به قلم : سمیرا بیژنی - کارشناس روانشناسی عمومی
تحریریه زندگی آنلاین : با عرض سلام دوباره خدمت شما خوانندگان محترم و اولیای گرامی، باعث مباهات مجدد است که در خدمت شما هستم با چهار دستورالعمل دیگر از مجموعه تربیت صحیح فرزندان. در قسمت اول مجموعه در مورد چهار دستورالعمل اولیه صحبت کردیم. در این مطلب نیزدر خدمت‌تان هستیم.
از کودک خود نظرخواهی کنید و به گسترش دایره واژگان او کمک نمایید
با کودک خود صحبت کنید و او را به صحبت کردن تشویق نمایید. در برخی اوقات دیده می‌شود که والدین تنها به بازی کردن کودک دلخوش می‌شوند و این را برای شادابی کودکان‌شان کافی می‌دانند، اما باید با کودک خود صحبت کنید و با ملایمت و نرمی نظرات او را جویا شوید، مثلا بگویید: دختر قشنگم غذا چطور بود؟ غذایی که مامان برات پخت رو دوست داشتی؟ این انیمیشنی که با هم دیدیم رو دوست داشتی ؟ و ... .
پرسیدن چنین مواردی و ایجاد یک رابطه دوستانه با کودک‌تان می‌تواند سلایق خاص و مورد نظرش را در اختیارتان قرار دهد و تشویق می‌شود به برقراری ارتباط به سخن گفتن و همین ارتباط را با سایرین نیز خواهد داشت و باعث خواهد داشت تا در دوران دبستان به فراگیری بهتر و عمیق‌تر علوم سوق داده شود و همچنین بروز مشکلاتی که بعضی کوکان در سال‌های اولیه دبستان با آن روبرو می‌شوند را نداشته باشد. مشکلاتی نظیر خجالتی بودن، عدم برقراری رابطه درست با کارکنان مدرسه، مشکل دوست‌یابی، مشکل افراطی بودن ارتباطات و ... . به شما این نوید را می‌دهم اگر به انجام تمام این دستور العمل‌ها بپردازید، کودک شما بزرگسالی موفق‌تری را تجربه خواهد کرد. یکی دیگر از مواردی که به سخن گفتن کودکان شما و شکل‌گیری ارتباط گفتگو محور آنها کمک می‌کند و گنجینه لغات او را گسترش می‌دهد، خواندن کتاب داستان است. کتاب‌های داستان با پیام‌های اخلاقی متفاوت می‌توانند به رشد فکری و زبانی او کمک کنند؛ مثلا کتابی با معرفی دوست و دوستی، کتابی با معرفی خانواده، کتابی با معرفی برخی مشاغل و حیوانات و کتابی با معرفی برخی مفاهیم که برای کودک گنگ است. این کتاب‌ها اگر به صورت شعر دنباله‌دار باشند و رنگ‌آمیزی زیبایی داشته باشند، تاثیر دو چندانی خواهند داشت. این کتاب‌ها را برای کودک خود تهیه کنید و در قفسه کتاب اتاق او جای دهید و در فواصل منظم و با لحن آهنگین برای او بخوانید. بعد از مدتی او نیز به کتاب‌ها علاقه‌مند خواهد شد. خواندن کتاب یکی از بهترین شیوه‌های تربیت‌پذیری و آگاهی فکری برای کودکان شما محسوب می‌شود. هیچ گاه این نعمت زیبا را فراموش نکنید.
بیشتربخوانید:
بازی‌های انفرادی کودک در جهت افزایش تمرکز – اوفاتح می‌شود
بازی والدین با کودکان بسیار مهم است، اما برای رشد تمرکز و فعال کردن قوه یادگیری کودک باید به بازی انفرادی او نیز توجه داشت، بازی‌هایی نظیر خمیر بازی و بسیاری از بازی‌های فکری دیگر و همچنین اسباب‌بازی‌های تک نفره برای این امر مناسب هستند. آنها را تهیه کنید و در طول روز یک تا دو ساعت کودک خود را به انجام این بازی‌ها تشویق کنید. کودک شما با انجام این بازی‌ها بذر روحیه شاد استقلال را در وجود خود می‌پاشد و در آینده می‌تواند استقامت و استقلال بیشتری را در دوران مدرسه از خود نشان دهد. بازی‌های شخصی و تک‌نفره قوه یادگیری را فعال کرده و به خود کفایی او در آینده کمک خواهد کرد. به یاد داشته باشید کودک شما هم در مرحله اجتماعی شدن و هم در مرحله رشد و آگاهی شخصی قرار دارد. همانقدر که بازی با هم‌سالان و والدین برای کودک ضروری است و به اجتماعی شدن او کمک می‌کند، بازی‌های انفرادی نیز او را از نظر آگاهی و استقلال و تمرکز فکری برای یادگیری یک فرایند خاص آموزشی کمک کرده و آماده می‌کنند.
کودک خود را نترسانید و در مورد اتفاقات مثبت با او حرف بزنید
هرگز کودک خود را نترسانید. اگر او مرتکب خطا یا اشتباهی شده است، اگر رفتار ناشایست و یا غیر معمولی دارد، هرگز از یک وسیله یا یک شخص برای ترساندن او استفاده نکنید. این شیوه تربیتی بسیار نادرستی است که نه تنها موجب اگاهی او نشده، بلکه به عنوان یک سرکوب‌گر عمل می‌کند. بله، شاید در ظاهر کودک شما آرام شود، اما در طولانی‌مدت موجب بروز ترس اضطراب‌گونه اجتماعی می‌شود. در این صورت کودک شما از اعتماد به نفس بهره‌ای نخواهد برد و در آینده نیز نمی‌تواند خواسته‌های خود را به درستی با دیگران در میان بگذارد و حتی از برقراری روابط مطلوب عاجز می‌ماند. شاید عجیب و غیر واقعی به نظر برسد، اما منشا تمام ترس‌هایی که انسان‌ها در طول زندگی متحمل می‌شوند، ترس‌های بی‌اساس و بی‌ریشه‌ای که آنها را از انجام بسیاری از اعمال درست باز می‌دارند، همین شیوه برخورد والدین با آنها در دوران کودکی بوده است. والدین آنها را ترسانده‌اند و این ترس منشا بسیاری از مشکلات زندگی آنها محسوب می‌شود.
بیشتربخوانید:
اگر کودک شما رفتار یا گفتار نامناسبی دارد، باید با لحنی مهربان و حتی کودکانه با او صحبت کنید و او را با ذکر مثال و دلیل روشن سازید. به این مثال توجه کنید:
بازخورد منفی والدین: پسرم، چرا گلدون آقای همسایه رو شکستی؟ حالا که آقای همسایه اومد چی میخوای جوابش رو بدی؟ بار دیگه این کار رو انجام بدی، اون خیلی باهات دعوا میکنه! اون بچه‌هایی که دردسر درست میکنن رو اصلا دوست نداره. شب که بابات بیاد خونه خیلی عصبانی میشه. همین الان می‌ریم تا از آقای همسایه معذرت خواهی کنی ... .
بازخورد مثبت والدین: پسرم میشه بگی دلیل اینکه گلدون آقای همسایه رو شکستی، چی بوده؟ آقای همسایه اینقدر مهربونه، همیشه میگه تو پسر خوبی هستی. به نظرت درسته که گلدون‌هاش رو بشکنی؟ گلدون‌هایی به این قشنگی داره که خونه‌اش رو زیبا کرده. دوست داری کسی گلدون‌های مامانو بشکنه؟ به نظرت درسته که کسی بیاد گلدون‌های مامانو بشکنه؟ جواب میده: نه.
پس می‌دونی کاری که انجام دادی، اشتباه بوده؟ خوب الان بریم با هم از آقای همسایه عذر‌خواهی کنی؟
جواب میده: بله
آفرین پسر گلم که همیشه میخواد مامانش رو خوشحال کنه. تو پسر خوب و مهربونی هستی و من خیلی دوستت دارم.
بیشتربخوانید:
پاداش را جدی بگیرید
پاداش دادن در مقابل انجام هر کار درستی که کودک شما انجام می‌دهد، می‌تواند او را به انجام آن کار تشویق کند و اثر آن کار را تداوم بخشد. اگر کودک شما اعمال درست را به خاطر علاقه‌ای که دارد انجام می‌دهد، پاداش می‌تواند حس شور و انگیزه او را تقویت مثبت کند و اگر کودک شما آن کار درست را انجام نمی‌دهد، می‌توانید از پاداش کمک بگیرید. دادن پاداش می‌تواند رفتار درست را در شخصیت کودک شما نهادینه کند. بعد از آنکه کودک رفتار درست را پذیرفت، می‌توانید رفتار درست را در قالب چند مثال به او بگویید و در مورد آن با او صحبت کنید تا بعد از این به خاطر ماهیت درست آن رفتار آن را انجام دهد، نه به خاطر پاداش، اما در ابتدا می‌توانید با قدرت پاداش رفتار درست را نهادینه کنید، چون معمولا کودکان تا رفتار درست را یاد نگیرند، دلایل منطقی آن را نیز نخواهند پذیرفت.
پاداش دادن دو گزینه بسیار مهم دارد
الف. میزان پاداش به چه اندازه باشد؟
ب. چه نوع پاداشی بدهیم؟
بیشتربخوانید:
میزان پاداش بستگی به کیفیت انجام دادن اعمال درست توسط کودک شما دارد. چنانچه او کارها را هر بار با کیفیت بیشتری انجام دهد، به همان ترتیب میزان پاداش باید بیشتر شود تا اثر تقویتی به سزایی بر جای گذارد و اما نوع پاداش:
پاداش می‌تواند فرهنگی، هنری، علمی، ورزشی یا از نوع سرگرمی باشد.
* پاداش فرهنگی می‌تواند کتاب‌های داستان، بازی‌های فکری، گردش در اماکن تاریخی شهر، خرید دفتر نقاشی، کاردستی درست کردن مادر با فرزند و ... باشد.
* پاداش هنری مانند دیدن یک نمایش عروسکی.
* پاداش علمی مانند دیدن ستاره‌ها با تلسکوپ، خریدن کتاب‌های علمی و رفتن به پارک علم و فناوری.
* پاداش ورزشی مانند کلاس شنا، کلاس فوتبال و خریدن کفش ورزشی، خریدن توپ فوتبال، بدمینتون بازی کردن در پارک، پیاده‌روی کردن در پارک جنگلی و رفتن به کوه.
* پاداش از نوع سرگرمی مانند مسافرت، گردش‌های یک روز، شهربازی، پیتزا درست کردن در خانه، دورهمی‌های جذاب فامیلی و ... .
پدر و مادران گرامی اثر تقویتی پاداش مثبت را به عنوان یک تسهیل‌گر و یک ابزار بسیار موثر در تربیت فرزندان و به هنجار رفتار کردن آنها و قانون‌مند و منضبط کردن آنها از یاد نبرید.
بسیار مسرور و مفتخرم که بار دیگر با چهل دستورالعمل برای فرزند پروری و تربیت صحیح در کنار شما عزیزان بودم. تا سلامی دوباره، شما را به حافظ و نگهبان همیشگی هستی، خداوند زیبای بی‌همتا می‌سپارم.
با تشکر و بدرود
بیشتربخوانید:
