مدیرانی که به نوآوری می اندیشند، بخوانند

عصر ایران ؛ آناهیتا شهنازی* - سازمانی را در نظر بگیرید که واحد جدیدی تحت عنوان واحد توسعه و نوآوری راه‌اندازی نموده پس از تخصیص منابع ریالی و غیرریالی لازم به واحد جدیدالتأسیس، از مدیر مربوطه انتظار می رود که چشم‌انداز، مأموریت و اهداف عملیاتی خود را برای شش ماهه پیش رو اعلام کند.

آناهیتا شهنازی

آنچه لازم است تا مدیر واحد توسعه و نوآوری در گام نخست انجام دهد این است که با ذینفعان کلیدی سازمان در حوزه کاری خود هم ادبیات و هم ذهن شود. در سازمان‌ها زمانی که صحبت از نوآوری و توسعه می‌شود اولین تغییری که در ذهن همه شکل می گیرد این است که نوآوری ،طراحی و تولید محصولی جدید است.

انواع مختلفی از نوآوری‌ها را می‌توان برای بهینه‌سازی نتایج در سازمان به کار برد که هر کدام هدفی مشخص دارند. هر سازمانی با حرکت در مسیر نوآوری تصمیم دارد تا در بازار رقابتی خود جایگاهی منحصر به فرد به دست آورد و بتواند بهترین تجربه را به مشتریان خود ارائه دهد اما جدا از رویاها و جاه‌طلبی های یک سازمان، سؤالاتی در اینجا مطرح است: نوآوری چیست؟ انواع نوآوری کدام است؟ و چگونه آنها را در یک سازمان می‌توان پیاده‌سازی نمود؟

نوآوری چیست؟

نوآوری، راهکار جایگزینی را برای جریان کاری که در حال حاضر در سازمان شما به روش مشخصی  در حال اجراست، طراحی و پیاده‌سازی می‌کند که این جایگزینی می بایست "مزایای اقتصادی و رفتاری را برای سازمان به همراه داشته باشد"،"مشکلات را حل کند" یا "زندگی روزمره مشتریان شما را دلچسب‌تر نماید".

این راهکار می‌تواند مربوط به یک محصول، خدمت، فرآیند، بازار، روش تولید، فناوری یا هر چیز دیگری باشد که باعث ایجاد تغییری پایدار و ضروری در سازمان شما می‌شود.

برای تحقق نوآوری، سازمان‌ها از امکانات بی شماری که فناوری ارائه می‌دهد استفاده می‌کنند. فناوری به عنوان زیرساخت از انواع مدل‌های نوآوری‌ پشتیبانی می‌کند، در واقع بدون وجود ابزار و زیرساخت مناسب، نوآوری در زمان نامناسبی رخ داده و پتانسیل رشد را از سازمان شما دریغ می‌نماید. درواقع نوآوری حرکت در مسیری فراتر از انتظارات ذینفعان و بازار است و برای اینکه این اتفاق برای سازمان شما رقم بخورد به سرعت، کیفیت و دقت نیاز دارید.

انواع عمده نوآوری چیست؟

به طور کلی سه نوع نوآوری در سازمان وجود دارد: رادیکالی، تدریجی و مخرب که با توجه به بازار هدف، ماهیت برند، خدمات و محصولات ارائه شده توسط سازمان متفاوت خواهد بود.
در ادامه به تشریح هریک از مدل‌ها می‌پردازیم:

نوآوری رادیکالی
همان طور که از نام آن پیداست، شرایط یک برند را چه از نظر بازار و چه از نظر پویایی سازمان تغییر می‌دهد، این جایگزینی می‌تواند به دلیل تغییر کامل در موقعیت یک سازمان، روش کار، فرآیندها، خدمات و محصولات ارائه شده یا نحوه ارتباط آن با مشتریان رخ دهد.

نمونه ای از نوآوری رادیکالی می توان به گوشی آیفون از محصولات اپل اشاره کرد که زمانی عرضه شد که گوشی‌های هوشمند از قبل در بازار وجود داشتند، اما اپل ویژگی‌هایی را در نظر گرفت که توانست این بازار را تغییر و جامعه هدف مخصوص به خود را ایجاد کند .

نوآوری تدریجی
نوع دیگری از نوآوری است که ویژگی‌های جدیدی را بدون تغییر بسیار شدید به یک محصول، برند یا روش‌های تولید اضافه می‌کند. این مدل نوآوری معمولاً تکامل یک نوآوری دیگری است که قبلاً توسط سازمان اجرا شده است. نمونه ای از نوآوری تدریجی Gmail است که با هدف ارسال سریع ایمیل‌ها ایجاد شد اما با گذشت زمان، ویژگی‌ها و سرویس‌های مختلفی برای بهبود تجربه مشتری و رقابتی‌تر کردن آن به محصول اصلی اضافه شد.

نوآوری مخرب
در دهه‌های اخیر تغییرات تکنولوژیک و رفتاری مشتریان باعث ظهور روندهایی شده که برخی از برندها و محصولات مشابه را از میان برداشت و علت استفاده از این لغت با معنای منفی به دلیل حذف محصولات و برند از بازار رقابت بوده است.
این نوع نوآوری بیشتر از برند، محصول یا خدمات خاص، به روند بازار و رفتار مصرف‌کنندگان توجه می‌کند. از نوآوری‌های مخرب میتوان به نتفلیکس اشاره کرد. قبل از ظهور نتفلیکس بازار فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی به شرکت‌هایی مانند Blockbuster متکی بود. نتفلیکس همزمان شروع به ارائه خدمات اجاره DVD از طریق پست کرد اما به دنبال ایجاد روندی تازه و متفاوت در این بازار بود بنابر این شروع به ارائه خدمات پخش ویدئو از طریق اشتراک ماهانه کرد و با انجام این کار، Blockbuster را از بازار رقابتی خود خارج کرد. این امر علاوه بر نوآوری، به نتفلیکس درآمد قابل توجهی نیز داد.

با شناخت مدل‌های اساسی نوآوری، حال نوبت آن است که نمونه‌هایی از نوآوری را در سازمان خود شناسایی کنید:

1. نوآوری محصول: سازمان در این نوآوری، در واقع محصولی جدید به بازار ارائه می‌نماید. به عنوان مثال، تلویزیون زمانی که اختراع شد، صدا و سرگرمی را به خانه‌های مردم آورد. این یک نوآوری رادیکالی بود که با پذیرش عموم، مخرب شد و با گذشت زمان به یک نوآوری تدریجی تبدیل شد. همه دنیا به دنبال عرضه انواع مختلف تلویزیون بودند: تلویزیون رنگی، کابلی، صفحه تخت و امروزه تلویزیون هوشمند.
   
   
2. نوآوری خدمات: یک مثال قابل مشاهده از نوآوری خدمات، تحویل غذا است. برای مدت طولانی، مشتریان برای خوردن غذایی از یک رستوران، نیاز داشتند که داخل آن مکان حضور پیدا کنند و غذای خود را سفارش دهند. با ظهور نوآوری در این حوزه، مشتریان توانستند تنها با یک تماس تلفنی هر آنچه را که می خواهند سفارش دهند. با گذشت زمان، سفارش غذا در وب سایت‌ها امکان‌پذیر شد و اکنون می توانیم غذا را در تلفن‌های هوشمند خود سفارش دهیم.
   
   
3. نوآوری در فرآیندهای تولید: عامل اصلی و کلیدی در این مدل نوآوری، بهبود آگاهی زیست محیطی است. به عنوان مثال، بسیاری از برندهای لوازم آرایشی با حذف فرآیندهای تست حیوانی، دست به نوآوری زدند ، NIKE مکانیزمی را در کفش‌های ورزشی Flyknit خود ایجاد کرد که حجم ضایعات مواد مورد استفاده در فرآیند برش و دوخت تولید کفش را تا 60 درصد کاهش می‌دهد.
   
   
4. نوآوری در مدل کسب و کار: نوآوری در مدل کسب و کار در استارتاپ ها بسیار رایج است. یک مثال ساده مارکت‌پلیس‌ها (marketplaces) خواهند بود. فروشگاه‌های مجازی مانند آمازون به عنوان واسطه‌ای بین خریداران و فروشندگان نقش بازی می‌کنند.
   
   
5. نوآوری تکنولوژیکی: این نوآوری بارزترین نوع نوآوری است. پیشرفت تکنولوژی فرصت‌های زیادی را به ارمغان می‌آورد. با در نظر گرفتن چند قرن پیش، انقلاب صنعتی روش های تولید در شرکت ها، روش های کاری و حتی زندگی کارگران را تغییر داد و امروزه اینترنت و تلفن‌های هوشمند نه تنها محصولات و خدمات، بلکه رفتار جامعه را نیز متحول کردند.
   
   
6. نوآوری در لجستیک: برای درک بهتر این مدل نوآوری می‌توان به پست اشاره کرد، دریافت نامه از طریق پست تا یک ماه طول می‌کشید. برای محصولات بین‌المللی، به طور متوسط سه ماه طول می‌کشید. برای تغییر این موضوع، بازیگران این حوزه در لجستیک نوآوری ایجاد کردند. نقاط ذخیره‌سازی و مراکز توزیع استراتژیک ایجاد کردند. امروزه اپلیکیشن‌هایی برای استخدام خدمات تحویل کالا و حتی پهپادهای حمل و نقل ایجاد شده است.
   
   
7. نوآوری در مارکتینگ: راه‌های جذب مشتریان تکامل یافته است و ما شاهد نوآوری‌های بیشتری در حوزه مارکتینگ هستیم. گاهی اوقات، روشی که سازمان شما تبلیغ می‌کند می‌تواند نوآورانه باشد. برای مثال، با ایجاد رسانه‌های اجتماعی، بسیاری از برندها با تبلیغات در آن پلتفرم‌ها به جای روزنامه ها و تلویزیون، میتوان آن را به عنوان کانال درآمدزایی برای خود درنظر بگیرند. نآت

حال که در رابطه با مدل‌های نوآوری هم ادبیات شدیم و متوجه شدیم که نوآوری صرفاً طراحی و تولید محصولی جدید نیست، سؤالی دیگر مطرح می‌شود: چگونه می‌توان نوآوری را در سازمان خود پیاده سازی کرد؟ شما باید تشخیص دهید که چه چیزی برای سازمان شما بهترین نتیجه را خواهد داشت، برای هر گونه انطباق لازم آماده باشید و فرهنگ تغییر را در سازمان خود متولد نمایید. در اینجا چند نکته در مورد چگونگی نوآوری موثر در سازمان شما آورده شده است.

• کل سازمان را درگیر نوآوری نمایید.
• با نوآوری به عنوان یک عنصر استراتژیک رفتار نمایید .
• برای نوآوری درون سازمانی خود سرمایه گذاری کنید.
• کارمندان خود را توانمندسازی کنید.
• به نوآوری نگاهی فرآیندی داشته باشید.
• از شرکت‌های موفق الگوبرداری کنید.
  

__________________________________
* کارشناس ارشد صنایع گرایش مدیریت پروژه، فارغ التحصیل دوره MBA و DBA(گرایش توسعه کسب و کار)
10 سال تجربه در حوزه‌های مختلف کسب و کار از جمله مدیریت پروژه ، مدیریت فرآیندها و در حال حاضر در حوزه توسعه کسب و کار
مشاور کسب و کارهای نوپا و کوچک با رویکرد یکپارچه در موضوعات کسب و کار و مارکتینگ
مدرس دوره‌های آموزشی در حوزه راه اندازی و توسعه کسب و کار و مارکتینگ
توسعه کسب و کار شرکت داتین – صنعت بیمه