مومنان در اتحاد و یکپارچگی برادر یکدیگر هستند

آیه:
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُواْ بَینَ أَخَوَیکمْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّکمْ تُرْحَمُونَ [1]

ترجمه:
مؤمنان فقط برادران یک دیگرند؛ پس میان دو برادرتان (هنگامی که اختلاف کردند) صلح برقرار کنید؛ و خودتان را از [عذاب ] خدا حفظ کنید؛ باشد که شما (مشمول) رحمت شوید.

نکته ها و اشاره ها:
1.در این آیه جامعه ی اسلامی را به عنوان یک خانواده و مؤمنان را «برادر» یک دیگر خوانده است؛ یعنی مفهوم برادری در اسلام گسترش یافته و شامل برادر خونی و برادر ایمانی می شود و این یک اصل اساسی اسلام است که براساس آن همه ی مسلمانان از هر نژاد و کشور و در هر جای جهان برادر یک دیگر شمرده می شوند.

2.این آیه اشاره دارد که همان گونه که برای ایجاد صلح در میان برادران نسبی تلاش می کنید، برای ایجاد صلح و آشتی بین مؤمنان نیز بکوشید.

3.تعبیر به دو برادر برای آن است که کم ترین اختلافات در اجتماع بین دو برادر واقع می شود و هرگاه اختلافی هم بین آنها رخ دهد نوعاً زودگذر و ظاهری است و به کینه تبدیل نمی شود؛ پس مؤمنان نیز این گونه باشند.

4.«إنّما» به معنای «فقط» است؛ یعنی رابطه ی مؤمنان، فقط رابطه ی برادری است نه رابطه ای دیگر، آنان رابطه ی خصمانه و غیربرادرانه ندارند.[2]

5.در تاریخ اسلام آمده است که پیامبر صلی الله علیه و آله پس از ورود به مدینه مسلمانان را دو به دو برادر یک دیگر خواند و خود با علی علیه السلام عقد برادری بست. این آموزه ای برای همه ی ماست.

6.در حدیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله روایت شده که مسلمان برادر مسلمان است، و به او ستم نمی کند و او را خوار نمی سازد و او را در برابر حوادث تنها نمی گذارد.[3]

و در حدیث دیگری از آن حضرت روایت شده که دو برادر دینی هم چون دو دست هستند که یک دیگر را می شویند. [4]یعنی با هم همکاری دارند و عیب های هم را برطرف می سازند.

7.از این آیه استفاده می شود که تقوا پیشگی و پارسایی و خودنگه داری زمینه ساز نزول رحمت الهی بر انسان است.[5]

8.«اتقوا اللَّه» (خودتان را از (عذاب) خدا حفظ کنید) نوعی هشدار به مسلمانان است که روابط را به جای ضوابط ننشانند و در بین برادران دینی، عادلانه صلح برقرار کنند.

آموزه ها و پیام ها:
1.مؤمنان برادر یک دیگرند.

2.معیار برادری در اسلام عقیده و ایمان است.

3.بین برادرانتان صلح و آشتی برقرار سازید.

4.اصلاح و تقوا، زمینه ساز نزول رحمت الهی است.

5.در اختلافات اجتماعی اصلاح گر باشید.

6.پارسایی کنید تا مورد رحمت واقع شوید.

پی نوشت:

[1] سوره حجرات، آیه 10

[2] به اصطلاح حصر« إنّما» حصر اضافى و نسبى است.

[3] کافى، ج 2، ص 166؛ بحارالانوار، ج 71، ص 273 و محجة البیضاء، ج 3، ص 332( المسلم اخو المسلم لا یظلمه ولا یخذله ولا یسلمه) با اختلاف در تعبیر حدیث در منابع.

[4] حجة البیضاء، ج 3، ص 319 و مستدرک الوسائل، ج 9، ص 49.

[5] « لعلّ» در این جا به معناى مقتضى و زمینه‌سازى است.

منبع : تفسیر قرآن مهر جلد نوزدهم، صفحه 264