مرتضی منادی - عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا
تحریریه زندگی آنلاین : انسان چند تقویم تاریخی (سن)، پزشکی (جسم)، روانشناسی (رشد)، جامعه‌شناسی (هویت) و فرهنگی (فعالیت) دارد. به عبارتی، تقویم تاریخی، در هر زمانی از عمر انسان، مبدأ تولد او را ملاک قرار میدهد و سن شناسنامه‌ای فرد را مطرح می‌کند. تقویم روانشناسی، زندگی بشر را به چند بخش نوزادی، کودکی، نوجوانی جوانی، بزرگسالی، میانسالی و پیری تقسیم می‌کند. تقویم جامعه‌شناسی، پُختگی، تجربه داشتن، مهارت داشتن، منطقی بودن، هویت مشخصی داشتن، مسئولیت‌پذیر بودن، و غیره را ملاک قرار میدهد.
بیشتربخوانید:
معیار اندازه‌گیری سن افراد
دورکیم در تعریف آموزش و پرورش می‌گوید، «فردی که پخته‌تر است، یعنی به دانشی واقف است، نسبت به افرادی که به آن دانش واقف نیستند، یعنی پُخته نیستند، آموزش میدهد.» وی نمی‌گوید، فردی که مسن‌تر است. ممکن است فردی بیست‌وپنج ساله، متخصص در زمینه‌ای و رشته‌ای، آموزش‌دهندۀ تعدادی افراد مسن‌تر از خود باشد. سارتر در کتاب زیبای «سن عقل» در قالب رمان، سن عقل را با سن تاریخی یا شناسنامه‌ای نمی‌سنجد، بلکه عقلانیت و مسئولیت‌پذیر بودن فرد را بدون در نظر گرفتن سن تقویمی او، ملاک قرار میدهد. از این رو، فرد سالمند با تقویم جامعه‌شناسی، فردی است که دارای تجربه، آگاه و متخصص در علم، هنر، فرهنگ، تجارت، مدیریت، مهارت، یا کاری فنی است.
نگاره فرهنگ‌های مختلف به سن افراد
اما هر فرهنگی نگاهی متفاوت به فرد مسن می‌کند. در جوامع اروپایی، مسن بودن آغاز فعالیت‌های هنری، فرهنگی، ورزشی، گشت‌وگذار، رهاشدگی از مسئولیت‌های الزام‌آور کاری و خانوادگی از جمله، فرزندان است. در نتیجه، مسن بودن پرداختن به فعالیت‌هایی که در سال‌های کاری، یا فرصت یا امکانش نبوده است، می‌باشد. ضمناً افراد مسن، مشاوران خوبی در هر زمینه‌ای که تخصص دارند، برای اطرافیان و برای جامعه می‌باشند. از این رو، تقویم فرهنگی متناسب با عناصر فرهنگی و ارزیابی مطابق آن جامعه‌ای که فرد در آن زندگی می‌کند، می‌باشد که شاید مهم‌ترین تقویم هر انسانی است. امید به زندگی و سبک زندگی به نوعی در این تقویم فرهنگی قرار می‌گیرد.
بیشتربخوانید:
فعالیت‌های دوران بازنشستگی
برخلاف اینکه بعضی تخصص‌ها یا فرهنگ‌ها، دوران بازنشستگی یا پیری را مساوی با ضعف جسمی، فراموشی، زوال عقل و امروزه آلزایمر می‌دانند، در این شکی نیست که جسم انسان با افزایش سن، ضعیف می‌شود. ولی بر این باوریم که دوران پیری تولدی وزندگی دیگری را نشان میدهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند و ما نیز شاهد هستیم، افراد مسنی که ورزش، پیاده‌روی، فعالیت‌های هنری، فرهنگی، داشتن روابط اجتماعی از جمله جلسات دوستانه، و مطالعه را سرلوحۀ زندگی خود قرار داده‌اند، که بیشتر در کشورهای اروپایی یافت می‌شود، هم از دوران بازنشستگی یا پیری خود بیشترین بهره را برده و هم به بیماری آلزایمر که نگرانی تعداد زیادی از افراد مسن است، مبتلا نخواهند شد. از این رو، بازنشستگی یا پیری، خود زندگی دیگری است، همراه با، تجربه، آزادی بیشتر، و امکانات بیشتر که هر لحظه‌اش را می‌توان لمس کرد، حس کرد، و از آن لذت برد و هم پشتوانۀ محکمی برای فرزندان خود بوده و هم الگویی برای نسل‌های بعد از خود بود و هم مفید برای جامعه.
بیشتربخوانید:
