فرادید؛ چگونه بفهمیم تب داریم یا نه؟ این سوال ممکن است برای هر فردی پیش بیایید که این روزها نگرانی از ابتلا به کرونا در همه جا شایع شده است. عدهای از افراد که به تب سنج دسترسی دارند با این وسیله میزان دمای بدن را اندازه گیری میکنند اما آنهایی که به تب سنج دسترسی ندارند میتوانند با مشاهده شایعترین علائم تب به بالا بودن درجه حرارت بدن پی ببرند. اما قبل از اینکه بفهمیم تب داریم یا نه باید نکاتی را در مورد دمای بدن بدانیم.
به گزارش فرادید، دمای بدن از طریق تبدیل غذا به انرژی، فعالیت عضلانی ارادی (مثل ورزش) یا غیرارادی (مثل لرز) و نیز از منابع محیطی مثل خورشید، آتش، هوای گرم و غذاها و نوشیدنیهای داغ افزایش مییابد و با گرسنگی، کم شدن مقاومت بدن و هوای سرد کاهش مییابد که به طور معمول، بدن تعادل ثابتی بین دریافت حرارت و از دست دادن آن برقرار میکند. اما وقتی فرد دچار گرمازدگی یا عفونت در بدن میشود، دما از حد طبیعی بالاتر میرود و بدن در کاهش این دما ناتوان شده، تب عارض میشود.
نخستین پژوهش دربارهٔ دمای بدن در سال 1868 انجام گرفت و پژوهشگر آن، یک پزشک آلمانی به نام کارل وندریش بود. در انسان که میانگین دمای طبیعی بدن 37°C است، دمای برابر یا بیشتر از 38°C (در حالت استراحت) تب بهشمار میآید.
تب بیش از 40°C تهدید بزرگی برای جان انسان محسوب میشود، چرا که عملکرد آنزیمها و سایر پروتئینهای بدن را دچار اختلال میکند. به تب 37٫5°C تا 37٫9°C تب خفیف گفته میشود. ذکر گردید که تب باعث اختلال در فعالیت آنزیمهای بدن میشود، آنزیمها کاتالیزور یا کاتالیزگرهایی هستند که در واکنشهای زیستی مهم درون سلول و در بدن مؤثرند. چون این آنزیمها در دمای معینی فعالیت دارند و در دمای بالا از بین میروند.
تب بالا با از بین بردن این آنزیمها، در واکنشهای زیستی بدن اختلال ایجاد میکند. تشنج از نتایج تب بالاست. تب 40 درجه و بیشتر، به ویژه در کودکان، نیازمند توجه و درمان سریع است. هنگامی که دمای بدن شخص به 44٫4 تا 45٫5 برسد، مرگ او حتمی است.
دمای بدن را با وسیلهای به نام دماسنج اندازه گیری میکنند که انواع جیوه ای، دیجیتال و نواری دارد.
دما با دماسنج جیوهای از راه دهان و مقعد به مدت دو تا سه دقیقه و از راه زیر بغل به مدت پنج دقیقه و از راه گوش به وسیله دماسنج دیجیتال و از راه پیشانی با دماسنج نواری به مدت 30 ثانیه اندازه گیری میشود.
بهترین دماسنج نوع جیوهای و مطمئنترین راه از مقعد و پرکاربردترین شیوه از طریق زیر زبان است.
اگر دماسنج در دسترس نباشد، پشت یک دست را روی پیشانی بیمار و پشت دست دیگرتان را روی پیشانی خود قرار دهید. در صورت وجود اختلاف دما متوجه تب خواهید شد.
چگونه بفهمیم تب داریم یا نه؟
شایعترین علائم تب عبارتند از:
- سردرد
- داغ شدن پیشانی
- تعریق
- لرز
- درد عضلانی
- احساس ضعف عمومی
- درد چشم
- کاهش اشتها
- کمبود آب بدن
- تورم غدد لنفاوی
نوزادان یا خردسالانی که تب دارند نیز ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- تحریک پذیری بیشتر از حد معمول
- بی حالی
- قرمزی پوست
- رنگ پریدگی
- مشکل در بلعیدن
- امتناع از خوردن، نوشیدن یا شیر خوردن
در موارد شدید، تب ممکن است باعث علائم زیر شود:
- خواب آلودگی بیش از حد
- گیجی
- تشنج
- درد شدید در سایر قسمتهای بدن
- ترشحات غیر معمول واژن
- درد هنگام ادرار
- بثورات پوستی
- استفراغ
- اسهال
چگونه دمای بدن را اندازه بگیریم؟
چندین روش برای اندازه گیری درجه حرارت بدن وجود دارد که هر کدام جوانب مثبت و منفی خود را دارند.
دهان
از دماسنجهای دهانی برای اندازهگیری درجه حرارت بدن استفاده میشود. آنها معمولاً خوانایی دیجیتالی دارند، زمانی که دستگاه بوق زد یا سیگنال دیگری نشان داد شما میتوانید عدد روی دستگاه را بخوانید. اگر دما به اندازه کافی بالا باشد که تب در نظر گرفته شود با بوق به شما هشدار میدهد. تبسنج دیجیتالی معمولاً دقیقترین و سریعترین روش اندازهگیری میزان درجه حرارت بدن کودک است. گرفتن دمای بدن از طریق دهان برای بزرگسالان نسبت به کودکان و نوزادان بهتر و دقیقتر است زیرا برای به دست آوردن یک عدد دقیق باید دماسنج را حداقل به مدت 20 ثانیه در دهان خود نگه دارید که این کار میتواند برای کودکان و نوزادان دشوار باشد.
گوش
دماسنجهای مبتنی بر گوش دمای پرده صماخ (دمای تولیدشده به وسیله پرده گوش) را اندازه گیری میکنند، این دماسنج به تبسنج درون گوش نیز معروف است و بوسیله آن میتوانیم بفهمیم تب داریم یا نه؟ اگرچه متخصصان پزشکی اغلب از آنها استفاده میکنند اما شما میتوانید از یک دماسنج مبتنی بر گوش در خانه نیز استفاده کنید. دماسنج مبتنی بر گوش از یک خوانش دیجیتالی استفاده میکند و نتایج را در عرض چند ثانیه ارائه میکند. نوزادان بزرگتر از 6 ماه، کودکان و بزرگسالان میتوانند از یک دماسنج استفاده کنند. از آنجا که سریع است، اغلب گزینه آسانی اندازهگیری حرارت بدن کودکاان و خردسالان است. یک منبع معتبر در سال 2012 ثابت کردکه این نوع دماسنج به اندازه یک دماسنج جیوهای مؤثر است.
مقعد
همچنین میتوانیم با وارد کردن یک دماسنج به داخل مقعد، دمای بدن را بدست آوریم و متوجه شویم که تب داریم یا نه؟ برای این کار میتوانید از دماسنج استاندارد استفاده کنید مانند دماسنجی که آن را در دهان خود میگذارید، اما هرگز نباید همان دماسنجی را در دهان خود بگذارید که از آن برای مقعد خود خود استفاده کردهاید. به جای آن دو دماسنج بخرید و روی آن را برچسب بزنید. همچنین میتوانید یک دماسنج مقعدی با نوک کوچک خریداری کنید تا برای کودک استفاده شود، این میتواند خطر آسیب دیدگی به کودک را کاهش دهد. یک منبع معتبر در سال 2015 ثابت کرد که دمای مقعد دقیقتر از دمای دهان یا مبتنی بر گوش است. دماسنجهای مقعدی بهترین گزینه برای کودکان خردسال به ویژه کودکان زیر 6 ماه است، زیرا شما میتوانید یک دمای دقیقتر دریافت کنید. در حقیقت، بسیاری از متخصصان کودکان از شما درخواست میکنند که درجه حرارت مقعد را اندازه بگیرید.
بهترین دماسنج نوع جیوهای و مطمئنترین راه از مقعد و پرکاربردترین شیوه از طریق زیر زبان است. اگر دماسنج در دسترس نباشد، پشت یک دست را روی پیشانی بیمار و پشت دست دیگرتان را روی پیشانی خود قرار دهید. در صورت وجود اختلاف دما متوجه تب خواهید شد.
نکته:
شخصی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف میکند یا سابقه بیماریهایی مانند سرطان، ایدز یا بیماریهای جدی دیگری مانند بیماری قلبی یا دیابت را دارد، در صورت بروز تب باید بسیار مراقب باشد و مراقبتهای پزشکی را رعایت کنند.