در واقع میزان این دو ماده همیشه در حال تعادل است مگر اینکه در عملکرد کلیه اختلالی ایجاد شود. اگر کلیه‌ها دچار نارسایی شوند، میزان کراتین موجود در خون به شکلی غیر عادی افزایش می‌یابد زیرا کلیه‌ها نمی‌توانند مقادیر اضافی این ماده را تصفیه و دفع کنند. البته میزان کراتین موجود در بدن به عوامل دیگری نیز بستگی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
گرمازدگی یا کم‌آبی بدن به دلایلی نظیر تب و تعریق زیاد. در نتیجه چنین شرایطی جریان خون به سمت کلیه‌ها کاهش می‌یابد و میزان کراتین افزایش پیدا می‌کند. خستگی بیش از حد نیز می‌تواند کراتین را در خون افزایش دهد. اختلالات ادراری نظیر وجود خون یا پروتئین در ادرار می‌تواند همراه با افزایش کراتین در خون باشد.
مصرف برخی داروها باعث سمی شدن کلیه‌ها شده و میزان کراتین را افزایش می‌دهند. فشار خون بالا منجر به افزایش کراتین می‌شود. معمولا میزان کراتین در بدن خانم‌ها کمتر از آقایان است، زیرا حجم ماهیچه‌ها در بدن خانم‌ها کمتر است. در بدن هر مرد به طور میانگین حدود 6/0 تا 2/1 میلیگرم کراتین وجود دارد در حالیکه این میزان در بدن یک زن حدود 5/0 تا 1/1 میلیگرم است.
علائم بالا بودن میزان کراتین در بدن
کاهش ادرار- تیره شدن ادرار- متورم شدن برخی اعضای بدن از جمله چشم‌ها، صورت، پاها...- وجود درد در ناحیه کمر و شکم- احساس خستگی و ضعف- تب خفیف- بی اشتهایی- سردرد- کمبود نفس.
رژیم غذایی مناسب برای کاهش کراتین در خون
بهترین و مهم‌ترین نکته‌ای که می‌تواند کراتین خون را کاهش دهد، کاهش مصرف نمک است. اگر بیمار به فشار خون بالا یا ورم مبتلا نیست، کاهش مصرف نمک برای او کافی است. اما اگر در کنار کراتین بالا، دچار فشار خون بالا و ورم اعضای بدن نیز هست، باید به طور کلی نمک را از برنامه غذایی خود حذف کند و تحت نظر پزشک باشد.
نکته دیگری که رعایت آن برای کاهش کراتین ضروری است، کاهش مصرف پروتئین است. کاهش پروتئین منجر به کاهش مواد سمی بدن، از جمله کراتین و اوره می‌شود و در نتیجه نیاز به تصفیه شدن خون توسط کلیه‌ها کاهش پیدا می‌کند. البته در این مورد نیز باید جانب اعتدال رعایت شود.
حذف پروتئین به طور کامل از برنامه غذایی منجر به سو تغذیه و ضعف ماهیچه‌ای خواهد شد. در نتیجه بهتر است از این ماده غذایی به میزان کم استفاده کرد ولی آن را به طور کامل حذف نکرد. اما در کنار این دو نکته، بیمارانی که کراتین خونشان بیش از حد مجاز است باید غذاهایی مصرف کنند که سرشار از ویتامین، نظیر ویتامین A، B2 و C هستند.
علل و درمان نارسایی مزمن کلیه
برای پی بردن به علت اصلی نارسایی مزمن کلیه می‌توان به سابقه بیماری‌های کلیوی و سایر بیماری‌ها در فرد توجه کرد و یا با انجام آزمایشات گوناگون و کامل به این هدف رسید. اما در اکثر موارد تشخیص علت اصلی این بیماری، اگر غیر ممکن نباشد، بسیار مشکل است، زیرا هر یک از دلایل در نهایت منجر به آسیب‌های مشابه به کلیه شده و در نتیجه نمی‌توان به راحتی از معلول به علت پی برد.
اما به طور کلی از جمله علل شایع این بیماری می‌توان به دیابت و فشار خون بالا اشاره کرد. برخی علل دیگر نارسایی مزمن کلیه عبارتند از: افزایش حجم پروستات و بسته شدن مجاری دفع ادرار، سنگ کلیه و کیست کلیه. برای تشخیص این بیماری لازم است میزان کراتین در بدن اندازه‌گیری شود.
اما برخی علائم دیگر نیز ممکن است نشان دهنده وجود نارسایی کلیه باشند از جمله: کم‌خونی، افزایش هورمون پاراتیروئید، کاهش کلسیم، افزایش فسفات، افزایش پتاسیم و اسیدی شدن خون.
به محض تشخیص وجود این بیماری در بدن بیمار، پزشک اقدامات لازم جهت کاهش سرعت روند رشد و در صورت امکان درمان این بیماری را آغاز می‌کند.
کنترل فشار خون یکی از اولین اقداماتی است که باید انجام شود. کنترل میزان پروتئین در رژیم غذایی نیز از جمله اقدامات ضروری است. اما در مواردی که نارسایی کلیه مزمن بوده و کلیه‌ها به طور کلی قادر به انجام وظایف خود نباشند (عملکرد آنها کمتر از 10 – 15 درصد باشد) ، یکی از این سه روش درمانی مد نظر قرار می‌گیرد: همودیالیز، دیالیز صفاقی و پیوند کلیه.
در روش همودیالیز، خون در خارج از بیمار بدن توسط دستگاهی که عملکردی مشابه کلیه دارد تصفیه شده و به خون باز می‌گردد. در روش دیالیز صفاقی، خون در داخل بدن بیمار تصفیه می‌شود. در روش پیوند کلیه نیز یک کلیه سالم جایگزین کلیه بیمار و از کار افتاده می‌شود.
برای خواندن بخش اول- اورمی و کراتین‌اورمی چیست- اینجا کلیک کنید.
