عصر ایران ؛ دکتر مجید ایرانشاهی* - شاید کلیشه ای ترین جمله درباره منابع انسانی این باشد که مهمترین دارایی و سرمایه هر کشور منابع انسانی آن هستند؛ اما وقتی به واقعیت عملکردی در سطح سیاستگذاری، مدیریت در بخش های مختلف را مشاهده می کنیم درمی یابیم که منابع انسانی برای خیلی ها در اهمیت و اولویت قرار ندارد. این مساله حتی در بخش زیادی از کسب وکارها نیز قابل مشاهده است.
مشکل اصلی از نوع حکمرانی منابع انسانی ما ناشی می شود. اگرچه حکمرانی مفهومی پیچیده و چندوجهی است که ارائة تعریفی دقیق و جزیی از آن بسیار دشوار است دانشمندان اصطلاح حکمرانی را از رویکردهای مختلفی تعریف کرده اند؛ با این حال می توان تعریفی حکمرانی را اینگونه بیان کرد: حکمرانی فرایند تصمیم گیری و فرایندی است که در تصمیمات عملیاتی می شوند.
"نوید طاهر" حکمرانی را به عنوان مدیریت منابع و نیز سازماندهی افراد و گروه ها به بخش های رسمی و غیر رسمی و نیز موسسات و کسب وکارها به مکانیسم های سیاسی، اجتماعی، اداری و اقتصادی تعریف می کند[1] خط مشی ها و شیوه های مدیریت منابع انسانی دولتی از پتانسیل و فرصت بیشتری برای تاثیرگذاری بهبود شاخص های حکمرانی خوب برخوردارند.
سیستم مدیریت منابع انسانی در اثربخشی خدمات به دریافت کنندگان خدمات موثر است و با بهبود شاخص های حکمرانی خوب از جمله: شفافیت، پاسخگویی، حاکمیت قانون و مشارکت در فرایندهای مختلف منابع انسانی از فرایند جذب تا پایان خدمت کارکنان، خدمات موثر و با کیفیتی ارائه خواهد شد.( قلی پورسوته و همکاران، 1398، 136) یک تعریف مناسب از حکمرانی منابع انسانی و مفاهیم حکمرانی (شرکتی)، مدیریت عمومی و نیز مدیریت منابع انسانی ارتباط یکپارچه ایجاد کند.[2]
در حکمرانی خوب، تنها دولت مسئول نیست، بلکه تعامل حکومت، جامعه مدنی، بخش خصوصی و شهروندان با یکدیگر برای تحقق حکمرانی خوب ضرورت دارد، زیرا مرزهای جامعه (نظام سیاسی و اجتماعی) نفوذپذیر و متقاطع و در تعامل با یکدیگر است. بی تعامل درست شهروندان و جامعه مدنی انجمن های اجتماعی و سیاسی با حکومت، حکمرانی خوب تحقق نمی یابد.[3]
حکمرانی خوب به فرایند اداره عمومی اشاره دارد که منافع عمومی را به حداکثر میرساند و یکی از ویژگی های اساسی آن این است که نوعی مدیریت مشارکتی در زندگی عمومی است که توسط دولت و شهروندان انجام می شود وارتباط جدیدی بین دولت سیاسی و جامعه مدنی ، همچنین وضعیت مطلوب این دو حکمرانی خوب؛ همسانی، همراهی و ثبات در کنار پویایی و تحرک انجام می شود در فضای اجتماعی را به دنبال دارد.[4] مدیریت منابع انسانی بخش دولتی به عنوان مدیریت کارمندان شاغل در سازمان های دولتی تعریف شده است،[5] در حالی که مدیریت منابع انسانی بخش دولتی در بسیاری از ابعاد مهم با سازمان های بخش خصوصی مشترک است، بعضی تمایزهای مهمی وجود دارد؛ به ویژه، درون یک سیستم سیاسی که شامل طیف وسیعی از ذینفعان مختلف با انگیزه های کاملا مختلف است و مشغول پیگیری ارزش عمومی است.
با توجه به تعاریف فوق مشخص می گردد که نگاه ما نسبت به مساله حکمرانی منابع انسانی و مولفه های حکمرانی خوب چندان موفق نبوده است!(به آمارهای حکمرانی نیز می توانید مراجعه نمایید)
نتیجه این عدم توجه مواردی است که در حوزه مدیریت منابع انسانی در بخش دولتی و خصوصی جامعه مشاهده می گردد و تبعات آن نظیر افزایش مهاجرت منابع انسانی، کاهش تمایل به مشارکت، عدم حضور در فعالیت های اقتصادی موثر تولیدی و خدماتی، کاهش روند توسعه و افزایش خروج سرمایه از کشور و بروز مشکل در حوزه منابع در هردو بخش خصوصی و دولتی است. که ادامه روند آن می تواند منجر به بروز باید چه کرد؟
برای اینکه وضعیت حکمرانی منابع انسانی در کشور بهبود یابد ضروری است که ابتدا باور به وجود مساله ایجاد شود و درادامه رویکرد حکمرانی در این حوزه از محدود گزینی به مشارکت تغییر یابد . سپس با طراحی یک سند مورد توافق تمامی طرفین ذینفع در حکمرانی منابع انسانی گام های عملیاتی بهبود آن تعریف گردد.
و اگر این اتفاق هر چه زودتر رخ ندهد مسائل محوری مربوط به توسعه بیش ازپیش خود را نمایان می کند و از آن چیزی که هستیم بیشتر دچار چالش می گردیم. 25 فروردین روزی است که به ما یاد آوری کند منابع انسانی برای هر کشوری مهمترین عامل توسعه است. باشد که روزی مدیریت منابع انسانی در کشور به جایگاه واقعی خود دست یابد.
این روز را به همه فعالین منابع انسانی در کشور تبریک می گویم.
____________________________________________
*دکتر مجید ایرانشاهی
دکترای مدیریت منابع انسانی
مشاور مدیریت منابع انسانی
مدرس و پژوهشگر مدیریت منابع انسانی
قائم مقام و عضو هیئت مدیره مرکز مشاوره و خدمات کارآفرینی بهینه
نویسنده و مدرس مدرسه کار و کسب عصر ایران
[1] - صابرمرشد،محمودی،1399، 370
[2] - همان، 374
[3] - همان.61
[4] - کیپینگ، 2017، 3
[5] - استوا،2014، 307
