آنفلوآنزای اسپانیایی، بلایی بدتر از جنگ جهانی

 

صد سال پیش، دنیا داشت از جنگی که جان بیست میلیون نفر را گرفته بود خلاص می‌شد که خود را در بحران جدیدی به نام آنفلوآنزای اسپانیایی یافت.

گفته می‌شود همه‌گیری جهانی آنفلوآنزای اسپانیایی از اردوگاه‌های شلوغ آموزش نظامی در جبهه غرب شروع شد. شرایط غیر بهداشتی، به خصوص در سنگر‌های مرز فرانسه، به تکوین و شیوع این بیماری کمک کرد.

 

جنگ جهانی اول در نوامبر 1918 تمام شد، ولی با بازگشت سربازان به خانه به همراه این ویروس، جان بسیاری دیگر را در خطر قرار داد. گفته می‌شود بین 50 تا 100 میلیون نفر در اثر این بیماری جان خود را از دست دادند.

بعد از آنفلوآنزای اسپانیایی، دنیا درگیر همه‌گیری‌های جهانی دیگری (از جمله سه همه‌گیری جدی آنفلوآنزا) شد، ولی هیچ کدام به اندازه آنفلوآنزای اسپانیایی فراگیر نبود و تلفات نداشت. در زمانی که اخبار مربوط به کرونای 2019، که تلفات بسیار کمتری از آنفلوآنزای اسپانیایی داشته، دنیا را نگران می‌کند نگاهی می‌اندازیم به درس‌هایی که از آنفلوآنزای اسپانیایی یاد گرفته‌ایم.

علت مرگ اغلب عفونت ریه است
ویروس کرونای 2019 سیستم ایمنی را تضعیف کرده و عفونت ریه جان برخی مبتلایان را می‌گیرد. این نقطه مشترک این ویروس با آنفلوآنزای اسپانیاییست البته گفته می‌شود مرگ به علت کرونای 2019 بسیار کمتر از آنفلوآنزای اسپانیایی است. سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی‌شان ضعیف است در خطر عفونت ریه هستند و اکثر موارد مرگ بر اثر کرونای 2019 در این افراد است.

جا‌هایی که از آنفلوآنزای اسپانیایی در امان ماندند
زمانی که آنفلوآنزای اسپانیایی شیوع پیدا کرد هنوز سفر هوایی رواجی نداشت و مناطقی در دنیا از این بیماری جان سالم به در بردند. آنفلوآنزای اسپانیایی با راه آهن و قطار مسافربری شیوع پیدا می‌کرد و رسیدن ویروس به بعضی مناطق ماه‌ها و سال‌ها طول کشید.

بعضی مناطق هم با استفاده از روش‌های ابتدایی که هنوز هم پس از صد سال استفاده می‌شوند توانستند از شیوع این بیماری جلوگیری کند. یکی از محله‌های خلیج بریستول آلاسکا تقریبا بدون هیچ آسیبی از آنفلوآنزای اسپانیایی در امان ماند.

 

آن‌ها مدارس و اماکن عمومی و راه‌هایی که شهر‌های دیگر را به این منطقه وصل می‌کرد بستند. برای جلوگیری از شیوع کرونای 2019 این روش ابتدایی یعنی ممنوعیت مسافرت در جا‌هایی مثل استان هوبی چین و شمال ایتالیا استفاده شد.

ویروس‌های متفاوتی که جمعیت‌های مختلفی را مبتلا می‌کنند
به عقیده پزشکان آنفلوآنزای اسپانیایی بزرگترین هولوکاست پزشکی تاریخ است. این بیماری نه تنها بسیاری از افراد را کشت بلکه بسیاری از قربانیان جوانان سالم بودند. معمولا سیستم ایمنی بدن جوان‌ها بخوبی با آنفلوآنزا مقابله می‌کند، ولی این بیماری سیستم ایمنی را غافلگیر می‌کرد که باعث واکنش بیش از حد این سیستم می‌شد که به آن طوفان سایتوکین می‌گویند. این عکس العمل باعث می‌شد در ریه‌ها مایع جمع شود و محل مناسبی برای عفونت ثانوی ایجاد شود. بر خلاف تصور، افراد مسن خیلی به این بیماری مبتلا نمی‌شدند، شاید به دلیل یک نوع آنفلوآنزای مشابه که در دهه 1830 در انسان شایع شد.

در ویروس کرونای 2019، سالمندان و مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر در خطر هستند و آمار مرگ در افراد بالای 80 سال بیشتر است.

آنفلوآنزای اسپانیایی زمانی در دنیا شایع شد که جنگ جهانی اول تازه تمام و منابع عمومی اصلی صرف اهداف نظامی شده بود. ایده نظام سلامت همگانی هنوز کاملا شکل نگرفته بود و فقط اقشار متوسط و ثروتمند می‌توانستند دکتر بروند.

 

این آنفلوآنزا جان افراد زیادی را در زاغه‌ها و محله‌های فقیرنشین شهر‌ها گرفت و بسیاری از قربانیان سوء تغذیه، بهداشت ضعیف و بیماری زمینه‌ای داشتند.

از این رو دانشمندان و دولت‌ها به این نتیجه رسیدند که همه‌گیری‌های جهانی با سرعتی بیشتر شیوع پیدا می‌کنند به همین دلیل آنفلوآنزای اسپانیایی انگیزه توسعه نظام‌های بهداشت همگانی در کشور‌های توسعه یافته شد.

در مناطق شهری، برای مقابله با همه‌گیری جهانی درمان افراد مبتلا کافی نیست و دولت‌ها باید مثل زمان جنگ، منابع را از جا‌های دیگر انتقال دهند، افرادی را که علائم بیماری دارند قرنطینه کنند، افراد با علائم خفیف را از بیماران حاد جدا و رفت و آمد شهروندان را محدود کنند تا شیوع بیماری مهار شود.

اقدام‌های نظام‌های بهداشت همگانی که امروزه برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونای 2019 می‌بینیم یکی از آثار بجا مانده از شیوع آنفلوآنزای اسپانیاییست.