به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله جواد فاضل لنکرانی، در درس تفسیر آیات مهدویت در مرکز تخصصی مهدویت به مصداق ذوالقرنین پرداخت و گفت: ذوالقرنین قبل از اسلام و شخصیت معروفی هم بوده و فرد مومن و متدین به دین حق و موحد بوده است.
وی با اشاره به آیه شریفه سوره کهف افزود: خداوند تمام امکانات را در اختیار او قرار داد یعنی موید به قدرت الهی بوده است و به تعبیر علامه طباطبایی «جمع الله له خیر الدنیا و الاخره» خیر دنیا و آخرت در اختیار او بوده که خیر دنیا، ملک و فرمانروایی همه دنیا برای او بوده است و خیر آخرت نیز صفح و رفق و کرامت نفس و تعابیر دیگری است که علامه دارد.
وی اظهار کرد: فوق این‌ها موید این مسئله است که ذوالقرنین موید به قدرت الهی بوده زیرا رفتن به مغرب و مشرق شمس با رفتن عادی ممکن نیست.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) بیان کرد: احتمالات زیادی برای ذوالقرنین ذکر شده که علامه طباطبایی آن را ذکر و نسبت به آن بحث کرده است؛ در میان آنها دو احتمال مطرح‌تر است که یکی اسکندر مقدونی رومی است. قتاده و معاذبن جبل و اصحاب دیگر نیز بنابر روایات موید اسکندر هستند و بوعلی نیز از او تعبیر کرده و فخررازی نیز در تفسیرش این نظر را دارد.
عضو جامعه مدرسین عنوان کرد: فخررازی می‌گوید قرآن گفته ذوالقرنین مالک غرب و شرق و شمال شد که با مراجعه به تاریخ تنها کسی که پادشاهی گسترده بر شرق و غرب داشت اسکندر مقدونی است.
فاضل لنکرانی اظهار کرد: اسکندر بعد از موت پدرش همه ملوک روم و مغرب را جمع کرد و بر آنان غلبه یافت و بعد به مصر رفت و اسکندریه را ساخت و در بیت المقدس نیز قربانی کرد؛ بعد به ارمنستان رفت و عراقی‌ها، قبطی‌ها و بربری‌ها هم همه تسلیم او شدند و بعد به ایران و هند و چین رفته است و بعد به خراسان و عراق برگشته و در نهایت در شهرزور یا رومیه وفات کرده در حالی که 33 سال هم عمر داشته است.
اشکالات علامه طباطبایی بر فخررازی
وی ادامه داد: مرحوم علامه طباطبایی سه اشکال بر این نظریه کرده است؛ اول اینکه اسکندر مقدونی تنها کسی بوده است که توانسته بر همه عالم قدرت یابد قابل اثبات نیست ضمن اینکه تعبیر قرآن برای ذوالقرنین موحد و مومن است ولی اسکندر ستاره‌پرست بود و فرد مومنی نبود، یا قرآن ذکر کرده است که ذوالقرنین دارای رفق و عدل بوده و از عباد صالح ولی تاریخ برای اسکندر خلاف آن را ذکر می‌کند.
فاضل لنکرانی تصریح کرد: از نظر تاریخی معلوم نیست اسکندر انسان عادل یا ظالم بوده است مثلا زرتشتی‌ها او را ظالم و خون‌ریز دانسته‌اند و برخی خلاف آن است و همین سبب شده تا برخی بگویند دو اسکندر با ویژگی‌های مخالف هم بوده‌اند و از دیگر چیزهایی که معلوم نیست، نسب اسکندر است که مسیحی‌ها و مصری‌ها و ایرانی‌ها او را به خود منتسب می‌کنند.
استاد حوزه علمیه گفت: نسبت به تولد اسکندر هم چیز روشنی وجود ندارد و نمی‌توان با قاطعیت گفت که وی فرد خوب یا بدی بوده است.
وی افزود: علامه در سومین اشکال خود می‌گوید در تاریخ سدی به اسکندر نسبت داده نشده و اگر هست سد یاجوج و ماجوج نیست؛ برخی نیز بین دو اسکندر مقدونی و رومی می‌خواهند فرق بگذارند که بین آنها صد سال یا بیشتر فاصله بوده است.
فاضل لنکرانی بیان کرد: براساس آنچه در تفسیر ابن کثیر آمده او را به اسحاق و ابراهیم(ع) می‌رساند و او را در زمره انبیاء می‌داند.
اضطراب منقولات تاریخی درباره اسکندر
وی افزود: صاحب البدایه می گوید بسیاری از مردم فکر می کنند اسکندر اول و دوم یکی بوده که اولی از قیاصره و دومی از قیاصره نبوده است و آنچه در قرآن مذکور است ذوالقرنین دوم است که ارسطو وزیر او بوده است که اولی ملک عادل و صالح و وزیرش هم خضر بوده است و دومی فرد فاسدی بوده است و بین آنها هم بیش از دو هزار سال فاصله وجود داشته است.
فاضل لنکرانی عنوان کرد: علامه می‌گوید اشکالاتی که در سخنان ابن کثیر است بیشتر از سخنان فخررازی است ولو اینکه وی می‌خواهد تعریضی بر سخنان فخررازی زده باشد.
استاد حوزه علمیه گفت: علامه می‌گوید ما دو ذوالقرنین نداریم زیرا در تاریخ قبل از مسیح کسی که دو هزار و 300 سال قبل از ایشان باشد و ملک همه زمین برای او باشد نداریم.
وی ادامه داد: آلوسی در روح المعانی نیز به بیان اشکالاتی بر این نظریه می‌پردازد و از جمله آن می‌گوید در کتب تواریخ برای اسکندر سفری به مغرب ذکر نشده است؛ ممکن است به ایران و ارمنستان و عراق و چین و بلاد شرقی آمده است اما به غرب نرفته است.
فاضل بیان کرد: باز درباره اسکندری که وزیرش ارسطو بوده است بحث کرده که این اسکندر که تلمیذ ارسطو بوده انسان مومنی نبوده است و نمی‌شود خداوند در قرآن تعظیم فرد غیرمومنی را کرده باشد.
مشروح درس تفسیر آیات مهدویت آیت‌الله جواد فاضل لنکرانی را که شب گذشته 4 آذر در مرکز تخصصی مهدویت برگزار شد، بشنوید: