ضربه‌های تیز یا نافذ در چشم
که توسط شئی نوک تیز مانند سوزن، کارد و یا جسم در حال حرکت (ترکش) و ورد آن به چشم صدمه می‌زند. مهم‌ترین نکات درمانی در رابطه با این چشم‌ها جلوگیری از صدمه بیشتر و جلوگیری از عفونت و ترمیم پارگی چشم است. مهم‌ترین کار گذاشتن یک حفاظ روی چشم مصدوم و اعزام به یک مرکز چشم‌پزشکی است تا تحت درمان مناسب قرار گیرد.
به همراه ضربه‌های نافذ امکان نفوذ جسم خارجی به چشم و کاسه چشم و اطراف وجود دارد. نوع جسم خارجی و محل قرار گرفتن آن عامل مهمی در تصمیم‌گیری برای خارج کردن آن است. موادی مانند آهن، مس و چوب در چشم خطرناکند در حالی که شیشه، آلومینیم، سرب و پلاستیک مشکلی ایجاد نخواهند کرد. تصمیم نهایی و درمان باید توسط چشم‌پزشک گرفته شود.
هایفما
وجود خون در اتاق قدامی را هایفما می‌نامند. این عارضه اغلب به دنبال ترومای بلانت و گاهی به صورت خودبه‌خود یا به‌دنبال گرفتاری‌های عروقی چشم به وجود می‌آید. خون در اتاق قدامی حرکت می‌کند. سطح داخلی قرنیه را تغییر رنگ می‌دهد و باعث تاری دید می‌شود. به همین دلیل بیمار باید در وضعیت قائم و بی‌حرکت قرار بگیرد. در این وضعیت، خون موجود در اتاق قدامی ته‌نشین می‌شود و مایع زلالیه در بالای آن قرار می‌گیرد.
احتمال خونریزی مجدد پس از 24 تا 48 ساعت در هایفمای شدید زیاد است. خونریزی در اکثر بیماران متوقف می‌شود ولی عده کمی (5 تا 7 درصد) در عرض چند روز بعد دچار خونریزی مجدد می‌شوند. بنا به دلایل فوق لازم است پس از تشخیص هایفما، بیمار تا چند روز در بستر استراحت کند. خطرات هایفما به مقدار خون موجود در اتاق قدامی بستگی دارد. در خونریزی شدید به علت مسدود شدن شبکه ترابکولر احتمال گلوکوم ثانوی بالا می‌رود.
علاوه بر حفظ وضعیت قائم بدن و بی‌حکتی بیمار در مواردی لازم می‌شود خون درون اتاق قدامی به کمک جراحی تخلیه شود. هدف درمان فراهم کردن شرایط مناسب (استراحت چشم مبتلا) برای جذب خون است. استراحت در بستر به علاوه پانسمان فشاری چشم در منزل توصیه می‌شود به شرطی که بیمار واقعا استراحت کند و هر روز به چشم‌پزشک مراجعه نماید. در غیر این صورت بهتر است در بیمارستان بستری شود.
پارگی کره چشم
پارگی کره چشم یکی از خطرناک‌ترین صدمات چشمی است که به اقدامات فوری طبی و جراحی احتیاج دارد. هر چقدر برنامه درمان سریع‌تر شروع شود امکان حفظ قسمتی (نه تمام) از عملکرد بینایی بیشتر می‌شود.پارگی کره چشم را می‌توان بر اساس مشاهده وجود جسمی در قرنیه یا دیگر ساختمان‌های قدامی چشم، لهیدگی واضح تشخیص داد. یکی دیگر از نشانه‌های پارگی کره چشم کشیده شدن مردمک به یک سمت (سمت پارگی) است و گاهی عنبیه از محل پارگی قرنیه یا اسکلرا بیرون می‌زند.
عنبیه دارای رنگدانه است و مانند قطره‌ای کوچک در سطح چشم دیده می‌شود. هر پارگی کوچک اسکلرا به دلیل وجود مشیمیه رنگدانه‌دار و پر عروق زیر آن سیاه رنگ به نظر می‌رسد. این حالت ممکن است به سادگی از نظر دور بماند ولی تشخیص آن ممکن است بینایی شخص را حفظ کند. پارگی چشم گاهی مخفی است و در این موارد باید تمام ساختمان‌های قدامی چشم و زیر پلک‌ها را (اگر امکان دارد) با دقت معاینه کرد.
سه اصل بزرگ در مراقبت و درمان پارگی کره چشم عبارتند از
1- صدمه بیشتر به چشم وارد نشود: در صدمات شدید چشم از جمله پارگی کره چشم بیمار میل دارد چشم مبتلا را بمالد و پرستار باید هر کاری می‌تواند انجام بدهد تا بیمار با این کار به چشم خود صدمه بیشتری نزند. برای این منظور می‌توان روی چشم را با شیلد پوشاند و کاری کرد (مثل بستن دست‌ها) که دست بیمار به چشمش نرسد.
با اجتناب از دستکار‌های غیرضروری چشم و پلک‌ها در هنگام معاینات نیز می‌توان خطر صدمه بیشتر چشم را کم کرد. در هنگام معاینه پلک به دلیل وارد شدن فشار به کره چشم ممکن است محتویات آن بیشتر بیرون بزند. برای تشخیص پارگی چشم لازم است بیمار در اسرع وقت توسط چشم‌پزشک معاینه شود.
در پارگی کره چشم برای اینکه بیمار دچار عفونت و نقصان کار چشم نشود باید در عرض چند ساعت پس از وقوع حادثه تحت عمل جراحی قرار بگیرد. عاقبت پارگی کره چشم به روش مراقبت گروه‌های متخلف بستگی دارد. زیرا تمام آنها به شکلی روی نتیجه کارهای درمانی تاثیر دارند. به بیمار اطمینان می‌دهیم که چشم‌پزشک می‌تواند بیشترین کمک را به او بکند. برای برطرف کردن اضطراب و استفاده بیشتر از همکاری بیمار، داروهای خواب‌آور و مسکن تجویز می‌شوند.
2- قطره چشم ممنوع: در این مورد بسیار مهم است که از ریختن قطره به داخل چشم اکیدا خودداری شود، زیرا این مورد باعث صدمه بیشتر چشم خواهند شد. غلظت دارویی که به عنوان قطره مصرف می‌شود برای محتویات داخل چشم بسیار زیاد است و باعث ایجاد صدمات شیمیایی و آزردگی شدید داخل چشم می‌شود. رنگ‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و باعث رنگی شدن سطح داخلی قرنیه می‌شوند: چنانچه بینایی شخصی حفظ شود به همین علت دچار تاری دید خواهد شد.
3- چشم را بپوشانید و از آن محافظت کنید و با چشم‌پزشک تماس بگیرید: برای محافظت چشم آن را با شیلد Fox می‌پوشانیم. یک عدد کاپ مرطوب را می‌توان روی چشم قرارداد. اگر جسمی از چشم بیرون زده است، باید آن را بی‌حرکت کرد، به شکلی که باعث صدمه چشم نشود. هیچ‌گاه نباید به خارج کردن اجسام نافذ (هر چقدر که مزاحم اقدامات حفاظتی اولیه باشد) اقدام کرد.
برای خواندن بخش اول- ترومای چشم- اینجا کلیک کنید.