در نتیجه تعدد این اتفاقات اعتمادی که به‌زحمت و در نتیجه چند ماه پربار آرام‌آرام به بازار سرمایه بازگشته بود، مجددا از این بازار رخت بربست و حجم و ارزش معاملات به سطوح حداقلی خود رسید و نماگر اصلی بورس در نیمه اول تابستان بارها سطح حمایتی 2میلیون واحدی را از دست داد. اگرچه شاخص کل بورس روز گذشته برای چهارمین روز معاملاتی متوالی مثبت بود و در کانال دو‌میلیون و 40هزار واحد ایستاد اما ارزش معاملات خرد همچنان در سطوح حداقلی است و دیروز در محدوده دوهزار و 630میلیارد تومان ایستاد. علاوه بر این، در ادامه خروج بی‌وقفه پول از بازار سهام، روز گذشته مجموعا 364میلیارد تومان پول از بورس و فرابورس خارج شد.
در کنار ریسک تصمیمات سیاستگذار، اتفاقاتی همچون تثبیت نرخ دلار در کانال زیر 50هزار تومان و رکود قیمت‌های جهانی نیز بر وضعیت رخوت بورس در نیمه اول تابستان دامن زد. کارشناسان معتقدند اگرچه در ادامه ممکن است اتفاقاتی از قبیل تثبیت روند مثبت در بازارهای جهانی، افزایش نرخ دلار، عرضه خودرو در بورس کالا و ... اتفاق بیفتد، اما اگر قرار باشد دید خوشبینانه را کنار بگذاریم بورس یک و نیم ماه باقی‌مانده از فصل تابستان را نیز در رخوت و بی‌حوصلگی خواهد ماند. اما در ادامه و در نیمه دوم سال انتظار می‌رود محرک‌ها برای پرتاب بورس به سمت شاخص سه‌میلیون واحدی و سپس درنوردیدن اعداد جدید به کمک بیایند.
بورس؛ منتظر محرک‌ها
سلمان نصیرزاده، تحلیلگر بازار سرمایه، در خصوص وضعیت بازار سرمایه در نیمه اول تابستان گفت: بازار سرمایه در نیمه اول تابستان با اطلاعات و آمارهایی از جمله گزارش‌های ماهانه و فصلی مواجه بود که حکایت از این داشت که شرکت‌ها حرکت رو‌به‌جلویی داشتند. البته پیشرفت آنها در حوزه درآمدی بیشتر تحت‌تاثیر افزایش تورم، نرخ ارز و ... بود که در نهایت متورم شدن قیمت کالاها باعث شد سطح درآمد ریالی شرکت‌ها نسبت به سال 1401 بهبود پیدا کند و این شرایط در گزارش‌های فصل بهار سال جاری مشاهده شد.
وی ادامه داد: همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، در نیمه اول تابستان ریسک اصلی بازار ریسک تصمیمات سیاستگذار بود. همیشه می‌گویند یک دولت بی‌پول می‌تواند پرخطرترین شریط را برای اقتصاد رقم بزند و هزینه کسری‌های خود را با افزایش هزینه‌بها به صنایع تحمیل کند. این موضوع را با افزایش نرخ انرژی، نرخ سوخت و سایر متغیرهای اثرگذار بر رشد شرکت‌ها در نیمه اول تابستان شاهد بودیم و این موضوع بر سودآوری کوتاه‌مدت بازار اثرگذار بود. برای مثال افزایش صددرصدی نرخ سوخت و خوراک پتروشیمی‌ها قطعا سودآوری شرکت‌ها را با فرض عدم افزایش تورم فزاینده یا نرخ ارز کاهش می‌دهد و در کوتاه‌مدت انتظارات منفی ایجاد می‌کند؛ این موضوعی است که در یک ماه اخیر به مشکلات شرکت‌ها اضافه شده است. از طرف دیگر سیاست قیمت‌گذاری دستوری همچنان در صنایع مختلف وجود دارد، اما سیکل افزایش نرخ ارز و انتظارات تورمی می‌تواند در ادامه اثر سیاستگذاری دستوری یا هزینه‌های مازادی را که تحت‌تاثیر تصمیمات سیاستگذار به صنایع تحمیل شده کمرنگ کند.
نصیرزاده افزود: در بازارهای جهانی طی چند هفته گذشته شرایط متعادل‌تر شده است. از زمان شروع جنگ روسیه و اوکراین و قبل‌تر، تورم فزاینده و پاندمی کرونا، در بازارهای جهانی سیاست‌ها از انبساطی به انقباضی تغییر پیدا کرد؛ اما هر چه پیش رفتیم و با نزدیک شدن به پایان سال میلادی شاهدیم که سیاست‌های انقباضی کمرنگ‌تر می‌شود و این چشم‌انداز وجود دارد که در سال 2024 سیاست‌های انقباضی متوقف شود و نرخ بهره کاهش پیدا کند. این موضوع چشم‌اندازی ایجاد کرده که در نتیجه آن انتظار افت بیشتری در قیمت‌های جهانی را نداشته باشیم. البته احتمال رشد زیادی در قیمت‌ها وجود ندارد، چرا که کلیت رشد اقتصادی جهان کند شده؛ اما با توجه به اینکه 60درصد از بازار سرمایه ایران وابسته به بازارهای جهانی است این توقف روند منفی و متعادل شدن وضعیت اثر ریسک‌‌های تحمیل‌شده از سوی سیاستگذار را کاهش داده و باعث می‌شود در بدترین شرایط ممکن شرکت‌ها سودآوری متعادلی داشته باشند. در نتیجه هر بهبودی در بازارهای جهانی می‌تواند سودآوری شرکت‌ها را تقویت کند و انتظار می‌رود در سه فصل آینده شاهد افزایش نرخ دلاری شرکت‌های صادرات‌محور باشیم.
این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: چشم‌انداز نرخ ارز نیز نشان از روند صعودی دارد. البته سیاستگذار روی نرخ ارزی که برای فروش محصولات در نظر گرفته شده دست گذاشته و نرخ دلار نیمایی نیز همچنان تغییری نداشته و نرخ دلار مبادله‌ای هم بدون تغییر مانده است. این موضوع در کنار سایر ابهاماتی که سیاستگذار به بازار تحمیل می‌کند باعث شده درمجموع بازار سرمایه در حالت فریز، ابهام و خواب مصنوعی قرار بگیرد. این شرایط تا مخابره اطلاعات مستندتر ادامه خواهد یافت. وی گفت: به طور کلی انتظار می‌رود بازار سرمایه در نیمه دوم تابستان در بهترین حالت نزدیک به سودآوری فصل بهار باشد. با در نظر گرفتن قیمت‌های جهانی و ریسک‌هایی مانند قطع برق و کاهش سطح تولید و افزایش هزینه‌های انرژی، شرکت‌ها با هزینه‌های بیشتر و حاشیه سود ضعیف‌تری رو‌به‌رو خواهند بود. بعید است در نیمه دوم تابستان اتفاق ویژه‌ای در بازار سرمایه شاهد باشیم. با داده‌های موجود به نظر می‌رسد در ادامه تابستان نیز روند فرسایشی را در بازار داشته باشیم. این روند تا زمان انتشار گزارش‌های سه‌ماهه دوم که حدود مهر و آبان خواهد بود ادامه می‌یابد.
این تحلیلگر بازار سرمایه عنوان کرد: اگر اتفاق منفی جدیدی نیفتد کف شاخص کل احتمالا همین محدوده 9/ 1 تا 2 میلیون واحد خواهد بود. البته شاخص می‌تواند از نظر تکنیکال محدوده 1/ 2میلیون واحد را نیز ببیند، اما بیشتر از این نیازمند بازگشت اعتماد به بازار سهام و رشد حجم و ارزش معاملات است. در‌حال‌حاضر ارزش معاملات از نظر دلاری به حداقل خود در سه سال اخیر رسیده و هنوز نشانه‌ای از برگشت بازار دیده نمی‌شود. بازار سرمایه در شرایط فعلی به‌شدت نیازمند ثبات است و ثبات از هیچ نهادی جز دولت برنمی‌آید. در مقطع کنونی انتظار انتشار اوراق دولتی نیز وجود دارد که این موضوع هم می‌تواند سرعت‌گیری برای بازار باشد . نصیرزاده گفت: با این وجود انتظار بروز اتفاقات مثبت در نیمه دوم تابستان وجود دارد. برای مثال قیمت نفت طی چهار هفته گذشته افزایشی بوده و به تبع آن، قیمت محصولات پتروشیمی و فراورده‌های نفتی نیز رشد می‌کند و وضعیت اسپرد‌ها بهتر می‌شود.
اگر این روند ثبات پیدا کند در صنایعی مثل پالایشی که بهار ضعیفی داشتند در تابستان وضعیت بهتری شاهد خواهیم بود و این صنعت می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد. در باقی گروه‌ها نیز روند نوسانی پیش‌بینی می‌شود. اما تا زمانی که ارزش معاملات افزایش نیابد، اعتماد به بازار برنگردد و نرخ ارز زیر کانال 50هزار تومان باشد بازار نمی‌تواند حرکت رو به بالایی داشته باشد. وی ادامه داد: البته در نیمه دوم سال انتخابات مجلس را پیش رو داریم. معمولا نزدیک شدن به انتخابات فضای روانی بهتری برای بازار سرمایه ایجاد می‌کند، اما پیشران اصلی بازار نرخ ارز است. اگر موتور نرخ ارز روشن و بالای محدوده 50هزار تومان تثبیت شود در نیمه دوم سال شاهد اتفاقات مثبتی خواهیم بود. این اتفاق به‌‌نظر در نیمه دوم سال خواهد افتاد، اما تا قبل از آن بازار در خواب مصنوعی و منتظر محرک است.