماعیل رضوانی است.

شناسنامه مطبعات ایران از 1215 تا 1357 شمسی. مسعود برزین،تهران:بهجت،1371،نوزده،565 ص،10500 ریال.

این کتاب شناسنامه مطبوعات ایران را که در داخل و خارج از کشور به زبان فارسی انتشار یافته (به استثنایکشورهایی که زبان آنان فارسی است مانند افغانستان)دربرمی گیرد و دارای مشخصات زیر است:عنوان نشریه،فاصله انتشار،موضع و ارگان، نام صاحب امتیاز،نام مدیر و سردبیر، محل انتشار، سالهای اول و آخر انتشار.

صورت جراید ایران و جرایدی که در خارج ایران به زبان فارسی طبع شده است.ه‍.ل.رابینو،تصحیح و حواشی: سید فرید قاسمی،تهران:مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها،1373، 62 ص،650 ریال.

این کتاب نخستین اثر مستقل دربارۀ تاریخ مطبوعات ایران است.در این جزوه اطلاعات گردآوری شده دربارۀ هر نشریه در ده ستون به شرح زیر ارائه شده است:شماره ترتیب نشریه،نام و عنوان،محل انتشار،ترتیبانتشار،نوع چاپ،تاریخ انتشار،تمایلات سیاسی،نام صاحب امتیاز یا مدیر و اطلاعات ضروری دیگر دربارۀ هرنشریه.چاپ دوم این اثر به دیلل این بود که نسخه های اولیه از میان رفته اند و نایاب هستند.

نظارت بر مطبوعات در حقوق ایران.محمد ابراهیم انصاری لاری،تهران:سروش،1375،224 ص،5600 ریال.

کتاب حاضر در چهار بخش تدوین گردیده که بخش اول آن در سه گفتار به اهمیت،تاریخچه و معانی وتعاریف مطبوعات می پردازد.در گفتار دوم«تاریخ مطبوعات از آغاز مشروطه »و سپس «از فرمان مشروطه تاپایان حکومت قاجار »را مورد بررسی قرار می دهد.

نگرشی بر روزنامه های فکاهی ایران.غلامحسین مراقبی،تهران:آبگینه،1376،107 ص،3000 ریال،جلد اول.

نویسنده در این مجموعه کوشیده است که تاریخچه روزنامه های فکاهی را با ارائه نمونه هایی از آثار و یادیاز کوشندگان تقدیم پژوهندگان نماید.دفتر یکم ازاین مجموعه شامل نشریات فکاهی چنته پابرهنه،بهلول،تشویق،نسیم شمال(دوره های 3-1)است.همچنین نمونه های نشریات آن دوره نیز در کتاب آمده است.

روزنامه های ایران از آغاز تا سال 1329 ه‍.ق تا 1289 ه‍.ش.با اضافات و شرح کامل به همراهتصاویر روزنامه ها،برداشتی از فهرست ه‍.ل.رابینو،ترجمه و تدوین جعفر خمامی زاده،تهران: اطلاعات،1372،بیست و سه،306،[79 ص،نمونه]،2900 ریال.

کتاب در ابتدا با«فهرست روزنامه های ایران و روزنامه هایی که در خارج از ایران از آغاز تا سال 1329 ه‍. قبه زبان فارسی منتشر شده اند»شروع شده و سپس نگاهی کوتاه به زندگینامه رابینو دارد.در بخشی به توصیف وشرح روزنامه های ایران(400 روزنامه)از آغاز تا سال 1329 ه‍ ق»می پردازد.در صفحات پایانی کتاب فهرستاعلام و همچنین نشانه ها(سرکلیشه های)176 روزنامه-که در دسترس نویسنده بوده-به چاپ رسیده است.

مجموعه مقالات

اینجا طهران است...؛مجموعه مقالاتی دربارۀ طهران 1344-1269 ه‍.ق.منصوره اتحادیه (نظاممافی)،ویرایش مصطفی زمانی نیا، تهران: نشر تاریخ ایران،1371،461 ص،15500 ریال.

کتاب حاضر شامل مقاله ها و خطابه ها در مورد مسایل گوناگون تاریخ تهران در سالهای بین1344-1269 ه‍.ق است که بعضی از آنها قبلا به چاپ رسیده و اگرچه دارای اسناد رسمی و سیاسی است امااسناد خصوصی و غیر سیاسی نیز دارد که به مقالات جذابیتی خاص بخشیده است.گفتار یازدهم شامل مقاله ایاست با عنوان«فعالیت زنان در انقلاب مشروطیت ».

صحنه هایی از تاریخ معاصر ایران(مجموعه مقالات).عبد الرضا هوشنگ مهدوی،تهران:علمی،1377،571 ص،21000 ریال.

کتاب حاضر مجموعه مقالاتی است پیرامون تاریخ معاصر ایران و دربرگیرندۀ 21 مقاله نویسنده می باشد که مقالۀ ششم آن تحت عنوان«سلطان رضا خان در جنگ با مشروطه طلبان تبریز»به حوادث بعد از به توپ بستنمجلس در تبریز اشاره دارد.

گزارشهایی از انقلاب مشروطیت ایران. محمد امین رسول زاده،ترجمه رحیم رئیس نیا،تهران:مؤسسه نشر و پژوهش شیرازه،1377،360 ص،14000 ریال.

محمد امین رسول زاده از زمرۀ روزنامه نگاران دوران مشروطیت بود و با روزنامه هایی چون ارشاد و ترقیهمکاری داشت و مقالات و گزارشهای جالبی پیرامون رویدادهای انقلاب مشروطیت ایران انتشار داد و کتابحاضر مجموعه ای است از ترجمۀ همان مقالات و گزارشها.

مقالاتی در جامعه شناسی سیاسی ایران،یرواند آبراهامیان،ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نشر و پژوهش شیرازه،1376،ج،267 ص،10000 ریال.

کتاب در ابتدا به«استبداد شرقی»و سپس به«دهقانان غیر انقلابی در ایران معاصر»پرداخته است.در فصلی«تودۀ مردم در انقلاب مشروطه ایران »را مورد بررسی قرار داده و در«فرقه گرایی در ایران»از گروههای سیاسیدر مجلس چهاردهم(25-1323)،گفتاری دارد و در انتها به«قوت ها و ضعف های جنبش کارگری در ایران»می پردازد.

نگاه زنان (مجموعه مقالات).تهران:نشر توسعه،1377،144 ص،4500 ریال.

مجموعۀ حاضر که شامل 17 مقاله از نگارندگان زن می باشد دربرگیرندۀ مسایل اجتماعی و اخلاقی وفرهنگی است.در مقالۀ افسانه نجم آبادی با عنوان«دگرگونی زن و مرد در زبان مشروطیت»نویسنده سعی داردنمونه هایی از نوشته های دوران مشروطیت و دگرگونی آن را نشان دهد.

نهضت مشروطیت ایران:مجموعه مقالات.تهران:مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1378،396 ص،جلد اول،15000 ریال.

این مجموعه به مناسبت نود و ششمین سالگرد نهضت مشروطیت ایران و دربرگیرنده 17 مقاله است کههمزمان با برگزاری نخستین سمینار بین المللی نهضت مشروطیت ایران به چاپ رسیده است.بعضی از عناوینمقالات:تأملاتی انتقادی در باب اندیشه های بنیادی مشروطه، نقش انگلیس در برپایی رژیم مشروطه ایران،اندرمعنی مشروطه و...می باشد.

نقد و تفسیر-کتابشناسی

ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی ایران معاصر. یرواند آبراهامیان، ترجمه احمد گل محمدی؛ محمد ابراهیم فتاحی ولی لایی،تهران:نشر نی،1377،چهارده،709 ص،25000 ریال.

کتاب به سه بخش اصلی تقسیم شده است.بخش نخست،با بررسی سدۀ نوزدهم،انقلاب مشروطه وحکومت رضا شاه،پیشینۀ تاریخی لازم را برای فهم تحولات ایران به دست می دهد.بخش دوم،زمینه اجتماعیدگرگونیهای سیاسی سالهای فروپاشی حکومت رضا شاه تا شکل گیری حکومت محمد رضا پهلوی را تجزیه و تلحیل می کند و بخش پایانی به توصیف برنامه های اجتماعی-اقتصادی دولت وقت می پردازد که منجر بهشدید تنشهای سیاسی شد.

سنت و مدرنیته:ریشه یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی سیاسی در ایران عصر قاجار.صادق زیبا کلام، تهران: روزنه،1377،556 ص،14000 ریال.

به قول نویسنده،مهم ترین ویژگی این کتاب در آنست که اصلاحات و جریانات مدرنیته ای که در قرن نوزدهمدر ایران به وجود آمد را در خلاء مطرح نکرده، بلکه آن را در چارچوب تغییراتی که در طول قرن نوزدهم در ایرانبه وقوع پیوسته مورد بررسی قرار داده است.کتاب با دو مقدمه مفصل از نویسنده و ناشر آغاز شده و درپیشگفتار که خود فصلی جداگانه است به موضوع«تاریخ چیست و ما به آن چگونه می نگریم»پرداخته و درفصول بعدی مسایل زیر را مورد تحقیق و بررسی قرار داده است:علل بقاء قاجارها -اصلاحات عصرسپهسالار-اصلاحات از برون حاکمیت قاجارها و پیدایش نهضت مشروطه-انقلاب مشروطه-عدم موفقیتمشروطه.

کتابشناسی انقلاب مشروطیت ایران.علی پورصفر،تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1373، هشت، 342 ص،6000 ریال.

مطالب این کتابشناسی به موضوعات متعددی تقسیم شده است.این تقسیم بندی تقریبا کلیه جوانب لازم راکه برای مطالعه عصر مشروطیت ضروری است دربردارد. گردآورنده این مجموعه، شکل گیری مقدماتمشروطه خواهی را مقارن تألیف و انتشار اولین نوشته های فارسی که به معرفی آزادی و دموکراسی و حکومتملی و مجلس قانونگذاری و انتخابات و دادگستری و حققو فردی و مسئولیت دولتمردان و غیره پرداخته است،می داند و پایان آن را بیست سال بعد از صدور فرمان مشروطیت و همزمان با استقرار سلطنت رضا خانمی شناسد.مجموعه حاضر حدود چهار هزار مدخل را شامل می شود که تا سال 1370 منتشر شده اند.

کسروی و تاریخ مشروطه ایران. سهراب یزدانی،تهران:نشر نی،1376،197 ص،7000 ریال.

در این کتاب نویسنده جست و جویی دارد در دو کتاب تألیف شده احمد کسروی به نامهای تاریخ مشروطهایران و تاریخ هیجده ساله آذربایجان. کتاب از سه بخش تشکیل شده،بخش اول به زندگی کسروی در دورهانقلاب مشروطه می پردازد و تأثیر حوادث آن دوره را بر شکل گیری اندیشه او بررسی می کند و چگونگی نگارشتاریخ مشروطیت را تشریح می کند.در بخش دوم به تحلیل دو کتاب فوق می پردازد و بخش سوم برآوردی کلیاز این دو کتاب و نویسندۀ آن به دست می دهد.

مبانی نظری حکومت مشروطه و مشروعه به انضمام رسایل علمای موافق و مخالف مشروطه.حسین آبادیان،تهران:نشر نی،1374،255 ص،6500 ریال.

مطالب کتاب در نه عنوان تدوین گردیده است:تبیین نظریه کهن سلطنت در رسایل قاجاری، سقوطمشروطیت و موضع علما،براهین شیخ فضل اللّه نوری در رد مشروطیت،مبانی اندیشه مشروعه خواهی،بنیادهایتئوریک اندیشه های کواکبی،نائینی و تلقی دینی از مشروطه،اندیشه دینی و فهم مشروطیت،بررسی سه دیدگاه،سید لاری و اندیشه تأسیس حکومت.

از عمده ترین اهداف این کتاب نشان دادن جایگاه مشروطه در تفکر سیاسی ایران است.نویسنده تلاش داردتا موضوع« نسبت اندیشه دینی با نهضت مشروطیت»را ارزیابی کند.

ادبیات

ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطیت.عبد الرحیم ذاکر حسین،تهران:نشر علم،1377،115000 ریال،4 جلدی.

در مقدمه آمده است:تألیف حاضر را شاید بتوان تاریخ ادبی-سیاسی یا فرهنگ سیاسی عصر مشروطیتدانست.هر یک از سروده های این مجموعه،بیانگر رویدادی سیاسی یا دربردارنده طنزی و لطیفه ای با بارسیاسی است و در مجموع تاریخ عصر مشروطه را دربرگرفته است.به منظور تعیین جایگاه زمانی هر سروده، عصر مشروطیت به چهار مرحله زمانی تقسیم گردیداه و هر مرحله هم به چند دوره قانونگذاری قسمت شدهاست.هر دوره قانونگذاری به شمار کابینه هایی که از سوی قوه مجریه به مجلس معرفی می شده بخش گردیده (به استثناء مرحله دوم).تقسیم بندی مزبور موجب می شود که ترکیب انسانی قوه اجرائیه و به طور کلی فضایسیاسی کشور معلوم شود و منظور هر شاعر از سروده اش بر خواننده مشخص و نیز اهمیت و کیفیت سرودۀشاعر به درستی ارزیابی گردد.

جلد اول با عنوان«از استقرار مشروطیت تا خلع قاجار(1285-1304)»،دوره های اول تا پنجم مجلسشورای ملی را شامل می شود.

عناوین جلدهای بعدی بدین قرار است: جلد 2:دوران بازگشت به حکومت فردی:1304-1320،جلد3:دوران تفوق و برتری جنبشهای ملی:1320-1332؛جلد 4:از کودتای 28 مرداد تا پیروزی انقلاب اسلامی:1332-1357.

ادبیات معاصر(از مشروطیت تا امروز).جهانبخش نوروزی،شیراز:راهگشا،1375،416 ص،10000 ریال.

در این مجموعه منظور از ادبیات معاصر حدود زمانی از انقلاب مشروطیت است تا انقلاب اسلامی و آثار ونمونه آثار و مختصر زندگینامه رجال سیاسی آن دوره تاکنون را مورد تحقیق و بررسی قرار داده است.

اندیشه نگاران زن در شعر مشروطه.روح انگیز کراچی،تهران:دانشگاه الزهرا(س)،1374،180 ص،6700 ریال.

کتاب حاضر قسمتی از پایان نامه دانشگاهی نگارنده است و آثار منظوم زنان را در جریان تاریخ ادبی ایراناز آغاز تا دورۀ مشروطه و از این دوره تاکنون را مورد مطالعه قرار می دهد.مهم ترین عناوین کتاب شامل: پیشینهحضور زن در فرهنگ نوشتاری ایران-سهم شاعران زن در شعر فارسی از ابتدا تا مشروطه-نظام سیاسی،اقتصادی،اجتماعی دوره مشروطه-شاعران زن در دورۀ مشروطه می باشد.

با صبح دمان:برگزیده شعر معاصر از مشروطیت تا انقلاب.میمنت ذو القدری(میر صادقی)،تهران:سخن،1375،440 ص،12500 ریال.

این کتاب برگزیده ای از شعرهای فارسی قرن چهاردهم است و از انقلاب مشروطیت تا انقلاباسلامی را دربرمی گیرد.

پژوهشی در نثر و نظم دوره بازگشت ادبی.احمد خاتمی،تهران:مؤسسه فرهنگی و انتشاراتیپایا،1374،384 ص،8500 ریال.

کتاب حاضر در واقع جلد دوم از کتاب«تاریخ ادبیات ایران در دورۀ بازگشت ادبی»است و به تحقیق درشیوه ها و سبکهای نویسندگان و شاعران دورۀ بازگشت برآمده و به تحلیل مشهورترین آثار این دوره پرداختهاست.علت گزینش و چاپ مستقل این بخش در جهت استفادۀ راحت و مقرون به صرفه دانشجویان ادبیاتفارسی می باشد.

تاریخ ادبیات ایران در دورۀ بازگشت ادبی(از سقوط صفویه تا استقرار مشروطیه).احمدخاتمی،تهران:مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی پایا،1373،248+450 ص،دو جلد در یکمجلد.

یکی از دوره های تاریخ ادبیات فارسی، دورۀ بازگشت ادبی است که با سقوط صفویه آغاز می شود و تقریبا تااواخر دوره قاجار را دربرمی گیرد. جلد نخست این کتاب به بررسی اوضاع سیاسی،اجتماعی،مذهبی،علمی وهنری این دوران می پردازد؛ و جلد دیگر،بررسی و نقد و تحلیل اوضاع ادبی ایران را به عهده دارد.

درباره ادبیات نوین ایران پیش از نهضت مشروطه.هدایت اللّه بهبودی،تهران:سازمان تبلیغاتاسلامی،حوزۀ هنری،1375،241 ص،5200 ریال.

هدف نویسنده از این نوشتار،نمایاندن مجاری ورود ادبیات نوین به جامعه ادبی ایران است؛مجرایتاریخی،جغرافیایی و مهم تر از آنها مجرای تفکر و اندیشه.در بخش اول به نویسندگانی پرداخته شده که ایرانییا منسوب به این آب و خاک هستند و پیش از نهضت مشروطیت دست به آفرینشهای ادبی در قالبهای نوین زدندو در بخش دوم آن گروه از رمانهایی که از زبان بیگانه به فارسی ترجمه شده است به اجمال مورد بررسی قرارگرفته است.

سدۀ میلاد میرزاده عشقی:یکی از شاعران و نویسندگان دوران مشروطیت: نوشته های استادان ونویسندگان اشعار شاعران درباره شاعر شهید، اشعاری از عشقی،گزینه سایر سروده های او،از نثریات عشقی.تدوین سید هادی حائری (کورش)،تهران:نشر مرکز،1373،دوازده، 499 ص.

این کتاب به مناسبت صدمین سالگرد ولادت شاعر انتشار یافته است.در سخن آغازین،تحت عنوان«یکیاز شاعران و نویسندگان دوران مشروطیت»به زندگینامۀ وی می پردازد.گفتار بعدی شامل اشعار وی می باشد. دربخش بعدی نوشته های استادان و نویسندگان را در مورد شاعر بررسی می کند و سپس«اشعار شاعران دربارۀشاعر شهید»آورده شده است.در بخش چهارم اشعاری از عشقی گنجانده شده که قبلا چاپ نشده بود.بخشپایانی مشتمل بر نثریات عشقی(مقاله،نامه، نمایشنامه)است.

طنزسرایان ایران از مشروطه تا انقلاب.مرتضی فرجیان؛محمد باقر نجف زاده بارفروش،تهران: چاپ نشر بنیاد،1370،2 حلدی،792 ص،هر جلد 1900 ریال.

کتاب حاضر مجموعه ای است از شرح حال و نمونه آثار و طرحی از سیمای تعدادی از شعرای طنزسرا ازانقلاب مشروطیت تاکنون.

غزلهای شاعران امروز از صدر مشروطه تاکنون به انضمام:شرح احوال و آثار آنان. مجید شفق، تهران: سنایی،1377،1047 ص،24000 ریال.

این مجموعه دربردارندۀ غزلهای شاعران معاصر و چکیده ای از زندگینامۀ آنان از ابتدای مشروطیت تاکنونمی باشد و براساس نام خانوادگی شاعر الفبایی شده است.به قول نویسنده:«ویژگی این کتاب پرداختن به نام وکار شاعرانی است که با همۀ ارزشهای ادبی،کم نام و ناشناخته مانده اند و همچنین غزلهایی برای نخستین بار دراین کتاب عرضه می شود».

لطیفه های سیاسی به ضمیمه تاریخچه لطیفه و کاریکاتور سیاسی در ایران و جهان.محمودحکیمی،قم:نشر خرم،1372،264 ص،1950 ریال.

با آغاز نهضت مشروطیت و انتشار روزنامه ها،شبنامه ها و نشریات سیاسی گوناگون،طنز و لطیفۀ سیاسی درایران وارد مرحله تازه ای شد.کتاب حاضر در این زمینه گفتار کوتاهی(حدود 4 صفحه)دارد و همچنینروزنامه های فکاهی عصر مشروطیت را به اجمال مورد بررسی قرار می دهد.

نمایشنامه نویسی در ایران (از آغاز تا 1320 ه‍.ش).یعقوب آژند،تهران:نشر نی،1373،270 ص،5500 ریال.

کتاب حاضر به بررسی نمایش و نمایشنامه نویسی در یاران از 1285 تا 1320 شمسی پرداخته است.دربخش نخست ریشه های هنر نمایش و انواع نمایش سنتی در ایران و راههای آشنایی ایرانیان یا انواع نمایشغربی به اختصار شناسانده شده،بخش دوم به معرفی نمایشنامه ها و نمایشنامه نویسان دوره مشروطه پرداخته وبخش سوم نیز، ادبیات نمایشی را از اولین سال قرن چهاردهم شمسی تا سقوط رضا شاه مورد بررسی قرار دادهاست.

مقاله ها:*کلیات

آرمان شهر مشروطه:گفت و گو با دکتر سهراب یزدانی استاد و پژوهشگر تاریخ معاصر. صبحامروز،78 /5/16،ص 6.

آسیب شناسی نهضت مشروطه.یاشار هدایی،نشاط،78/5/14،ص 9.

افسانه فروش مدرسه و قبرستان چال.محمد ترکمان،نگاه نو،ش 38،پاییز 1377،ص 7-24.انجمن ها:درآمدی بر نقش نخستین نهادهای مدنی در انقلاب مشروطیت.حسین کوچکیان فرد،نشاط،78/5/14،ص 8.

اندیشه ترقی و کنسطیطوسیون.فرشته نوایی،کلک،ش 94،دی 1376، ص 116 -120.

انقلاب ایران در چشم انداز تطبیقی:بررسی تطبیقی انقلاب مشروطیت و انقلاب اسلامی(2).

نویسنده: نیکی. ر.کدی، مترجم:حسینعلی نوذری،ایران فردا،سال سوم،ش 13 و 14،شهریور 1373،ص 75-78.

انقلاب فراموش شده. محمد طلوعی،دنیای سخن،ش 80،مرداد 1377،ص 14-15.

انقلاب مشروطه.سلام،76 /5/28،ص 9.

انقلاب مشروطه ایران در بوتۀ آزمون تئوریهای انقلابیها.نوشتۀ ژانت آفاری،ترجمه رضارضایی،نگاه نو،ش 34،پاییز 1376،ص 8-25.

انقلاب مشروطه را گرامی بداریم.عصر ما،سال دوم،ش 21،18 مرداد 1374،ص 2.

انقلاب مشروطیت را گرامی بداریم و از آن بیاموزیم.عصر ما،ش 50،17 مرداد 1375،ص 1-2.

بازشناسی جریانهای فکری در نهضت مشروطیت.سید نظام الدین موسوی،کیهان،76/5/12،ص 7.

بازنگری نهضت مشروطه پس از 96 سال (2)؛تولد ادبیات و مطبوعات آزاداندیش در متننهضت مشروطه.اطلاعات،78/5/25،ص 5.

بازنگری نهضت مشروطه پس از 96 سال(3)؛بررسی تأثیر و بازتاب نهضت مشروطیت درجهان پیرامون.اطلاعات،78/5/25،ص 5.

برخی ویژگیهای شیوه تفکر سیاسی معاصر در ایران.موسی غنی نژاد،اطلاعات سیاسی-اقتصادی،سال ششم،ش 11 و 12،مرداد و شهریور 1371،ص 37-41.

بررسی تطبیقی انقلاب مشروطیت و انقلاب اسلامی.نوشتۀ نیکی. ر.کدی،ترجمه حسینعلینوذری،ایران، 75 /5/6،75/5/7،75/5/14،75/5/20،75/5/21،75/5/27،75/5/28،75/5/10،75/6/11،75/6/18،75/6/24،5/6/25،ص 6.

بنیانهای فکری در عصر مشروطیت.حسین بهمنیار،همشهری،72 /5/14.

به یاد 14 مرداد،رویدادهایی که به انقلاب مشروطیت انجامید.ابراهیم تیموری،اطلاعات سیاسی-اقتصادی،سال دوازدهم،ش 9 و 10(پیاپی 129-130)،خرداد و تیر 1377،ص78-85.

پرتو جدیدی بر نهضت مشروطیت ایران.بگلی،ترجمه سیمین فصیحی،کلک،ش 94،دی 1376، ص 32-56.

پیروزی اندیشه مردم سالاری بر استبداد.افشین جعفرزاده،جامعه،77/4/30،ص 6.

پیروزی نهضت مشروطیت پرواز جنبش اصلاح طلبی؛بررسی پیش زمینه های فکری و سیاسی

نهضت مشروطیت ایران.افشین جعفرزاده،خرداد،ش 188،78/5/14، ص 6-7.

تأثیر مشروطیت بر جریانهای تاریخ معاصر ایران.جواد اطاعت،ایران،77/5/21،ص 8.تجربه مشروطییت.رسالت،78/5/10،ص 11.

تحولات عصر مشروطه،تنگناها و بایدها(1):گفت و گو با محمد ترکمان،زمینه های عینی وذهنی برای آرمانهای مشروطه وجود نداشت.علی محمد نجاتی،خرداد،ش 188،78/5/14،5-ص 8.

تحولات عصر مشروطه،تنگناها و بایدها (2):گفت و گو با محمد ترکمان؛انگلستان بازی گرداناکثر صحنه ها بود.علی محمد نجاتی،خرداد،ش 189، 78 /5/16، ص 6.

تحولات عصر مشروطه،تنگناها و بایدها(3):گفت و گو با محمد ترکمان؛مشکل ما حداقل هابود نه دستاوردهای بزرگ. علی محمد نجاتی،خرداد،ش 190،78/5/17،ص 6.

تحولات عصر مشروطه،تنگناها و بایدها(4):گفت و گو با محمد ترکمان؛نسخه ای که نوشتهبودند متناسب با جامعه ایران نبود.علی محمد نجاتی، خرداد، ش 191، 78/5/18،ص 6.

تحولات عصر مشروطه،تنگناها و بایدها(5):گفت و گو با محمد ترکمان:تندرویها دستاوردهارا بر باد می داد.علی محمد نجاتی،خرداد،ش 192،78/5/19،ص 6.

تحولات عصر مشروطه،تنگناها و بایدها (6):گفت و گو با محمد ترکمان؛تجربه مشروطهآزمونی برای نظریه توطئه.علی محمد نجاتی،خرداد،ش 193،78 /5/20، ص 6.

تولد انقلاب مشروطیت.ایران،76/12/9،ص 7.

جنبش مشروطیت از دیدگاه امام خمینی، کیهان، 77 /5/14،ص 7.

چالشهای فرهنگ و اندیشه در آستانه مشروطه.مقصود فراستخواه،ایران،77/5/14،ص 10.

14 مرداد؛ نخستین گام در تشکیل جامعه مدنی.رحمت اللّه رجایی،نشاط،8/5/13،ص 8.

حیات و سرانجام نهضت مشروطه. ل.سلامی،سلام،74/5/15.

خاستگاه نظری علوم سیاسی در ایران عصر مشروطیت.علیرضا ازغندی،مجله سیاستخارجی، سال هشتم،ش 4،زمستان 1373،ص 677-699.

خانۀ مشروطیت و پژواک انقلاب ضد استبدادی در تبریز. محمودزاده،ایران،78/3/3،ص 11.درسهایی از کتاب مشروطیت ایران: به مناسبت هشتاد و هشتمین سالگرد انقلاب مشروطیت. علی اصغر زرگر،همشهری،12-73/5/13.

در مراسم اختتامیه سمینار بین المللی نهضت مشروطیت در تبریز اعلام شد:سردمداران نهضتمشروطه در مبانی اختلاف نداشتند. نشاط،78/5/16،ص 9.

رویکرد جریان تجدد به نهضت مشروطیت.محمد جواد هاتف،رسالت،76/5/15،ص 1 و 2.

زمینه ها و عوامل ناکامی انقلاب مشروطیت، وحید قلفی،همشهری،78/5/2،ص 6.

زمینه ها و ماهیت نهضت مشروطه.محمد مهاجری، کیهان، 75/5/14.

زمینه های خیزش مشروطه. محمد خاتمی،کیهان،11-73/2/29،73/3/4،17-73/3/13،1-73/4/29،2 و 73/5/25، 1-73 /6/30،10 و 73/7/26،1 و 73 /8/4.

زمینه های فکری و فرهنگی پیدایش مشروطه. فیروزه فلاح،کیهان فرهنگی،سال 14، ش 133،خرداد و تیر 1376،ص 80-81.

ساختار قدرت در عهد قاجاریه«از آغاز تا انقلاب مشروطه».مصطفی اجتهادی،نشر دانش،سالسیزدهم، ش 2،بهمن و اسفند 1371، ص 9-17.

سالگرد مشروطیت ایران.راضیه سوری، کار و کارگر،75/5/16.

سخنی دیگر در باب مشروطیت.جمهوری اسلامی،77/5/15،ص 15 و 12.

سرکشی رعایا.از کتاب تاریخ بیداری ایرانیان نوشته ناظم الاسلام کرمانی. ی.کتابخوان،سنبله،سال هشتم، ش 73،مهر 1374،ص 17.

سه اندیشه در مشروطه.مقصود فراستخواه،سلام،72/5/21.

شکار آدم در تبریز: آدم ربایی در طول انقلاب مشروطیت.کریم طاهرزاده،طبیعت، ش 50، بهمنو اسفند 1376، ص 12 -13.

شورشهای دهقانی منطقه خزر در زمان انقلاب مشروطیت.نوشته ژانت آفاری؛ترجمه رضارضایی،نگاه نو،ش 19،فروردین،اردیبهشت 1373،ص 6-24 و بخش آخر:ش 20،چخرداد و تیر 1373، ص 14-29.

علل و عوامل داخلی و خارجی پیروزی نهضت مشروطیت.عبد اللّه بابایی گل سفیدی،سلام،74/5/15.

عملکرد احزاب در صحنه های سیاسی ایران از مشروطه تا پایان قاجاریه.منصوره اتحادیه، ایران، 74/11/26.

گفت و گو با عزت اللّه سحابی:سنت پارلمان در ایران.مجید یوسفی،نشاط،78/5/3،ص 6.

گفت و گو با محققان خارجی درباره نقش انجمنهای مدنی در ایران:نهضت مشروطه؛ گامهایاولیه به سوی تشکلها و انجمنهای مردمی،سحر نمازی زاده،نشاط،ش 130،78/5/21،ص 5.

لوطی ها؛چگونه حاشیه نشینان جامعه به عرصه داران انقلاب مشروطه بدل شدند؟(بخشنخست)،اصغر فتحی، مترجم جعفر خیرخواهان،نشاط،ش 132، 78 /5/24،ص 6.

لوطی ها؛راهزن یا انقلابی؟.(بخش پایانی)،اصغر فتحی،مترجم جعفر خیرخواهان،نشاط،ش 133،75/5/25،ص 7.

مالیه ایران از مشروطیت تا انقلاب اسلامی. محمود دژکام،اطلاعات،73/4/19.

ما و انقلاب مشروطیت:تحلیلی از انقلاب مشروطیت ایران.مظفر شاهدی،ایران،76/4/22،ص 6.

مبارزان قفقازی در کنار انقلابیون ایران.ایران،77/1/1،ص 5.

مدرسه محمدیه تبریز و تدریس مشروطه.رحیم رئیس نیا،گفتگو،ش 18،زمستان 1376، ص 7-23.

مشروطه بنایی که زود ویران شد.محمد دلاوری،کیهان،76/5/13،ص 6.

مشروطه به کدام مشکل پاسخ داد؟مشروطه و میزان پاسخگویی آن به نیازهای جامعه ایرانی.رسول جعفریان،ایران،75/5/7،ص 6.

مشروطه خواهی با چلو خورش.دو دنیا،ش سوم،مرداد 1377،ص 40-41 و 89.

مشروطه سرآغاز ناکام تاریخ معاصر.پرویز بابایی،آدینه،ش 103،مرداد 1374،ص 60-62.

مشروطه:علل پیدایش.میزگردی به مناسبت سالگرد انقلاب مشروطه ایران با شرکتعبد الحسین نوایی،ایرج ذوقی،سهراب یزدانی،به کوشش سید مجید میر منتهایی،همشری،14-75 /5/ 17.

مشروطیت،انقلاب یا توطئه؟مراد علی توانا،کیهان،72/5/16.

مشروطیت و پیامدهای آن در فضای سیاسی ایران. محمد رضا خلیلی خو،ایران،76/5/4،ص 6.

مشروطیت و علل ناکامی آن در ایران.ایران،74/12/24.

مشروطیت و مروری بر فرایند آزادی در ایران سده 19 و 20؛آزمون آزادی واقع گرایانه در زندگینوین امروز.مقصود فراستخواه، توس،77/5/18،ص 6.

مشروطیت و میزان پاسخگویی آن به نیازهای جامعه ایرانی.حسین آبادیان،ایران،75/5/6،ص 6.

مهمترین دستاورد جنبش مشروطیت ایران.محمد علی اکبری،ایران،77/5/21،ص 8.

ناسیونالیسم و تجدد در فرهنگ سیاسی بعد از مشروطیت.نادر انتخابی،نگاه نو،ش 12،بهمن-اسفند 1371،ص 6-31.

نایب حسین کاشی و پسرانش عامل غارت و کشتار در کاشان.ایران،77/8/4،ص 7.

نشانه های دلاوری و مقاومت مردم آذربایجان از انقلاب مشروطیت تا پایان جنگ جهانی اول،بر تبریز چه گذشت.ایران،76/2/15،ص 7.

نقش عناصر وابسته در اختلافات صدر مشروطیت.جمهوری اسلامی،11 و 12 و 13 و 78/12/14.

نکته هایی در تاریخ مشروطیت. مهدیقلی هدایت(مخبر السلطنه)،آینده،سال نوزدهم،ش10-12،دی و اسفند 1372،ص 958-971.

نگاهی گذرا به نهضت مشروطه در ایران.حسن محرابی،کار و کارگر،72/5/14.

نگاهی نو به نهضت مشروطه.محمد ایمانی،کیهان،75/5/23.

ویژگیهای ساختار قدرت در ایران«دوره قاجار».محمد علی اکبری،نامه فرهنگ،سال دوم،ش 4(8)،تابستان 1371،ص 80-91.

اندیشه سیاسی

آسیب شناسی ظلم در اندیشه آیت اللّه سید عبد الحسین لاری. سید محمد تقی آیت اللهی،پیامحوزه،سال چهارم،ش 4،پیاپی 16،زمستان 76،ص 137-174.

اصول حرکت اصلاحی سید جمال الدین اسدآبادی:اتحاد جهان اسلامی، مبارزه با استعمار.محمد صادق مزینانی،حوزه،س یازدهم،ش 1(پیاپی 61 )،فروردین و اردیبهشت 1373،ص 105-125.

اندیشه سیاسی آخوند خراسانی.جلال توکلیان،کیان،سال هشتم،ش 42،خرداد و تیر 1377،ص 45 -51.

اندیشه سیاسی شیخ فضل اللّه نوری.جلال توکلیان،کیان،سال پنجم، ش 27،مهر و آبان 1374،ص 22-32.

اندیشه سیاسی میرزای نائینی.سید محمد ثقفی،حکومت اسلامی،سال 2،ش 1،بهار 76، ص129، 146.

اهداف آیت اللّه فضل اللّه نوری؛تحکیم اسلام ناب محمدی(ص).مهدی مهر علیزاده،پیامانقلاب،سال سیزدهم،ش 295،مرداد 1371.

تفکرات دینی و التزام عملی سید لاری بر وحدت.غلامرضا کرمی، جمهوری اسلامی،77/2/1،ص 15.

دستور العملی از آیت اللّه سید عبد الحسین لاری. ترجمه علی کریمی جهرمی،پیام حوزه،سالچهارم،ش 4،پیاپی 16،زمستان 76،ص 175-182.

رجال:چهره های پرآوازه در تاریخ معاصر ایران:میرزا ملکم خان ناظم الدوله.سپهر،دوره سوم،ش 10-تابستان 1373.

زندگی و انیدشه های سید جمال الدین اسدآبادی.سعید ارموی،همشهری،72/7/6.

سپهسالار و اندیشه نوسازی در ایران: مروری بر آثار و اندیشه های منور الفکران صدر مشروطه:میرزا حسین خان سپهسالار.محمد خاتمی،صبح،ص 6.

سید جمال الدین اسد آبادی بنیانگذار جنبشهای اسلامی معاصر.مصاحبه با آقای سید هادیخسرو شاهی، تاریخ و فرهنگ معاصر،سال سوم،ش 3 و 4(پیاپی 11 و 12)،پاییز وزمستان 1373،ص 145-169.

سید جمال الدین اسدآبادی و معسود میرزا ظل السلطان.علی رضا ابطحی،وقف میراث جاویدان،سال دوم-ش 3(پیاپی 7)،پاییز 1373، ص 124-127.

سید جمال الدین اسدآبادی و نواندیشی دینی.مقصود فراستخواه،اطلاعات،21 و 22 و 73/12 /23.

سید جمال الدین فرزند حوزه.سید عباس رضوی،حوزه،سال دهم،ش 5 و 6(پیاپی 59 -60 )،آذر-اسفند 1372،ص 13-16.

سید جمال الدین و اندیشه های وی.محمد رضا شفیعی،کیهان،73/12 /1.

سید عبد اللّه بهبهانی و مجلس اول و دوم شورای ملی.سعید عظیمی نیا،15 خرداد، سال ششم،ش 28،زمستان 76،ص 9-24.

علم و دین از نظرگاه سید جمال.حسین مسعودی،حوزه،سال دهم، ش 5 و 6(پیاپی 59-60)،آذر-اسفند 1372،ص 87-115.

گفت و گو با حسن یوسفی اشکوری: اندیشه سیاسی میرزای نائینی.صبح امروز، 78 /5/18،ص 6.

گفت و گو: وجه ادبی نو در گفتار سیاسی عصر مشروطه. تورج اتابکی،گفتگو،ش 23،بهار1378،ص 106-113.

مبانی اندیشه سیاسی علماء در عصر قاجاریه و مشروطیت.لطف اللّه آجدانی، نگاه نو،ش 24،اردیبهشت 1374، ص 26-55.

مبانی فکری سیاسی نائینی. محمد صادق مزینانی،حوزه،ش 77،76،مهر،آبان،آذر،دی1375،ص 154-187.

مروری بر آثار و افکار منور الفکران صدر مشروطه میرزا رضا دانش: ارفع الدوله.محمد خاتمی،صبح، ش 48.

مروری بر آثار و اندیشه های منور الفکرانه:امین الدوله اصلاح طلب و متجدد.محمد خاتمی،صبح،سال اول، ش 26،18 مهر 1374،ص 5.

مروری بر آثار و اندیشه های منور الفکرانه: مشیر الدوله،تجددخواه.محمد خاتمی، صبح،سالاول،ش 30،16 آبان 1374،ص 6.

مروری بر اندیشه سیاسی آیت اللّه نائینی.ح مدیریان،سلام، 75 /7/2،ص 6؛75/7/8،ص 6.

مروری بر اندیشه سیاسی آیت اللّه نائینی. عبد الوهاب فراتی،سال اول، ش 1،پاییز 75،ص208-221.

مروری بر دیدگاههای یکی دیگر از منور الفکران صدر مشروطه:یوسف خان مستشار الدوله: آشتی قوانین اسلامی با اصول دموکراسی غربی.محمد خاتمی، صبح، سال اول، ش 11، 6تیر 1374،ص 6 و 14.

مشروطه مشروعه-جایگاه مشروطیت و مجلس شورا از دیدگاه شهید مظلوم«آیت اللّه شیخفضل اللّه نوری».پیام انقلاب،سال سیزدهم،ش 294،مرداد 1371،ص 6-19.

مشروطیت از دیدگاه فضل اللّه نوری.مهدی انصاری،کیهان اندیشه،ش 43،مرداد و شهریور1371،ص 143-148.

مشروطیت و اندیشه سیاسی میرزای نائینی.سید محمد ثقفی،اطلاعات،76/5/14،ص 6 و76/5/15،ص 6 و 76/5/18، ص 6.

میرزا ملکم خان.شهداد حیدری،کیهان اندیشه،ش 50،مهر و آبان 1372،ص 147-155.

میرزا ملکم خان و جریان تجددطلبی در ایران.سلام،16-74/9/22.

میرزای نائینی استبداد را ناشی از عدم آگاهی مردم به حقوق خویش می دانست.مهدی انصاری،رسالت،75/7/22،ص 4.

میرزای نائینی و مخالفت با سیاست های انگلستان.مهدی انصاری،رسالت،75/8/6،ص 4-12.

نقش سید جمال الدین اسدآبادی در اوضاع اجتماعی و سیاسی عصر خود.عباس فرجی،کار وکارگر،72/7/1.

نقش مدرسه فلسفی قزوین در جنبش فکری سید جمال الدین اسد آبادی.عبد الحسین صالحیشهیدی،حوزه، سال یازدهم،ش 1(پیاپی 61)،فروردین و اردیبهشت 1373،ص 105-125.

نوخواهی غربی در پوشش مذهب:مروری بر آثار و اندیشه های منور الفکران صدر مشروطه:میرزا ملکم خان.محمد خاتمی،صبح،سال اول،ش 22،21 شهریور 1374.

نهضت مشروطه؛ ادامه منطقی تحریم تنباکو:گفت و گو با محقق تاریخ معاصر(موسی نجفی)به بهانه سالگرد شهادت شیخ فضل اللّه نوری.گفت و گو:محمد دلاوری،کیهان،78/5/12. ص 6.

مجلس

انتخابات مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا پایان سلطنت قاجار.منصوره اتحادیه،ایران،74/12/17.

به بهانه آتش سوزی مجلس شورای ملی: مجلس شورای ملی از توپ لیاخوف تا حریق امسال.مسعود نوربخش، زمان، دوره دوم،ش 1،بهمن 1373،ص 18-21.

رأی و حق گزینش در تاریخ مجلس:نظری به 24 دوره مجلس مشروطه. اخبار، 8-12/13 و 74.

مجلس دوم:سخت ترین مجلس مشروطیت.90 سال با حضور مردم یا به نام مردم.بهمن،سالاول،ش 3،30 دی 1374،ص 6.

مجلس مشروطه و نوسازی ایران.محمد وحید قلفی،همشهری، 76/10/25؛76/10/26؛76/10/28،ص 6.

نگاهی به قانون انتخاب مجلس شورای ملی در صدر دوره مشروطیت.مظفر شاهدی،کار و کارگر،76/4/3،ص 10؛76/4/10،ص 5؛75/4/17،ص 5.

نگاهی به مجلس اول مشروطیت.محمد رضا موالی زاده،کیهان،74/7/13.

نقش روحانیت و رهبران

بازنگری نهضت مشروطه پس از 96 سال(1)؛نقش روحانیان در رهبری اجتماعی و جهت گیریسیاسی نهضت مشروطه.اطلاعات،78/5/24،ص 5.

رهبران و توده ها در انقلاب مشروطیت ایران:نظری به تاریخ نویسی احمد کسروی.سهرابیزدانی،نگاه نو،ش 33،تابستان 1376،ص 6-25.

علمای اسلام و نهضتهای سیاسی-اجتماعی:بررسی سه رویداد مهم در تاریخ معاصر ایران.رقیه سادات عظیمی،یاد ایام،سال دوم،ش 8،آبان 1374،ص 31-49.

نقش روحانیت در انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران. مهدی رهبری،کیهان،76/3/6،ص 7.

نقش روحانیت در مشروطیت.ایران،76/12/10،ص 6.

نقش رهبران برون مرزی مشروطیت در پیروزی جنبش مشروطه خواهی.فضل اللّه ایرجیکجوری،ایران،77/5/4،ص 10؛77/5/11، ص 9.

نقش علما در انقلاب مشروطیت.شهناز علی محمدی،اسلام،75/5/18.

نقش مراجع مشروطه خواه نجف در نهضت مشروطیت.ح.سعیدی،کیهان فرهنگی،سال دهم،ش 6(پیاپی 101)،شهریور 1372،ص 39-41.

انگلستان -استعمار -روشنفکران غربزده

انقلاب مشروطه و روشنفکران غربزده. محمد دلاوری، کیهان،77/5/13،ص 6.

بازنگری سیاستهای انگلستان در ایران عصر مشروطه.مظهر شاهدی،ایران،74/4/28،ص 6.

تمهیدات عوامل استعمار در جریان انقلاب مشروطه، سال سوم،ش 3،اردیبهشت1374،ص 7 و 18.

چرا انگلستان از انقلاب مشروطه حمایت کرد؟آزادیخواهان ایرانی مشروطه را بر پا کردند.ایران،12 و 76/12/11.

روشنفکران غربزده مشروطیت را به انحراف کشانیدند: حجة الاسلام و المسلمین مهدی انصاریدر گفتگو با رسالت.رسالت،78/5/10،ص 6.

روشنفکران مشروطه خواه:رضا خان پادشاه مشروطه و پیام آور عصر تجدد است!.گفت و گو باموسی نجفی به بهانه سالگرد شهادت شیخ فضل اللّه نوری و نهضت مشروطیت،کیهان،78/5/14،ص 6.

سیر استعمار در ایران (1):فعالیتهای استعماری در ایران.داود الهامی،تاریخ و فرهنگ معاصر،سال سوم،ش 4 و 3(پیاپی 12 و 11)،پاییز و زمسان 1373، ص 62 -76.

علماء آزادی اسلامی و روشنفکران آزادی اروپایی را می خواستند.گفت و گو با مهدی انصاری، رسالت،یکشنبه 17 مرداد 78،ص 6.

وقایع انقلاب مشروطه

از عدالتخانه تا نخستین دوره مجلس. علی مدرسی، مجلس و پژوهش،سال اول،ش 1،فروردین و اردیبهشت 1372،ص 170-190.

استبداد صغیر و نهضت مشروطه(به مناسبت سالگرد نهضت مشروطیت).عباس جعفری،اطلاعات،72/5/16.

افتتاح مجلس شورای ملی.ایران، 76 /12 /14،ص 7.

این شاه را برکنار کنید:انجمن تبریز اعلام کرد چون محمد علی شاه به سوگند خود وفادار نماندهباید او را از پادشاهی کشور خلع نمود.ایران،76 /12 /27، ص 7.

پارتیزان ها تهران را فتح کردند.ایران،77/1/23،ص 7.

تراژدی واقعه پارک اتابک؛به مناسبت نود و یکمین سالگرد انقلاب مشروطیت.حسن اصغری،چیستا،ش 1 و 2(پیاپی 141 و 142)،مهر و آبان 1376، ص 34 -43.

تزار دستور بمباران مجلس ایران را داد.ایران،16 و 77/1/15،ص 7.

جنگ داخلی آذربایجان(دوره استبداد صغیر ).ژانت آفاری،ترجمه رضا رضایی،نگاه نو،ش37،تابستان 1377،ص 25-37.

خواستهای تجار و پاسخ مشروطیت به آن.سازمان اسناد ملی ایران،کهکشان،ش 54،فروردین1377،ص 28-37.

خواستارهای تجار و پاسخ مشروطیت به آن.سهیلا ترابی،اطلاعات سیاسی-اقتصادی،سالهفتم،ش 7 و 8(پیاپی 67 -68 )،ص 70-77.

روایتی دیگر از ماجرای پارک اتابک. بهروز سیاه پوشی،جهان کتاب،سال دوم،ش 15 و 16 (پیاپی 39-40)،مرداد 1373،ص 23-24.

روزی که قانون را به توپ بستند. از کتاب خاطرات ظهیر الدوله،آزما، ش 2.

فرار محمد علی شاه به سفارت روسیه.ایران،77/1/17،ص 7؛77 /2/24، ص 7.

کنستیطوسیون و عزم متحصنین قنسولخانه.علی مدرسی،مجلس و پژوهش،سال اول،ش 3،مرداد و شهریور 1372، ص 237-251.

کودتا علیه انقلاب به مناسبت سالگرد بمباران مجلس توسط محمد علی شاه قاجار در 2 تیر 1287 شمسی.حبیب اللّه اسماعیلی،ایران،77/4/14،ص 10.

مجلس اول،نخستین گامها برای استقلال و آزادی.ایران،17 و 76 /12 /16، ص 7.

مجلس تسلیم اتابک دشمن دیرین آزادی شد.ایران، 76 /12/18،ص 7.

نبرد سرنوشت در حومه تهران،روزهای سخت برای انقلاب.ایران،77/2/7،ص 7.

واقعه پارک اتابک.مهدی محمدی،گنجینه اسناد،سال اول، ش 2،تابستان 1370، ص 66 -74. هجوم استبداد به پایگاه آزادیخواهی،در سال 1908 بزرگترین واقعه در تمامی جهان،به توپبستن مجلس ایران بود.ایران، 25 و 76/12/24،ص 7.

سرگذشتنامه

آخوند خراسانی، آفتاب نیمه شب پیشوای مشروطه.محمد رضا سماک امانی،بصائر،سال سوم،ش 24،فروردین-اردیبهشت 76،ص 95-108.

آخوند خراسانی،قامتی به بلندای ابدیت. اندیشه، سال دوم،ش 5،بهار 1371،ص 101-128.

آن کیست بر فراز چوبه دار؟!گزارشی درباره شیخ فضل اللّه نوری.نیستان،سال اول،ش 3،آذر1374،ص 32-34.

آیت اللّه نائینی پیونددهنده دیانت و سیاست:مروری بر یک زندگی.ندای جمعه،سال اول،ش 2و 3،مرداد-شهریور 1373،ص 20-21.

احمد تربتی و تفسیر واژه آزادگی:یادبود هفته اول تیر ماه و کشتگان باغ شاه.نشاط،78/4/3،ص 6.

برخاسته از استبداد و نشسته بر مسند مشروطه.نیمایی؛مجله فرجاد،سال دوم، ش 9،مهر 1370،ص 16-17 و نیز:ش 1(دوره جدید)،مهر 1371،ص 22-23.

پیشوای مشروطه(1)[آخوند خراسانی].محمد رضا سماک امانی،ماهنامه پاسدار اسلام،ش164،مرداد 1374،ص 36-39.

پیشوای مشروطه(آخرین قسمت )[شیخ فضل اللّه نوری].محمد رضا سماک امانی،ماهنامهپاسدار اسلام،ش 165،شهریور 1374،ص 32-36.

ثقه الاسلام تبریزی،سمبل مقاومت و ایثار.محمد فرج پور باسمنجی، جمهوری اسلامی،74/10/10.

ثقه الاسلام تبریزی شهید عاشورا،قهرمان استقلال ایران.صمد سرداری نیا ایران،75/10/22،ص 6.

ثقه الاسلام روز عاشورا در بالای دار.ایران،77/2/12،ص 7،77 /2/13، ص 7.

چرا اعدام شد؟به بهانه سالروز شهادت شیخ فضل اللّه نوری 11 مرداد ماه 1288 شمسی.ابو عادله،زائر،سال اول،ش 4،تایر 1373.

چگونگی قتل بهبهانی از رهبران طراز اول نهضت مشروطیت.سعید عظیمی نیا،تاریخ و فرهنگمعاصر،سال ششم، ش 1 و 2،بهار و تابستان 76،ص 335-358.

حماسه تکلیف بانی،شرح حال علامه میرزا نائینی.عبد الرضا ایزدپناه،حوزه،ش77-76،مهر،آبان،آذر و دی 75،ص 3-11.

خاطرات حیدر خان عمو اوغلی، اسطوره؟یا واقعیت؟آرمان نهچیری، نگاه نو، ش 40.

خانه ای کوچک،میلاد مردی بزرگ[مروری بر زندگی و آثار شیخ فضل اللّه نوری].مجیدحسن زاده،بصائر،سال دوم، ش 9،تیر 1374،ص 62-66.

دامان مادر،شخصیت فرزند:چرا پسر شیخ فضل اللّه در پای جنازه پدر کف می زند؟سمیه علوی،نیستان،سال اول،ش 3،آذر 1374،ص 35.

در گستره فقه و جهاد،نگاهی به زندگانی آیت اللّه سید عبد الحسین لاری،سلام،77/2/10،ص 9.

«رایت مشروع»بر چوبه دار -آشنایی با مشاهیر.گلبرار رئیسی،جمهوری اسلامی،73/5/2.

روایتی از چگونه دستگیری و قتل مجاهد اردبیل؛ از حاج بابا خان چه می دانید.رحمتحبیب اللهی،تماشای زندگی،سال دوم،ش 1 و 2(پیاپی 12-13)،فروردین و اردیبهشت 1373، ص 54-55.

روح نامیرای شیخ سربدار:گزارشی از بزرگداشت آیت اللّه شیخ فضل اللّه نوری.رسالت،74/10/5.

روح نامیرای شیخ سربدار:گزارشی از کنگره بزرگداشت شیخ فضل اللّه نوری.نظام مولاهویزه،جمهوری اسلامی،72/10/7.

زندگی سیاسی بنیانگذاران کمیته مجازات در کشاکش مشروطیت.سهراب یزدانی،نگاه نو،ش17،آذر و دی 1372،ص 6-25.

ستار خان و نهضت مشروطه.آزش اکبری نوشاد،همشهری،76 /5/14 و 76/5/15،ص 6.

سید عبد الحسین لاری؛فارس و جنبش مشروطه.محسن مدیر شانه چی،پیام حوزه،سال چهارم،ش 4(پیاپی 16)،زمستان 1376،ص 203-212.

سیر قضایی محاکمه شیخ فضل اللّه نوری.فتوت نصیری سوادکوهی،یاد ایام،سال چهارم،ش5،مراداد 1376،ص 108-117.

سیری در زندگی عالم مجاهد سید عبد الحسین لاری.علی کریمی جهرمی،پیام حوزه،سالچهارم،ش 4،پیاپی 16،زمستان 1376،ص 14 -36.

شرح حال و سالشمار زندگانی سید جمال الدین.علی اکبر ذاکری،حوزه،سال دهم،ش 5 و 6(پیاپی 59-60)،آذر-اسفند 1372،ص 116-387.

شریعت بردار؛به مناسبت 14 مرداد سالگرد نهضت مشروطه. فاطمه رجبی، صبح،سال چهارم،ش 84،مرداد 1377، ص 22 -27.

شهید شیخ فضل اللّه نوری،مدافع حریم فرهنگ اسلامی-به مناسبت سالگرد شهادت مظلومانهعالم مجاهد شهید آیت اللّه شیخ فضل اللّه نوری. جمهوری اسلامی،11-75/5/25.

شیخ فضل اللّه، پنهانی واقعیتها.داودپردوست،نگاه نو،ش 22،مهر و آبان 1373،ص160-169.

شیخ فضل اللّه نوری.محمد رضا جمالی،سلام،76 /5/12، ص 9.

شیخ فضل اللّه نوری،از پندار تا واقعیت.لطف اللّه آجدانی، نگاه نو،ش 20،خرداد و تیر 1373،ص 30-50.

شیخ فضل اللّه نوری رودرروی غرب قبله گان.جمهوری اسلامی،76 /11 /5،ص 15.

شیخ فضل اللّه نوری و مقابله با تهاجم غرب.جمهوری اسلامی،72 /5/11.

صدای غیرت اسلامی،به مناسبت برگزاری کنگره بزرگداشت لاری.جمهوری اسلامی،77/2/3،ص 12.

فریاد بیداری،به مناسبت سالروز شهادت آیت اللّه شیخ فضل اللّه نوری.جمهوری اسلامی،77/5/11،ص 15.

فریادهای شیخ فضل اللّه نوری از خطر تهاجم فرهنگی غرب.جمهوری اسلامی،74/5/11.

فقیهی مبارز و مهاجر (آیت اللّه سید عبد الحسین لاری).پیام حوزه،سال چهارم،ش 4،پیاپی 16،زمستان 1376،ص 2-6.

قیام تبریز و پرچم برافراشته ستار خان،نگرشی بر انقلاب مشروطیت.صمد سرداری نیا،توس،77/5/13، ص 6.

گمنام اما پرآوازه،سیری در زندگی و افکار عالم مجاهد سید عبد الحسین لاری.غلامعلی فروغی،ایران، 77 /2/19،ص 12.

لا اله الا اللّه،حیا هم نکردند[درباره چگونگی به دار آویختن شیخ فضل اللّه نوری].روح اللّهمرتضوی،نیستان،سال اول،ش 3،آذر 1374،ص 32-34.

مختصری درباره ناظم الاسلام کرمانی؛ عالم مشروطه خواه.محمد ناظم زاده شعاعی کرمانی،فصلنامه کرمانی،ش 13 و 14،تابستان و پاییز 1373، ص 76 -77.

مشروطیت در کرمان:گذری بر زندگانی آیت اللّه حاج میرزا محمد رضا مجتهد کرمانی. مجیدنیکپور، اطلاعات، 78/4/24،ص 6.

مشروطه مشروعه بر بالای دار،به مناسبت 11 مرداد شهادت مظلومانه شیخ فضل اللّه نوری.بهروز ساقی،کیهان،77/5/11،ص 6.

معامله با شیطان خودی برای مقابله با اجنبی، رویات فاش نشده ای از دیدار ستار خان وعین الدوله.ایران،75/12 /23، ص 6.

ملیت،حریت،عدالت،مدنیت؛به مناسبت صدمین سال شهادت میرزا آقا خان کرمانی وسالگرد مشروطه ایران. حسن شایگان،فرهنگ توسعه،ش 29 و 30،مهر و آبان 1376،ص21-30.

میرزا جواد سعد الدوله، ابو الملة.ناصر نجمی،ایران، 77 /5/13،ص 7.

میرزای نائینی: مدافع مشروطه،مخالف استبداد.نگاه نو،ش 29، مرداد 1375،ص 35-50.نگاهی به تلاشهای سیاسی سالار فاتح(میرزا علی دیوسالار یکی از تاریخسازان دورانمشروطیت).عماد الدین فیاضی، گنجینه اسناد،سال چهارم، دفتر چهارم(پیاپی 16)،زمستان 1373، ص 66 -81.

نگاهی به زندگی و خاطرات حاج آقا نور اللّه اصفهانی.15 خرداد،ش 8 و 9،تابستان و پاییز 1371،ص 20-26.

«نه»بزرگ شیخ شهید فضل اللّه نوری به سفارتخانه های روس و عثمانی.کار و کارگر، 77/9/16،ص 10.

زنان-جوانان در مشروطه

بیداری زنان در انقلاب مشروطیت.منصوره اتحادیه، سلام، 76/9/26،ص 9.

بیداری زنان در انقلاب مشروطیت. نسرین ستوده، کتاب توسعه، جلد 7،ص 116-124.

زنان در دور نخست مذاکرات مجلس شورای ملی.مهری بهفر،حقوق زنان،بخش یکم،سالاول،ش پنجم، مهر و آبان 1377،ص 32-37.

زنان در مشروطه. سید محسن سعیدزاده، پیام زن،سال سوم، ش 5(پیاپی 29)،مرداد 1373،ص 26-36 و 88.

نقش جوانان در انقلاب مشروطیت.کار و کارگر،76/11 /14.

یادی از نقش جوانان و نوجوانان در انقلاب مشروطیت. محمد حسین خسروپناه، چیستا، سال 14،ش 10(پیاپی 140)،تیر 1376،ص 784-793.

اسناد و مدارک

اسناد افتخار روحانیت،تلگراف علمای نجف در خصوص مشروطه خواهی محمد علی شاه.جمهوری اسلامی،75/7/27،ص 15.

اسناد حقوقی صنیع الدوله.محمد حسین منظور الاجداد،گنجینه اسناد،سال سوم،ش 2،بهار1372،ص 57-86.

تحریفی در اسناد مشروطیت.ابو الفضل شکوری،آینه پژوهش،سال دوم،ش 4،آذر و دی1370، ص 48 -51.

تفصیلی از درگذشت مظفر الدین شاه(عین السلطنه):اسناد و مدارک.آینده،سال هجدهم،ش7-12،مهر-اسفند 1371،ص 437-463.

ستادی از«انجمن اسلامیه»[از انجمنهای مخفی زمان انقلاب مشروطیت]. س.برادران شکوهی،گنجینه اسناد،سال چهارم،دفتر چهارم(پیاپی 16)،زمستان 1373،ص 106.

سندی از ایام تحصن مشروطه خواهان در حضرت عبد العظیم. عبد اللّه عقیلی،آینده،سالهیجدهم، شمارۀ 1 و 6،فروردین،شهریور 1371،ص 172-174.

سندی بازیافته از انقلاب مشروطیت گیلان،محمود دهقان،گیله وا،سال اول،ش 6 و 7،آذر ودی 1371،ص 24-25.

سندی درباره مشروطیت. علیرضا کریمی،مجله باستان شناسی و تاریخ، سال هشتم،شمارۀ 2(پیاپی 16)،بهار و تابستان 1373،تاریخ انتشار تیر 1374،ص 66-69.

سندی نویافته از سید جمال الدین اسد آبادی.هادی خسروشاهی،تاریخ و فرهنگ معاصر،سالدوم،ش 8،زمستان 1372،ص 278 -283.

نامه ای از جمال زاده به تقی زاده،غلامحسین میرزا صالح،زنده رود،ش 2 و 3،بهار 1372،ص 373-382.

نامه ای از شیخ خزعل و فرمان ریاست وزرایی سعد الدوله.علی مشار،آینده،سال هیجدهم،ش 1 و 6،فروردین،شهریور 1371، ص 175 -177.

نمونه ای از روز صدور فرمان مشروطیت-چند عکس.حسین ثقفی اعزاز،آینده،سال هیجدهم،ش 1 و 6،فروردین،شهریور 1371،ص 199 -206.

مطبوعات

اتحادیه و گروههای مطبوعاتی در ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی. سلام،24-1375/2/28.

اثر مطبوعات در ادبیات مشروطه.ناصر الدین شاه حسینی،ادبیات معاصر،سال اول، اردیبهشت 1375،ص 29-44.

بررسی تاریخی از وضعیت مطبوعات از مشروطیت تاکنون.عماد الدین باقی، توس، 77/5/22،ص 6؛77/5/24،ص 7؛77/5/25،ص 6؛77/5/26،ص 7.

بررسی تطبیقی قوانین مطبوعات از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی.اسماعیل شمس،خرداد،78/4/1،ص 5.

تصویری از گذشته:پرده ها کنار می رود. روزنامه آذربایجان،رویا زارع، همشهری، 78/4/21،ص 12.

روزنامه نگاران مقتول:سلطان العلمای خراسانی.سید محمد صدری طباطبایی،رسانه،سالسوم،ش 4(پیاپی 12)،زمستان 1371،ص 57-59.

روزنامه های تبریز تا اعلان مشروطیت.عبد الحسین ناهیدی آذر،مجله ادبیات و علوم انسانی،ش 1.

روزنامه های عصر ناصری،ایران،77/9/8،ص 6.

سیر تاریخی قوانین مطبوعات ایران.حمید مقدم فر،رسانه،سال چهارم،ش 1،بهار 1372،37-43.

عملکرد مطبوعات در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی؛گفتگو با موسی نجفی. صبح،سالچهارم،ش 87،آذر 1377،ص 20-26.

غرب گرایی و اسلام ستیزی در روزنامه های صدر مشروطیت.محمد خاتمی،ادبیات معاصر،سال اول،اردیبهشت 1375،ص 45-51.

مجلس و مطبوعات در عصر مشروطه.اسماعیل شمس، خرداد، 78/3/13،ص 7.

مروری بر مطبوعه های تاریخی ایران در کتابخانه مجلس(2):از«لاپاتری»در موسیو نورمان یا«کوکب»شیخ الاسلام بهبهانی.گروه تحقیق؛مسئول گروه علیرضا حسینی پاکدهی،مجلس وپژوهش، سال دوم،ش 10،تیر و مرداد 1373،ص 191-208.

مشروطه اول و دوره رضا خان،مقایسه تطبیقی محتوای نشریات دو دوره.هادی خانیکی.پژوهشنامه تاریخ مطبوعات ایران،سال 1،ش 1،1376،ص 378-388.

مطبوعات مصور ایران از آغاز مشروطیت.محمد گلبن، پژوهشنامه تاریخ مطبوعات ایران،سال17،ش 1،1376،ص 620-631.

نقش مطبوعات در انقلاب مشروطیت.محمد اسماعیل رضوانی،کلک،ش 84،اسفند 1375،ص 20-28.

نقش مطبوعات مدارس جدید و انجمنها در انقلاب مشروطیت؛مروری بر عوامل سیاسی،اجتماعی و فرهنگی در پیروزی مشروطه.سید امیر خرم،توس،77/5/13،ص 6.

ادبیات

ادبیات:قبل و بعد از مشروطه:گفتگو با یعقوب آژند،همشهری،73/5/30.

از ادبیات انقلابی تا انقلاب ادبی. قیصر امین پور،جمهوری اسلامی،77/7/13 الی 77/7/18،ص 11.

اندیشه عدالت اجتماعی در شعر عصر مشروطیت.باقر صدری نیا، ایران فردا،سال اول،ش 6،فروردین و اردیبهشت 1372،ص 42-47.

بررسی اجمالی شعر سیاسی ایران در انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی.جمهوری اسلامی،74/3/3.

تاریخ تحلیلی ادبیات داستانی از مشروطه تا انقلاب اسلامی.قسمت اول:مقدمه و کلیات.شهریار زرشناس،سوره،دوره پنجم،ش 4 و 5،تیر و مرداد 1372، ص 24 -29.

تاریخ تحلیلی ادبیات مشروطه.شهریار زرشناس،سوره،دوره پنجم،ش 6،شهریور 1372،ص10-15.

روح بخش جهان است نام آزادی(ویژه ادبیات مشروطه).امیر حسین رنجبر،خرداد،ش 188،78/5/14،ص 12.

سیری در غزل مشروطه.محمد رضا روزبه،ابرار،74/2/25.

مشروطیت و نوگرایی ادبی.هما کاتوزیان، مترجمان محمد جواد غلامرضا کاشی،قهرمانسلیمانی،ایران فردا،سال اول،ش 4،آذر و دی 1371،ص 66-69.

ملاعلی دادبنگانی شاعر مرثیه سرا و خوشنویس اهل بافت در دوران مشروطیت.هوشمنداسفندیارپور،فصلنامه کرمان،ش 5-تابستان 1371، ص 84 -85.

میرزاده عشقی،زبان سرخ انقلاب مشروطه.عبد اللّه نصرتی،فصلنامه فرهنگ همدان،سال 2،ش 7،زمستان 75، ص 25-31.

نقد ادبی در ایران از مشروطیت تا امروز.عباس مخبر، نگاه نو، ش 37.تابستان 1377،ص 105-138.

نگاهی به ادبیات مشروطه:گفت و شنودی با دکتر سجادی.آشنا، سال دوم، ش 14،آذر و دی1372،ص 19-27.

نقد و بررسی کتاب

آبراهامیان در کوچه پس کوچه های تاریخ،نقد و بررسی کتاب مقالاتی در جامعه شناسی ایران،نوشته یرواند آبراهامیان،مجید یوسفی،دنیای سخن، ش 80، مرداد 1377،ص 57-59.

ادبیات مشروطه و چند کلام دیگر،نقد و بررسی کتاب درباره ادبیات نوین پیش از نهضتمشروطیت نوشته هدایت اللّه بهبودی. حمید رضا شاه آبادی،ادبیات داستانی،سال 5،ش41، پاییز 75،ص 132-135.

از مشروطیت تا مشروعیت:نقدی بر کتاب رسائل مشروطیت نوشته غلامحسین زرگری نژاد.مجید عبابافها،ایران، 30 و 76/6/29، ص 6.

بحران مشروطه، نقد و بررسی کتاب مبانی نظری حکومت مشروطه و مشروعه نوشته حسینآبادیان.کاوه بیات،گفتگو،ش 11،فروردین 1375.

بختیاریها و مشروطیت ایران: نقد و بررسی کتاب ایل بختیاری و مشروطیت نوشته اسفندیارآهنجیده.سهراب یزدانی،جهان کتاب، سال دوم،ش 9 و 10(پیاپی 33 و 34 )،اردیبهشت76،ص 20-21.

بی دقتی در تاریخ نگاری.نقد و بررسی کتاب زمینه های خیزش مشروطه. نوشته محمد خاتمی.نقد و بررسی از امیر حسین بقراطیان،جهان کتاب، سال سوم،ش 9 و 10(پیاپی 57 و 58 )،خرداد 1377،ص 28.

بی صداقتی با خواننده،ناراستی با تاریخ؛زندگی طوفانی(خاطرات سید حسن تقی زاده ).بهکوشش ایرج افشار.نقد و بررسی از سهراب یزدانی،نگاه نو، ش 12، بهمن و اسفند 1371،ص 102 -115.

تاریخ تحلیلی شعر نو از مشروطیت تا کودتا.شمس لنگرودی،نقد و بررسی از محمد تقیصالح پور، کلک،ش 30،شهریور 1371،ص 235-240.

تاریخ روابط خارجی ایران: دوره اول مشروطه. علی اکبر ولایتی.نقد و بررسی از لطف اللّهافراسیابی،مجلۀ سیاست خارجی،سال هفتم،ش 1،بهار 1372،ص 344-349.

حکایت دختران قوچان.دستاویزی سست برای تبلیغات فمینیستی،اسرای باشقانلو، ماجرایفروش دختران و زنان قوچانی. مظفر شاهدی،کار و کارگر،75/5/30،75/6/6،75/6/13،75/6/20،75/6/27.

حکایت دختران قوچان.نقد و بررسی کتاب حکایت دختران قوچان.نوشته افسانه نجم آبادی.لاله حکمت، گفتگو،ش 12،تابستان 1375،ص 170-174.

خط سوم در انقلاب مشروطیت ایران.نویسنده ابو الفضل شکوری.نقد و بررسی از علیابو الحسنی،آینه پژوهش،سال چهارم،ش 2(پیاپی 20)،مرداد و شهریور 1372، ص 14 -24.

خط سوم در انقلاب مشروطیت ایران.نویسنده علی ابو الحسنی.نقد و بررسی ابو الفضلشکوری:نیم نگاهی بر«نقد کتاب خط سوم در انقلاب مشروطیت ایران».آینه پژوهش،سالپنجم، ش 1(پیاپی 25)،خرداد،تیر 1373،ص 71-79.

رسائل مشروطیت:نقد و بررسی کتاب رسائل مشروطیت به کوشش غلامحسین زرگری نژاد.

عبد الوهاب فراتی،حکومت اسلامی،سال اول، ش 2،زمستان 75،ص 261-268.

رسول زاده و انقلاب مشروطه ایران،نقد و بررسی کتاب محمد امین رسول زاده،گزارشهایی ازانقلاب مشروطیت ایران،ترجمه رحیم رئیس نیا.نقد و بررسی از محمد حسین خسروپناه،جهان کتاب،سال سوم، ش 15 و 16؛شهریور 1377، ص 14 و 15.

روزنامه انجمن تبریز،نقد و بررسی دوره روزنامه های قدیمی کشور روزنامه انجمن تبریز،جلداول تهیه و تنظیم کتابخانه جمهوری اسلامی ایران.با همکاری استانداری آذربایجان شرقی.رحیم رئیس نیا،جهان کتاب،سال اول، ش 9،نیمه دوم بهمن 1374،ص 18.

زن ایرانی در عصر مشروطیت به دو روایت:نقد و بررسی کتاب زنان ایران در جنبش مشروطهنوشته عبد الحسین ناهید.فرشته نصر،جهان کتاب،سال چهارم، ش 9 و 10، تیر 1378، ص 8-10.

شناسنامه مطبوعات ایران از 1215 تا 1357 شمسی.نویسنده مسعود برزین.نقد و بررسیمهرداد نیکنام،کیهان فرهنگی، سال دهم،ش 6(پیاپی 101)،شهریور 1372،ص 46-47.

صدر اعظم های سلسله قاجاریه، نویسنده پرویز افشاری،نقد و بررسی جواد محدثی،کیهانفرهنگی،سال یازدهم،ش 7(پیاپی 114)،مهر 1373،ص 54-58.

قوم لر-نقد و بررسی کتاب قوم لر،پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیای لرهادر ایران نوشته سکندر امان اللهی بهاروند.نقد و بررسی از علی حصوری،کلک،ش 30،شهریور 1371،ص 246-250.

کتابشناسی انقلاب مشروطیت ایران.نویسنده علی پورصفر،نقد و بررسی کتاب از کاوه بیات:انقلاب ناتمام.گفتگو، ش 9،پاییز 1374،ص 124-126.

مقدمه فکری نهضت مشروطیت.علی اکبر ولایتی.نقد و بررسی از ع.ک.همدانی،رشد معلم،سال یازدهم،ش 4،دی 1371،ص 22-26.

نخستین گفتمان های سیاسی در ایران معاصر.بحثی پیرامون مطالب کتاب رسائل مشروطیت.بهکوشش غلامحسین زرگری نژاد.سید مجید میرمنتهایی.همشهری،75/2/12.

نقد و بررسی کتاب مبانی نظری حکومت مشروطه و مشروعه نوشته حسین آبادیان.جهانکتاب،سال اول،ش 9،نیمه دوم بهمن 1374.

نقدی بر یک نوشته:مشروطه و میزان پاسخگویی آن به نیازهای جامعه ایرانی:حاکمیت قانونو آزادی و دغدغه اصلی اندیشه گران مشروطه.ایران،75/5/21.

نگارش گونه ای دیگر از تاریخ.نقد و بررسی کتاب حکایت دختران قوچان:از یادرفته هایانقلاب مشروطه، نوشته افسانه نجم آبادی.بابک احمدی،جهان کتاب،ش 14 و 15،خرداد1375،ص 12-13.

نگاهی به کتاب رسائل مشروطیت:اندیشه سیاسی در مکتوبات عصر مشروطیت.به کوششغلامحسین زرگری نژاد.نقد و بررسی از عبد اللّه متولی،کتاب ماه(تاریخ و جغرافیا)،سالدوم،ش 5،اسفند 1377،ص 3-7.

نیم نگاهی به کتاب انقلاب مشروطیت ایران 11-1906،دموکراسی توده مردم،سوسیالدموکراسی و ریشه های فیمنیسم.مجید تفرشی،کار و کارگر،76/2/9،ص 5.

وارونه نویسی در تاریخ در سرگذشت امین السلطان.نویسنده ایرج وامقی، معرفی و نقد کتاب،تاریخ و فرهنگ معاصر،سال چهارم،ش 1 و 2(پیاپی 13 و 14)،بهار و تابستان 1374،[ص 358-389]

وارونه نویسی در تاریخ:زندگی امین السلطان -داستان رژی.ایرج وامقی،اطلاعات سیاسی-اقتصادی،سال هفتم، ش 3 و 4(پیاپی 63 و 64)،آذر و دی 1371،ص 36-41.

وارونه نویسی در تاریخ:زندگی امین السلطان کشته شدن اتابک«قسمت آخر ».ایرج وامقی، اطلاعات سیاسی-اقتصادی،سال هفتم،ش 9 و 10،خرداد و تیر 1372،ص 57 -63.