کار از منزل، آموزش‌آنلاین و شبکه ارتباطات شرکت‌ها این روز‌ها در اثر بحران برخاسته از شیوع ویروس کرونا دگرگون شده است. دیجیتالی شدن کار و زندگی، واکنش جهان در برابر محدودیت‌هایی است که بحران کرونا ایجاد کرده است.
با گسترش شبکه جهانی اینترنت، روند دیجیتالی شدن کار و زندگی در گوشه‌و کنار جهان در حال گسترش بود. اکنون، شرکت کنندگان در همایش جهانی رسانه‌ها (GMF) که از سوی دویچه وله همه ساله برگزار می‌شود، به تاثیر بحران کرونا در شتاب بخشیدن به این تحول پرداخته‌اند.
در آغاز شیوع کرونا، جهان به اهمیت اینترنت بیش از پیش پی برد و بیشتر متوجه شد که دستیابی بشر به اینترنت مایه نیک بختی است.
بسیاری از افراد در جهان، دفتر کار خود را ترک کرده و فعالیت‌های حرفه‌ای خود را از خانه دنبال کردند. این روز‌ها مشورت‌ها و تماس‌های بین شرکت‌ها نیز به صورت کنفرانس‌های مجازی به حالت آنلاین صورت می‌گیرند و تحصیل و تدریس از مدارس و مراکز آموزشی به خانه‌های مردم و به اتاق کودکان کوچ کرده است.
برخلاف نگرانی‌های نخستین، کوچ فعالیت‌های مردم به عرصه آنلاین، باعث سقوط این سیستم نشد. مردم برای ارتباطات خود با دیگران به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی روی آوردند. حتی برای کسب اطلاع درباره شیوع کرونا نیز، چاره‌ای دیگری در بین نبود، مگر بهره گرفتن از اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های اطلاع‌رسانی.
اما همه این دستاوردها، تنها یک سوی سکه را نشان می‌دهند. استفاده از اینترنت، خطرات خود را نیز دارد؛ خطراتی که اکثر مردم جهان به علت ناآشنایی با این رسانه جدید، نسبت به آن‌ها بی اطلاع یا بی توجهند.
بدیهی است که استفاده از اینترنت و رسانه‌های دیجیتال سود و زیان خود را دارد. از این رو، شرکت کنندگان در همایش جهانی رسانه‌ها به الزام آموختن چگونگی استفاده از این رسانه پرداخته‌اند. خطراتی که استفاده از اینترنت و رسانه‌های دیجیتال کاربران را تهدید می‌کند، تنها به حملات سایبری و فعالیت‌های هکری محدود نمی‌شود.
خطر اصلی برخاسته از انتشار اخبار کذب و اطلاعات ناصحیح در شبکه جهانی است. افزون بر آن، حکومت‌های اقتدارگرا با استفاده از اینترنت نه تنها می‌توانند از طریق سانسور و هدایت آگاهانه اخبار بر تبادل اطلاعات تاثیر گذارند، بلکه می‌توانند فعالیت‌های دیجیتال کاربران را رصد کنند.
در نشست همایش جهانی رسانه‌ها در دویچه وله پیرامون پدیده دیجیتالی شدن جهان، کولیوه مایاما از زیمبابوه، اوساما منظر از هند و میشائیل تکلنبورگ از مرکز فدرال همکاری‌های اقتصادی آلمان حضور داشتند.
هر سه شرکت کننده در این کنفرانس در این نکته اتفاق نظر داشتند که استفاده از رسانه‌های دیجیتال به دانش و اطلاعات کافی در این باره نیاز دارد. کاربران باید در سایه این آموزش توانایی تشخیص اطلاعات و مضامین ناصحیح را بیابند و بتوانند درباره منبع آن اطلاعات راست‌آزمایی کنند.
نقش سراسری رسانه‌های دیجیتال
اوساما منظر به انتخابات پیش‌روی آمریکا اشاره می‌کند. او از "بهمن اطلاعاتی" سخن می‌گوید که بر سر کاربران آوار شده است.
اما هرگاه همین اطلاعات به آدرس کاربر معینی ارسال شود، آنگاه این اطلاعات برای تاثیر نهادن بر باور‌های آن کاربر دست‌کاری می‌شوند. آنجا موضوع می‌تواند بر سر احساسات آن کاربر باشد، وابستگی‌ها و گرایش‌های او مدنظر قرار گیرد. اما در ارائه این اطلاعات اثری از سند و دلیل در کار نباشد.
میشائیل تکلنبورگ حتی از "بحران جهانی رسانه‌ای" سخن می‌گوید. او بر این باور است که شیوع کرونا سیلی از اطلاعات ناصحیح و کذب را در جهان به راه انداخته است. از این رو، او نیز بر این باور است که کاربران برای استفاده از اینترنت باید آموزش ببینند.
محدودیت‌های فنی
اوساما منظر، به استثنای الزام آموزش استفاده از رسانه‌های دیجیتال، به محدودیت‌های فنی استفاده از اینترنت در جهان نیز اشاره کرده است. او می‌گوید که حدود نیمی از مردم جهان به اینترنت دسترسی ندارند. آمار کسانی که در کشور هند به اینترنت دسترسی ندارند، حتی بیش از این میانگین جهانی است.
کولیوه مایاما، گامی فراتر نهاده و به نقش دولت‌ها در اکثر کشور‌های آفریقایی در هدایت اطلاعات مورد نظر خود اشاره می‌کند. افزون بر آن، پیش‌شرط‌های فنی ناظر بر دیجیتالیزه شدن این کشور‌ها تامین نیست.
به سخن‌دیگر، به باور مایاما، زیرساخت‌های اینترنتی ناکارآمد و ناکافی به موازات دخالت‌های دولت‌های اقتدارگرا باعث تشدید این موضوع شده است. به عنوان نمونه، مایاما به نبود دسترسی سراسری به برق در برخی از نقاط آفریقا اشاره می‌کند. پدیده‌ای که بی تردید می‌تواند راه را بر شتاب بخشیدن به دیجیتالیزه شدن سد کند.
اوساما منظر همچنین به اهمیت پروژه "آموزش آموزگاران" اشاره می‌کند. به باور او، بهترین شیوه برای کشور‌های در حال توسعه، آموزش فرد یا افرادی در این یا آن روستا است که پس از آموزش، خود به عنوان آموزگار برای دیگران به کار گرفته شوند.
به باور او، با کمک این شیوه و به‌رغم هزینه نسبتا کم آن، می‌توان دستاورد‌های خوبی داشت. اوساما منظر از این رو معتقد است که کسب دانش و توانایی استفاده از رسانه‌های دیجیتال یک امر ضروری است و نمی‌توان به آن به عنوان یک پدیده لوکس و تجملی نگریست.
مایاما همچنین اشاره کرده است که در شرایطی که در بخش‌هایی از جهان، موضوع نشر اخبار کذب و اطلاعات نادقیق مطرح است، در کشور‌های فقیر عدم دسترسی به اینترنت مشکل اصلی است.
منبع: دویچه وله
