تحریریه زندگی آنلاین : تغییر سبک زندگی در همه دوران زندگی انسان در جهت بهتر شدن اوضاع زندگی پسندیده و قابل‌مطالعه هست .اما در دوران پس از بازنشستگی این تغییر اجتناب‌ناپذیر و الزامی است. تعداد سالمندان و بازنشستگان در جهان به‌ویژه در کشورهای پیشرفته روزبه‌روز در حال افزایش است. این مسئله هرچند امیدوارکننده است اما به‌هرحال سالمندی و افزایش جمعیت سالمندان پدیده‌ای است که نادیده گرفتن آن می‌تواند در آینده جوامع را با مشکلات بسیاری مواجه سازد.
بیشتربخوانید:
ساختار جمعیتی ایران
اگرچه در ایران نسبت گروه‌های سنی جوان به‌کل جمعیت کشور درصد بیشتری را نشان داده و کشور ما را ازنظر ساختار جمعیتی در شمار کشورهای جوان قرار می‌دهد ، بااین‌حال 27/7 درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند ، جمعیتی که با توجه به کاهش میزان زادوولد و پیشرفت امکانات پزشکی و بهداشتی ، در آینده افزایش بیشتری خواهد یافت و باعث خواهد شد امید به زندگی نیز که اکنون میانگین آن برای مردان 3/68 و زنان 7/69سال است ، افزایش یابد. براساس نتایج یک پژوهش تحلیلی انجام‌شده در پژوهشکدۀ آمار ایران، جمعیت ایران تا سال 1430 به حدود 101 میلیون نفر خواهد رسید و طبق پیش‌بینی‌های منابع بین‌المللی، ساختار سنی جمعیت ایران از یک ساختار کاملاً جوان در سال‌های بعد از 1430، به یک ساختار سالخورده تغییر خواهد کرد.
بیشتربخوانید:
مشکلات سازمان تأمین اجتماعی
با توجه به آن‌که در بیشتر کشورهای پیشرفته جهان ، مسئله تأمین مالی بازنشستگان و سالمندان بیش از مسائل دیگر مشکلاتی را برای نظام تأمین اجتماعی این کشورها فراهم ساخته ، مسئولان کشورهای مزبور را بر آن داشته تا با افزایش سن بازنشستگی و تأمین بودجه بیشتر برای نظام تأمین اجتماعی از طریق افزایش مالیات‌ها ، تا حدی نگرانی‌های مربوط به سال‌های آتی را رفع کنند ، اما در ایران مسئله سالمندان و تأمین رفاه و آسایش آنان با کشورهای پیشرفته تفاوت ماهوی دارد و به گفته کارشناسان رفاه و تأمین اجتماعی و استادان بهزیستی دانشگاه‌های کشورمان ، نبود یک سیاست اجتماعی فراگیر در مورد سالمندان ، کمبود بودجه و اعتبارات لازم ، کمبود منابع انسانی ، ناآشنایی مسئولان ذی‌ربط با مسائل مربوط به سالخوردگی جمعیت و کمبود تجهیزات و امکانات کافی ، مشکلاتی است که نظام تأمین اجتماعی کشورمان با آن روبه‌رو است ، اما آنچه برای بازنشستگان در اولویت قرار دارد ، دور کردن هر نوع دغدغه خاطر و نگرانی است ، دغدغه و نگرانی از این طرز تفکر که بازنشسته دیگر نمی‌تواند فرد مفیدی برای جامعه و حتی خانواده خود باشد.
سلامت جسم و روح در دوران بازنشستگی
پژوهشگران صاحب‌نظر در حوزه مسائل سالمندی ، اتفاق‌نظر دارند سالمندانی که از سلامت جسم و روح برخوردارند ، افرادی هستند که با اتکا به قابلیت‌های فردی می‌توانند با محیط پیرامون خود ارتباط داشته ، سازگار باشند و از زندگی لذت ببرند. کارشناسان سازمان بهداشت جهانی نیز در تعریف سلامت جسم و روح می‌گویند: تنها بیمار نبودن و احساس ناتوانی نکردن نشان‌دهنده سلامت فرد نیست بلکه سلامت یعنی تندرستی کامل جسمی ، روحی و اجتماعی. دانشمندان زیست‌شناس و فیزیولوژیست امروزه براین باورند که ضعف قوای ادراکی ، بیش از این‌که به سن و سال افراد و به‌طورکلی به مسئله پا به سن گذاشتن مربوط شود، به کارکرد مغز و اعصاب افراد ارتباط دارد. به‌عبارت‌دیگر هراندازه که فرد سالمند و بازنشسته ، خود را از دایره فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی کنار کشد و به رفتن پارک ، دیدار دوستان و روزمرگی‌هایی از این نوع بسنده کند ـ که البته این‌ها همه در جای خود مناسب و خوب است ـ ضعف و سستی به‌تدریج بر او غلبه کرده ، سرانجام او را به پریشانی فکری و مشکلات روحی ـ روانی مبتلا می‌کند.
بیشتربخوانید:
بازنشستگی شروع دوران جدید
یک جامعه‌شناس آمریکایی می‌گوید: آنچه اهمیت دارد ، درک و فهم این مسئله است که سالمندی و بازنشستگی به معنای پایان کار یا رسیدن به آخر خط نیست و این‌ها همه تعابیری است که جامعه برای پیشبرد امور و حل‌وفصل مشکلات خود ، به‌صورت قراردادی تعیین کرده که لغو آن‌ها باعث وقوع هرج‌ومرج و زمینه‌ساز نوعی ازهم‌گسیختگی در جامعه خواهد شد. بسیار دیده‌شده بازنشستگان بالای 60 و 70 سال بانشاط‌تر و سالم‌تر از افراد میان‌سال 40 تا 50 ساله و حتی در برخی موارد جوانان هستند. بازنشستگان باید بپذیرند که هنوز از توان لازم برای انجام کارهایی که در دوران فعالیت عهده‌دار بوده‌اند ، برخوردارند و شورونشاط کافی برای ورزش و تفریحات مناسب سن و سالشان دارند. بازنشستگان همچنین باید بپذیرند سالمندی مرحله‌ای اجتناب‌ناپذیر است که انسان با پشت‌سر گذاشتن چند دهه از عمر خود به آن پای می‌گذارد و در این مرحله به‌طور طبیعی با تغییرات و تحولات جسمی و حتی روحی روبه‌رو می‌شود ، اما مهم آن است عواملی را که باعث ضعف بیش‌ازحد جسمی و مخل آسایش روحی ما می‌شوند ، بهتر بشناسیم و دشواری‌ها را از سر راهمان برداریم.
دوری از محدودیت‌ها
به‌هرحال رعایت این نکات به معنای رفع تمام نیازهایی که فرد سالمند و بازنشسته دارد ، نیست بلکه هدف این است که بازنشستگان تا آنجا که ممکن است محدودیت‌های ساختگی و غیرطبیعی را که برای خودساخته یا دیگران برای آن‌ها ایجاد کرده‌اند از میان بردارند و چنانچه احساس کنند می‌توانند همچنان به کار و فعالیت ـ هرچند نه در سطح گذشته و دوران جوانی و میان‌سالی ـ مبادرت ورزند ، درنگ نکنند و این را در نظر داشته باشند که به‌زعم کارشناسان و روان‌شناسان حوزه سالمندی ، تداوم کار و فعالیت بازنشستگان ، امید به زندگی بیشتر را در آنان بارور می‌سازد. با توجه به این ضرورت‌هاست که سازمان ملل مقرر کرده تبعیض سنی برای تصدی مشاغل در تمام کشورهای عضو از بین برود و در جامعه برای اشتغال تمام سنین برنامه‌ریزی شود. لازم به ذکر است که شور و عشق برای تداوم فعالیت بازنشستگان نیاز به روح و جسمی سالم دارد ، بنابراین نباید از انجام معاینات دوره‌ای (چک آپ) و آزمایش‌های لازم برای پیشگیری از بیماری‌های گوناگون و تأمین سلامت خود ، غفلت ورزند.
بیشتربخوانید:
کلام آخر
در بسیاری از کشورهای جهان سالمندان با دوران بازنشستگی خود به‌خوبی کنار آمده و به فعالیت مطابق با توان و ذوق خود ادامه می‌دهند. هرچند در کشور ما امکانات لازم برای دسترسی گسترده بازنشستگان به فعالیت‌هایی که بتواند امید به زندگی سالم را برای آنان فراهم سازد و نیازهای اقتصادی‌شان را تا حد امکان تأمین کند وجود ندارد ، بااین‌حال نباید ازنظر دور داشت که بازنشستگان نیز در این روند نقشی مهم به عهده‌دارند و نباید مواجهه با برخی موانع ، آنان را از هدف اصلی بازدارد. بدیهی است در این میان ، دولت و مراجع مسئول نیز باید نقش مهم‌تری ایفا کنند.
