منصور در دوران طولانی خلافت خود، عیسی بن موسی (1) را که قرار بود پس از وی به خلافت برسد، از ولایت عهدی خلع کرد و برای پسرش مهدی بیعت گرفت، مشروط بر آن که پس از مهدی به خلافت برسد. زمانی که مهدی در سال 159 سر کار آمد، از وی خواست تا خود را خلع کرده با پسرش موسی الهادی بیعت کند.
وی با مبلغ گزافی بیعتی را که از سوی مردم بر عهده داشت، به مهدی فروخت!
دوران مهدی، ادامه عصر منصور و دوره تحکیم پایه های قدرت عباسیان است. هنوز نیروهای وفادار به عباسیان که به نام شیعه بنی عباس خوانده شدند، مطمئن ترین نیروهای حکومت بودند. همان ها بودند که با شورش و فریاد، عیسی بن موسی را وادار کردند تا به نفع پسر مهدی از ولایت عهدی کناره گیری کند.
مهدی عباسی، در سفر حج، میان مردم مکه و مدینه بذل و بخشش فراوانی می کرد. این اقدام، نوعی حرکت تبلیغی برای وی بود، کاری که در دوره های مختلف تاریخ، خلفا و امیران نسبت به مردم این دو شهر انجام می دادند. وی بر مساحت مسجد الحرام و مسجد النبی افزود و در آبادی راه های حج کوشید.
مهدی در یکی از سفرها، تعداد پانصد نفر از نوادگان انصار را به عنوان اعوان و انصار خود از مدینه به بغداد کوچ داده برای آنها امکانات زندگی فراهم کرد. این اقدام، نوعی دلجویی از انصار بود که در دوران امویان مورد ستم بودند و بعدها نیز به دلیل حمایت از شورش نفس زکیه در مدینه، مورد بی مهری منصور واقع شده بودند.
دوران مهدی، در ادامه دوران منصور، دوره استحکام پایه های قدرت عباسیان است که شکوه آن در دوران هارون ظاهر می شود. در تمامی این دوره، به جز اندلس که در اختیار امویان بود، سایر سرزمین های اسلامی، تحت سلطه عباسیان قرار داشت.
پی نوشت:
(1) او برادر زاده منصور بود یعنی عیسی بن موسی بن محمد بن علی.
