چیستی یاجوج و ماجوج در روایات ظهور/ تفسیر آیات ۹۳ تا ۹۸ کهف درباره مهدویت

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی دیشب 20 آبان در درس تفسیر آیات مهدویت در مرکز تخصصی مهدویت قم گفت: یکی از آیات درباره مهدویت آیات شریفه سوره کهف است؛ آیاتی که مربوط به ذوالقرنین و یاجوج و ماجوج است که شامل آیات 93 تا 98 این سوره می‌شود و مربوط به آخرین سفر ذوالقرنین است که به سدین که به دو کوه تفسیر شده رسیده است.

وی افزود: گروهی از مردم در میان این دو کوه بودند که «لایکادون یفقهون قولا» بودند که تفاسیر متفاوتی دارد و مجمع گفته لغاتی به کار می‌بردند که غیر آن لغت را نمی‌فهمیدند، ابن عباس گفته که نه کلام کسی را می‌فهمیدند و نه دیگران کلام این‌ها را می‌فهمیدند.

استاد حوزه علمیه بیان کرد: برخی نیز تفسیر این تعبیر را اهل فکر و اهل فهم نبودن آن قوم بیان کرده‌اند و شاهد آن نیز آیه بعد است و در واقع آن را کنایه از نادانی آنان می‌دانند و برخی نیز آن را به منطق‌الطیر حضرت سلیمان تعبیر کرده و خود را به تکلف انداخته‌اند.

بی‌فکری منقصت برای انسان است

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) عنوان کرد: اگر معنای ظاهری قول را به معنای لفظ و کلام بگیریم همان تعبیر است که نه آن‌ها حرف دیگران را می‌فهمیدند و دیگران نیز حرف آنان را نمی‌فهمیدند و این برای آن گروه تنقیص نیست در حالی که خداوند می‌خواهد اشاره به تنقیصی برای آن‌ها کند از این رو می‌توان این تعبیر را کنایه از نادانی و بی فکری انان دانست؛ گروهی که امکانات مالی خوبی داشتند اما از لحاظ فکری ضعیف بودند.

فاضل لنکرانی تصریح کرد: این گروه به ذوالقرنین گفتند که یاجوج و ماجوج در زمین افساد می‌کنند که افساد آنان کشتن مردم و خوردن گوشت آنان بود  به همین دلیل این قوم از یاجوج و ماجوج واهمه داشتند که در برخی روایات تعبیر یاجوج و ماجوج به فرد نشده و دو قوم هستند و حتی پیامبر(ص) ظاهر این دو قوم را هم بیان فرموده است.

استاد حوزه علمیه گفت: پیامبر آنان را سه گروه قرار داده و هر کدام به شکل خاصی هستند، صنفی از آنان بسیار طویل هستند و صنفی از آنان به حسب ظاهر طول و عرضشان یکی است و صنفی از آنان گوششان به نحو خاصی است.

یاجوج و ماجوج دو قوم هستند

فاضل لنکرانی عنوان کرد: از آیه استفاده می‌شود که یاجوج و ماجوج دو نفر نیستند چون فرموده مفسدون فی الارض که ظهور در جمع دارد؛ این دو گروه ضعیف‌الفکر به ذوالقرنین گفتند ما حاضریم پول و امکاناتی به شما می‌دهیم تا برای ما سدی را درست کنید تا یاجوج و ماجوج به ما تعدی نکنند لذا می‌دانستند که باید سد درست کنند اما درست کردن آن را بلد نبودند.

وی اظهار کرد: ذوالقرنین به آنان گفت آنچه خدا به من عنایت کرده بهتر از آن است که شما می‌خواهید به من بدهید یعنی من پول نمی‌خواهم ولی فقط مردانی را در اختیار من بگذارید تا من بین شما و آن دو قوم فاسد سد محکمی بسازم؛ آهن‌های بزرگی بیاورید تا بین دو کناره کوه قرار داده شود.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: ذوالقرنین سدی ساخت که نه می‌توانستند از آن بالا بیایند و نه آن را سوراخ کنند و سپس ذوالقرنین ساخت آن را رحمتی از پروردگار تعبیر کرد.

وی با بیان اینکه در روایات، ذوالقرنین نبی و یا مرد صالح معرفی شده است بیان کرد: نهایت چیزی که از روایات استفاده می‌شود و قوی‌تر است این است که نبی نبوده و عبدی از عباد صالح خدا بوده است. ذوالقرنین گفت این سد تا روز قیامت خواهد ماند و تا زمانی که امر پروردگار بیاید این سد از بین می‌رود.

وی افزود: شاهد ما در این آیات، آیه آخر است که می‌گوید این سد باقی می‌ماند تا زمانی که وعده خدا بیاید؛ یعنی باید هنوز هم این سد باشد اما اینکه این سد کجاست احتمالاتی دارد و قوی‌ترین آن است که در دربند آذربایجان در منطقه قفقاز است چون تنها سد آهنی موجود همین است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه در برخی روایات اشاره شده که یاجوج و ماجوج هستند و در برخی آمده که در آخرالزمان دوباره باز می‌گردند اظهار کرد: روایاتی در ذیل آخرین آیه وارد شده که به قضیه «اشراط الساعة» مرتبط است که علائم ظهور با قیامت قرابت دارد و خود ظهور از علائم قیامت است.

علائم ظهور

فاضل لنکرانی بیان کرد: در کتب شیعه و سنی آمده که جماعتی از اهل صفه درباره قیامت صحبت می‌کردند و پیامبر(ص) وقتی متوجه صحبت‌های آنان شدند فرمودند: قیامت نمی‌آید مگر اینکه ده علامت محقق شود؛ دخان، دجال، دابة، طلوع الشمس من مغربها، نزول عیسی بن مریم، فتح یاجوج و ماجوج و آتش گرفتن خلیج عدن؛ این روایت عجیب است که در بسیاری از کتب اهل سنت مثل صحیح مسلم و مسند احمدبن حنبل، ابن ماجه و ابی شیبه و ... آمده است.

دیدگاه تفسیرعلی بن ابراهیم درباره یاجوج و ماجوج

وی با اشاره به آیه 98 سوره کهف عنوان کرد: علی بن ابراهیم در تفسیرش آورده در آخرالزمان این سد منهدم می‌شود و یاجوج و ماجوج به دنیا می‌آیند و شروع به کشتن مردم و از بین بردن اموال آنان می‌کنند؛ در مجمع البیان می‌گوید «جعله دکا»؛ قضیه خروج این دو قوم بعد از از بین بردن دجال توسط حضرت عیسی است و بعد از آن این سد منهدم و یاجوج و ماجوج می‌آیند و مردم را می‌کشند.

فاضل لنکرانی گفت: صاحب مجمع می‌گوید این سد برقرار است تا وقتی که وعده خدا بیاید و از برخی روایات استفاده می‌شود که یاجوج و ماجوج الان هم هستند و طبق تفسیر کلبی خضر و یسع مانع خروج آنان می‌شوند اگرچه تفسیر علی بن ابراهیم پیدایش آنان در آخرالزمان را آورده است.

وی تاکید کرد: یکی از قضایای مسلم در مهدویت که باید مورد تدقیق قرار بگیرد یاجوج و ماجوج است و از علائم حتمیه است که خصوصیات آن را برخی روایات بیان کرده است.