بیان بیش از ۱۵ احتمال در وجه تسمیه ذوالقرنین

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در ادامه درس تفسیر آیات مهدویت قرآن به ادامه بحث ذوالقرنین پرداخت و گفت: مرحوم علامه طباطبایی 5 احتمال را بررسی کرده و اگر کتب دیگر را مطالعه کنیم بیش از ده احتمال مطرح است که مهمترین آن‌ دو احتمال اسکندر و کوروش است که اشکالات مربوط به اسکندر را در جلسات گذشته نقل کردیم و نتیجه این شد که ذوالقرنین نمی‌شود بر او تطبیق شود که مهمترین اشکال آن مسئله موحدنبودن و نداشتن سفر به مغرب بود.

طرفداران انطباق کوروش بر ذوالقرنین

وی با تاکید بر اینکه از آیات معلوم می‌شود ذوالقرنین فردی موحد و دین‌دار بوده است افزود: علامه طباطبایی ذوالقرنین را بیشتر به کوروش انطباق داده و برخی نیز پذیرفته‌اند؛ این نظر در صورت مراجعه به کتب مختلف افراد زیادی آن را قائل شده‌اند و قبل از علامه نیز فردی به نام ابوالکرام آزاد پذیرفته و یکی از وزرای هند شاید مبدع این نظریه بوده و برخی روشنفکران زمان معاصر نیز آن را پذیرفته‌اند؛ محیط طباطبایی و صدر بلاغی و ... نیز طرفدار آن هستند.

فاضل لنکرانی بیان کرد: مرحوم علامه می‌گوید کوروش سرزمین بابل را فتح کرد و اجازه داد یهودیان به اورشلیم کوچ کنند و کمک کرد تا معبدی که آن‌ها داشتند و بخت‌النصر آن را از بین برده‌ بود درست کنند. براساس نقل علامه، کوروش فردی عادل بوده و با ظلمه با تدبیر مقابله می‌کرده و بین دین و عقل و فضائل اخلاقی و ثروت و عده و شوکت جمع کرده بود.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) عنوان کرد: علامه دلیل ایمان و موحد بودن کوروش را به عهد عتیق استناد کرده است و آورده در کتب عهد عتیق کوروش را تقدیس کرده و تعبیر به راء الرب برای او آورده شده است.

وی افزود: اجمال کلام عهد عتیق این است که کوروش را من با دست خود یاری و راه را برای او هموار و من خودم جلوی او حرکت کردم و کنوز نور و ذخائر را من به او دادم و حتی در برخی موارد است که این لقب را هم من به تو دادم ولی تو مرا نمی‌شناسی که این موضوع نهافت هم دارد؛ علامه فرموده است که ما اگر قطع نظر بکنیم که خدا با کوروش تکلم کرده است نمی‌توان او را به عنوان موحد و راعی لرب و مسیح(موجود مقدس) بنامند.

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: البته می‌توان این گونه تفسیر کرد که خداوند درباره کوروش با یکی از انبیاء خود سخن می‌گوید و علامه این را شاهد می‌گیرد براینکه کوروش رجل متدین، الهی، موید و ... است. البته این تعابیر در عهد عتیق آمده اما چون این کتب تحریف شده است این مسائل مثبت کوروش نیست و نمی‌تواینم به این عبارات تمسک کنیم.

وی افزود: بعد می‌فرماید نقوش و خطوط میخی و فاصله هشت ساله میان کوروش و داریوش بیانگر موحد بودن کوروش است و البته علامه نفرموده که از کجا محتوای این خطوط را بیان فرموده چون محتوا را ذکر نکرده‌اند؛ ایشان دو دلیل(یکی کتب عهد عتیق و دیگری نقوش و خطوط میخی زمان کوروش و داریوش) بر تدین کوروش آورده که هر دو قابل مناقشه است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: بعد سراغ فضائل نفسانی می‌روند و به سیره کوروش اشاره می‌کند و می‌‌فرماید که با طغات و جبابره مقابله کرده است مانند پادشاهان ماد، لیبیا و مصر و بدوی‌ها در اطراف بلخ و غیر آن. وی سیره کوروش در جنگ‌ها را گذشت از مجرمان قومی که بر آن‌ها مسلط شده، برخورد کریمانه با مردم و مواخذه با سردمدارانشان می‌داند.

احترام یهودیان برای کوروش

وی افزود: یهود کوروش را خیلی محترم می‌دانند زیرا باعث شد تا بتوانند مجددا معبد هیکل سلیمان را بنا کنند،  او می‌گوید یک مویدی که ذوالقرنین، کوروش است این است که او برای یهودیان خیلی قابل احترام است و به همین دلیل احترام یهودیان مدینه از پیامبر درباره ذوالقرنین سئوال کردند.

وی اظهار داشت: هرودت و مورخین قدمی یونانی نیز درباره او مروت، عفو و درود و سلام بر او نوشته‌اند و علامه بر این هم استناد می‌کند. در تاریخ خود ایران هم فضائلی ذکر شده است.

فاضل لنکرانی عنوان کرد: قرن به معنای شاخ است و گاهی گفته‌اند می‌گویند ذوالقرنین چون دو شاخ شمس در مغرب و مشرق را فتح کرده ولی مقداری که من برای وجه تسمیه تحقیق کردم بیش از 15 احتمال را بیان کرده‌اند.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار ادامه داد: اخیرا در قرن نوزدهم مجسمه کوروش در مشهد مرغاب در جنوب ایران کشف شد که سنگی که از آن بیرون آمده است از وسط سرش دو تا شاخی است، یکی به جلو و دیگری به سمت پشت است. در دنباله اینجا خوابی از دانیال نبی نقل می‌شود که مشخصات دو شاخی که بر کوروش است نقل می‌کند.