بورس انرژی روزهای پیچیده و جذابی را سپری می‌کند؛ اگرچه یکی از اتفاقات خوب و کم‌‌‌سابقه برای این بازار رسمی در روزهای اخیر رقم خورده است. نسبت معامله عرضه‌‌‌ها در ماه جاری به 43درصد رسیده است که اتفاقی کم‌‌‌سابقه و حتی تاریخی برای این بازار محسوب می‌شود و حتی در مقایسه با سایر بورسهای حامل‌‌‌های انرژی در جهان نیز رقم خاص و معنا‌‌‌داری به شمار می‌رود. رشد معامله عرضه‌‌‌ها در شرایطی رخ داده که حجم عرضه در این بازار در ماه‌‌‌های اخیر کاهش نسبی داشته؛ اگرچه آمارها حکایت از آن دارد که حجم عرضه نیز بار دیگر در مسیر رشد قرار گرفته است. نکته مهم این است که حجم عرضه‌‌‌های بزرگ صادراتی از سوی شرکت‌ها در بورس انرژی تغییر چندانی نداشته؛ ولی به بخش دولتی برای عدم‌عرضه‌‌‌های جذاب و گسترده به این بازار انتقادات بسیاری وارد است.
در شرایطی که شاهد افت نسبی عرضه‌‌‌ها هستیم، توجه به موفقیت‌‌‌های بورس‌انرژی مهم‌ترین مطلبی است که باید به آن پرداخته شود. به‌عنوان یک نمونه مشخص، معامله عرضه‌‌‌های کل در بازار فیزیکی بورس‌انرژی در آذرماه 88/ 24درصد بود؛ یعنی از هر تن عرضه، نزدیک به یک‌‌‌چهارم آن در بورس انرژی دادوستد شده است. این رقم در دی‌‌‌ماه به 84/ 30درصد رسید که رقم مطلوبی به شمار می‌رود؛ ولی هنوز کمتر از متوسط سال‌جاری بود، آن‌‌‌هم در شرایطی که معامله عرضه‌‌‌ها در آبان‌‌‌ماه 25/ 40درصد بود و داده جذابی محسوب می‌شد. نکته مهم آن‌‌‌که متوسط معامله عرضه‌‌‌ها در سال‌جاری 59/ 35درصد بود که این عدد جذاب‌‌‌ترین میزان درصد معامله عرضه‌‌‌ها در سال‌های اخیر بوده است. این مطلب حکایت از آن داشت که هر کالایی که سه‌بار در بورس انرژی عرضه شود، از احتمال معامله بالای 90درصد و حتی نزدیک به 95درصد برخوردار است که نکته بسیار مهمی برای کشور تحت تحریم است. حال در شرایطی که این رقم در سال‌جاری در بالاترین میزان تاریخی خود قرار دارد، طی بهمن‌‌‌ماه سال‌جاری به 98/ 42درصد رسیده که رکورد جذابی به شمار می‌رود که باید این موفقیت را برجسته ساخت.
شاید در نگاه اول این ارقام چندان مهم به نظر نرسند؛ ولی کسانی که تحریم‌‌‌ها را علیه ما وضع کرده و آنها را رصد می‌کنند، خوب می‌‌‌دانند که در بورس انرژی چه اتفاق بزرگی رخ داده است. اگر رقم 43درصد اخیر به 45درصد برسد، به این معنی است که تحریم‌‌‌های نفتی به کمک دو ابزار مصرف داخلی و توان بازاریابی جهانی، از نفس افتاده است. به عبارت ساده‌‌‌تر، هر کالایی که به بورس انرژی وارد شود، با دو بار عرضه، با احتمال 90درصد به فروش خواهد رسید و با توجه به ویژگی‌‌‌های فنی سازوکارهای تسویه وجوه در بورس‌انرژی، حتی بازگشت ارز حاصل از صادرات قطعی است.
کاهش مستمر هزینه تحریم‌‌‌ها در معاملات
در گذشته بارها به هزینه تحریم در معاملات با محوریت صادرات فرآورده‌‌‌ها همچون نفتا پرداخته بودیم. آمار معاملات روزهای اخیر مخصوصا برای معاملات نفتا به‌وضوح از کاهش هزینه تحریم‌‌‌ها حکایت دارد. همان‌‌‌گونه که در گزارش‌‌‌های پیشین به آن اشاره کردیم، هزینه تحریم‌‌‌ها در گذشته به‌قدری دردناک بود که حتی مخابره ارقام آنها نیز توجیه چندانی نداشت؛ ولی ارقام فعلی به‌قدری منطقی شده که اشاره مستقیم به آنها حتی نقطه قوت به شمار می‌رود. اغلب قیمت‌های فروش پایین‌‌‌تر از بهای رسمی به‌عنوان نرخ پایه در جهان یا در منطقه است که البته شرایط پرداخت یا کیفیت تولیدات حتی در زمان تحویل در این نرخ‌‌‌گذاری دخالت دارد. در روزهای اخیر تخفیف لحاظ‌شده در معاملات نفتا به‌عنوان یکی از کالاهای شاخص و رایج به 8/ 2 تا 57/ 3درصد رسیده است که برای معاملات نقدی، آن هم با نرخ ارز سنا رقمی منطقی محسوب می‌شود. این ارقام حتی در بازارهای منطقه‌‌‌ای قابل قبول است؛ گویی توانمندی بورس‌انرژی ایران در فروش محموله‌‌‌های خود تفاوت چندانی با بورسهای مشابه همچون DME (دبی) ندارد. این دستاورد از آن جهت برجسته ارزیابی می‌شود که حتی در مقایسه با 17آذر (که به آن اشاره کرده بودیم) باز هم بهبود یافته است. به عنوان مثال، از 17آذر تاکنون به‌رغم رشد محسوس قیمت‌های جهانی هزینه پریمیوم نفتای میانی از منفی79/ 37دلار به منفی 28دلار، نفتای سبک از منفی4/ 25دلار به منفی15/ 22دلار و نفتای مخلوط از منفی 33دلار به منفی26دلار به ازای هر تن کاهش یافته است که اتفاق بسیار بزرگی محسوب می‌شود.
ثبت دومین رکورد روزانه معاملات امسال بورس‌انرژی
رئیس اداره عملیات بازار فرآورده‌‌‌های هیدروکربوری بورس‌انرژی ایران با بیان اینکه ارزش معاملات نفتا در سال کنونی رشد محسوسی داشته است، گفت: چهارشنبه 20بهمن دومین روز باارزش بورس‌انرژی در سال کنونی بود. به گزارش روابط‌عمومی بورس انرژی ایران، محمد احمدی با اعلام این خبر اظهار کرد: در رینگ بین‌الملل بازار فیزیکی بورس انرژی ایران، در مجموع 165هزار تن نفتا به ارزش 17/ 3هزار میلیارد تومان معادل 130میلیون دلار دادوستد شد.
او ادامه داد: در تابلوی معاملات چهارشنبه، 70هزار تن نفتای مخلوط، 35هزار تن نفتای میانی و 60هزار تن نفتای سبک شرکت ستاره خلیج‌فارس در رینگ صادراتی عرضه و تماما معامله شدند. رئیس اداره عملیات بازار فرآورده‌‌‌های هیدروکربوری بورس‌انرژی با بیان اینکه از میان این کالاها، نفتای سبک با رقابت فروخته شد، اعلام کرد: ارزش رقابتی این معامله در مجموع 51هزار دلار بود.
به گفته احمدی نفتای شرکت ستاره خلیج‌فارس به صورت مداوم در رینگ صادراتی بورس انرژی عرضه شده و به همین دلیل با استقبال خوب خریداران در بیشتر موارد به معامله منجر می‌شود. احمدی در پایان با اشاره به اینکه ارزش معاملات نفتای شرکت ستاره خلیج‌فارس در رینگ بین‌الملل بورس‌انرژی در سال کنونی، نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر رشد داشته است، افزود: حجم و ارزش این معاملات به ترتیب از 510هزار تن به ارزش 2/ 3هزار میلیارد تومان در سال 1399 به یک‌میلیون و 350هزار تن به ارزش 22هزار میلیارد تومان در سال 1400 (تاکنون) رسیده است.
