امید صالحیان؛ کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزش
ورزشکاری که مبتلا آسم می‌باشد، باید به دقت بیماری‌‌اش کنترل شود و قبل از ورزش با پزشک خود مشورت نماید. در افرادی که اولین بار حین ورزش دچار حمله آسم می‌شوند، اولین کار توقف فعالیت و خارج شدن از محیط ورزش است. در صورت ادامه علائم و یا افت فشار خون باید به مرکز پزشکی مراجعه شود. چنانچه در فعالیت‌های ورزشی باز هم حملات تکرار شود، درمان طبی و کنترل علائم لازم است و باید ورزش مربوطه محدود گردد.
عوامل موثر در پاسخ بیمار به ورزش
نوع ورزش: بعضی فعالیت‌ها انقباض برونشی را با شدت بیشتری نسبت به دیگر فعالیت‌ها ایجاد می‌کنند. دویدن قوی‌ترین محرک آسم است دوچرخه سواری و پیاده‌روی با شدت کمی ایجاد آسم می‌کنند و شنا نسبت به سه ورزش دیگر به طور خفیف‌تری عامل ایجاد آسم است.
مدت ورزش: دویدن با سرعت ثابت، طی 2-32 دقیقه، می‌تواند موجب حمله آسم در بیماران شود.
شدت ورزش: تحقیقات نشان داده است، افزایش شدت فعالیت به بالای 75 درصد در مدت ثابت و حداکثر اکسیژن مصرفی سبب افزایش میزان بیماری می‌شود.
شیوه ورزش: انجام فعالیت‌ها باید با فاصله زمانی و پس از کمی (استراحت) باشد.
عوامل محیطی
سرما و خشکی هوا عامل تشدید آسم است؛ اما رطوبت از ایجاد آن جلوگیری می‌کند؛ به همین دلیل فعالیت‌هایی که در محیط مرطوب مثل شنا انجام می‌شوند، کمتر موجب آسم می‌گردند. تحقیقات بسیاری نشان داده است انجام فعالیت با اصول صحیح و کاربردی و در محیط مناسب نه تنها با عث ایجاد حمله نمی‌شود، بلکه از شدت حملات می‌کاهد و یک عامل پیشگیری‌کننده است؛ به خصوص اگر بیماری به وسیله دارو کنترل شود.
ترکیب این دو عامل در درمان بیماری بسیار موثر خواهد بود. فعالیت باعث کاهش تعداد تنفس و در عوض، افزایش عمق تنفس می‌شود؛ در نتیجه حجم باقیمانده و کاهش یافته و مجاری کمتر اتفاق می‌افتد. آمادگی هوازی نیز باعث ایجاد مقاومت در برابر آسم می‌شود.
ملاحظات در انجام ورزش توسط بیماران آسمی
مرحله گرم کردن: این مرحله برای بیماران آسمی بسیار مفید است و شامل کمی راه رفتن، دویدن آرام و مقداری حرکات کششی می‌باشد.
قسمت هوازی: ورزش باید باشدت کم شروع شود و به تدریج افزایش یابد. این روند شامل حرکات ریتمیک مانند قدم زدن، دویدن، دوچرخه سواری و... است. شدت تمرینات باید حدود 65 درصد تا 90 درصد حداکثر سرعت ضربان قلب باشد.
روش محاسبه حداکثر ضربان قلب
حداکثر سرعت ضربان= سن-220
مدت ورزش: مدت ورزش باید از 15 دقیقه شروع شود و به تدریج (در دراز مدت) به 60 تا 90 دقیقه برسد.
تناوب: انجام 3 تا 5 جلسه در هفته کافی است.
نوع فعالیت: بهترین نوع فعالیت، نوع هوازی و از بین فعالیت‌های هوازی، بهترین نوع آن شنا است (البته در استخرهای بدون کلر).
سرد کردن: در پایان هر دوره تمرینی باید به حال اولیه بازگشت. این کار با انجام فعالیت‌های ریتمیک ملایم، پیاده‌روی تا بازگشت ضربان قلب به 20 ضربه بالاتر از سطح استراحت ادامه می‌یابد. سرد کردن شامل تکرار تمرین‌های کششی است که در گرم کردن انجام می‌شود.
چه زمانی باید از ورزش پرهیز کرد و یا آن را کاهش داد؟
اگر افراد آسمی قبل از تمرین دارو مصرف می‌کنند، ولی هنوز علائم تنگی نفس را دارند، نباید تمرین‌های شدید انجام دهند. هرچند بعضی افراد آسمی متوجه شده اند که تمرین باعث گشاد شدن راه‌های تنفسی و بهبود تنفس می‌شود، اما در اغلب موارد تنگی برونشی بیشتر می‌شود.
شایان ذکر است که کودکان آسمی باید از کلاس‌های ورزشی معاف شوند. افراد آسمی در صورت ایجاد آسم در حین فعالیت، باید بازی و تمرین شدید را کاهش دهند. برای درمان آسم ناشی از ورزش، کاهش میزان بروز و شدت آسم ورزشی راه‌های مختلفی وجو دارد؛ مثل مصرف داروهایی که اغلب افراد آسمی باید قبل از انجام فعالیت‌های جسمانی از آنها استفاده کنند.
ورزش‌های مناسب برای افراد مبتلا به آسم
افراد آسمی با استفاده از دارو قبل از ورزش می‌توانند همانند افراد غیر آسمی ورزش کنند. برنامه‌های تمرینی سطح بالا در یک ورزش خاص برای افراد آسمی و غیرآسمی مشابه است و تنها برنامه هوازی عمومی باید به آن اضافه شود.