تحولات دلار در تحریم استثنایی/ عبور نرخ از ۹۰۰ به ۳۷۰۰

به گزارش ایسنا، ارز در ایران با وجود تجربه دو بار یکسان سازی از دهه 1370 تا کنون و با تمامی تاکیدات و اهدافی که برای تک نرخی شدن آن وجود دارد، در حال حاضر چند نرخی است؛ نرخی در بازار آزاد و نرخی در مرکز مبادلات ارزی.

این در حالی است که طی سال‌های گذشته و به ویژه از زمانی که تحریم‌ها علیه ایران شدت گرفت و شبکه بانکی را به طور خاص مورد هدف قرار داد، شرایط بازار ارز تحت تاثیر قرار گرفت چراکه با توجه به محدود شدن روابط بین المللی و روابط کارگزاری بانک ها که به مانند گذشته نبود نقل و انتقال ارز با مشکل مواجه شده و در این جریان بخش قابل توجهی از دارایی های ارزی بیرون از ایران بلوکه و از دسترس خارج شد. در این فضا به هر صورت تامین ارز مورد نیاز بازار با موانعی مواجه و عرضه آن تحت الشعاع قرار گرفت. به هر حال از سال 1386 به بعد تحریم‌ها متفاوت از قبل پیش رفت و حتی بانک مرکزی در تحریم قرار گرفت. سیاست تحمیلی که مقامات بانک مرکزی از آن به عنوان یک تحریم استثنایی یاد می‌کنند و در این دوره تا حدود 32 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی و ارزی ایران بلوکه شد.

بررسی وضعیت بازار ارز از سال 1386 تا به کنون از این حکایت دارد که دراین مدت جهش‌های ارزی ثبت شده و دلار دارای نرخ چهاررقمی شده است. دلار از حدود 935 تومان در سال 1386 به متوسط نرخ 3767 تومان در دوماهه اول امسال رسیده است.

طبق آمار رسمی بانک مرکزی قیمت دلار از سال 1386 تا سال 1389 در کانال 900 تومان باقی مانده، اما در این سال به متوسط نرخ 1050 تومان می‌رسد و قیمت 1000 تومانی را تجربه می‌کند. اما در فاصله سال 1390 تا 1391 جهش قیمتی قابل توجهی رخ داده و به 1200 و در ادامه به 2600 تومان به طور متوسط در سال 1391 افزایش می‌یابد، در این محدوده زمانی دلار تا بیش از 1400 تومان رشد کرده است.  

اما در ادامه و تا سال جاری با اینکه نرخ دلار در مواقعی با نوسان همراه بوده اما متوسط سالانه آن تغییری نکرده و در کانال 3000 تومان باقی مانده است. این در حالی است که بعد از لغو تحریم‌ها از اواخر سال 1394 و آزادسازی دارایی های ارزی بلوکه شده ایران، با در دسترس قرار گرفتن این منابع ارزی برای بانک مرکزی و از سویی از سرگیری روابط کارگزاری بانک‌ها، روند نقل و انتقالات ارزی تعدیل شده که خود بر تامین ارز بازار اثرگذار بوده است.

 با این وجود در سال گذشته بود که در نیمه دوم سال بازار به شدت دستخوش نوسان شده و قیمت دلار در فاصله بین آبان تا دی ماه از کانال 3600 به حتی 4100 و 4200 تومان هم وارد شد. اما در ادامه و با متعادل شدن شرایط و کاهش اثر عوامل اثرگذار همچون افزایش تقاضای فصلی، کاهش عرضه ارز پتروشیمی ها و زمان تسویه حساب‌های خارجی شرایط بازار نیز تغییر کرده و قیمت‌ها در روندی معکوس تا کانال 3700 عقب نشینی کرده است.

به هر صورت در حال حاضر با توجه به دو نرخ 3760 تومان بازار آزاد و 3250 تومان مرکز مبادلات ارزی، اختلاف قیمتی حدود 510 تومان وجود دارد که رفع این اختلاف منوط به یکسان‌سازی نرخ ارز است. سیاستی که با وجود آماده سازی اغلب پیش نیازهای از جمله لغو تحرمی و از سرگیری روابط کارگزاری بانک‌ها به منظور تامین ارز مورد نیاز بازار، بانک مرکزی همچنان تاکید دارد تا زمانی که از اجرای یکسان سازی پایدار مطمعن نباشد در مورد آن اقدام نخواهد کرد.

متوسط قیمت دلار  در سال‌های اخیر