شناسه : ۳۰۴۸۱۱ - چهارشنبه ۷ تیر ۱۳۹۶ ساعت ۱۳:۴۸
صالحی‌امیری در گفت‌وگو با ایکنا:
گفتمان سیاسی امام(ره) ریشه در فرهنگ دارد/ اخلاق؛ عصاره اندیشه امام راحل
گروه اندیشه: صالحی‌امیری معتقد است که اخلاق عصاره اندیشه امام خمینی(ره) است و امام راحل ریشه تحول در جامعه را اندیشه فرهنگی می‌دانست.
سیدرضا صالحی‌امیری، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، معتقد است که مهم‌ترین دستاورد اندیشه‌های امام اخلاق است. وی هم‌چنین معتقد است که ما نیازمند بازشناسی، بازمهندسی و بازتولید دیدگاه‌های حضرت امام(ره) برای نسل جوان هستیم، زیرا در غیر این صورت به ناکجاآباد می‌رویم. مشروح این گفت‌وگو را در پی می‌خوانید:
ایکنا: مبانی گفتمان سیاسی امام خمینی چیست؟
امام خمینی ریشه تحول در جامعه را اندیشه فرهنگی می‌دانستند و ایشان به دنبال نوعی استقلال هویتی از طریق احیای هویت ایرانی و اسلامی بودند. از جمله دیگر مبانی اندیشه امام خمینی می‌توان به ساخت انسان فرهنگی، نفی تبعیض و بی‌عدالتی یا عدالت‌خواهی، قدرت، ابزار تحقق عدالت و باور به اینکه منشا قدرت، خدا و مرجع قدرت، مردم هستند، اشاره کرد.
ایکنا: آیا تعمق در اندیشه امام ضرورت دارد و یا باید گفت نظام سیاسی ایرانی با پیروزی نظام جمهوری اسلامی به غایت خود رسیده است؟
ما نیازمند بازشناسی، بازمهندسی و بازتولید دیدگاه‌های حضرت امام (ره) برای نسل جوان هستیم، زیرا در غیر این صورت به ناکجاآباد می‌رویم. در زمینه اندیشه‌های امام رویکرد احساسی داشته‌ایم در حالی که باید تصویری عقلانی و گفتمانی از اندیشه‌های امام (ره) برای نسل جوان داشته باشیم. در اندیشه‌های امام(ره) بن‌بست برای نظام سیاسی وجود نداشت.
ایکنا: خصوصیات برجسته اندیشه‌های امام خمینی از نظرتان چیست؟
این گفتمان خصوصیات زیادی دارد، اما تنوع‌گرایی در عرصه سیاسی، عدم وجود مرزبندی‌های کاذب، برتری منافع ملی بر منافع فردی، حمایت از دولت مستقر و حاکم برای اداره امور کشور، بها ندادن به تحجر و خرافه‌گرایی را می‌توان خصوصیات برجسته آن دانست.
بر اساس اندیشه‌های امام(ره) منشأ قدرت، وحی است، ولی مرجع قدرت، مردم هستند و «میزان رأی، ملت است» یک شعار نیست، بلکه یک اندیشه است.
ایکنا: وضعیت گفتمان سیاسی امام خمینی(ره) در ایران امروز چگونه است؟
اکنون دو اندیشه بر جامعه حاکم است؛ یکی اینکه رأی مردم تزئینی و ویترینی است و اندیشه دیگر اینکه رأی مردم تزئینی نیست و یک حق است و باید هم دیده و هم شنیده شود.
امام خمینی(ره) توسعه را به معنای ساخت انسان دانسته‌اند و اکنون ساخت انسان فرهنگی آن توسعه‌ای است که همه دولت‌ها به دنبالش هستند.
سیر تاریخی مبارزاتی امام خمینی(ره) در نهضت انقلاب اسلامی مؤید این نکته است که امام در مسیر مبارزه با رژیم ستم‌شاهی از 15 خرداد 42 تا پیروزی انقلاب اسلامی که همراه با محدودیت، بازداشت و تبعید ایشان بود، هرگز کلام مبتنی بر خشونت را برای مخالفان به کار نبرد و زبان و کلام امام زبان نصیحت، تذکر و امر به معروف و نهی از منکر بود. گفتمان امام در این مسیر گفتمان عاری از خشونت است.
ایکنا: موضع امام خمینی(ه) در فعالیت سیاسی و در خصوص رو‌ش سیاست‌ورزی چگونه بود؟ انقلاب اسلامی ایران را آخرین انقلاب کلاسیک می‌دانند، نسبت گفتمان امام با خشونت که سنت قالب در انقلاب‌های کلاسیک است، چیست؟
امام خمینی (ره) در مسیر مبارزه با شاه هرگز توصیه به خشونت نکرد و با اتکا به نیروی توده مردم اهداف مبارزاتی خویش را پیش می‌برد. به همین جهت هیچ سند و گواهی مبتنی بر همراهی امام با گروه‌های مخالف مسلح و تأیید اقدامات آنها وجود ندارد و در مقابل آنچه واضح و مبرهن است، مرزبندی شفاف و صریح امام با حرکت‌های افراطی و مسلحانه است.
تأکید امام در سال‌های مبارزه همواره بر اشتراکات و نقاط مشترک میان مخالفان رژیم بود و برجسته کردن این اشتراکات را برای ایجاد انسجام و هم‌افزایی میان گروه‌های مختلف ضروری می‌دانست.
امام هیچ‌گاه در پی پررنگ کردن اختلافات قومی و مذهبی نبود و همواره بیم اختلاف‌افکنی میان مسلمانان را داشت. همان آفتی که امروز متأسفانه آتشی در دامان کشورهای اسلامی افکنده و پتانسیل عظیم مسلمانان صرف نزاع بر سر این اختلافات می‌شود.
آن چیزی که باید به آن وفادار بمانیم ماهیت فرهنگی انقلاب است، چرا که اندیشه امام خمینی(ره) مبتنی بر ساخت انسان فرهنگی بوده است، بنابراین ما نیازمند بازکاوی گفتمان حضرت امام و مقام معظم رهبری هستیم تا بتوانیم بر مبنای آن پیش برویم. از طرف دیگر اندیشه‌های غربی ما را هرگز به مقصد و مقصود نخواهد رساند.
ایکنا: آیا باید مهم‌ترین دستاورد اندیشه امام را در نظام سیاسی دانست یا باید آن را در امر دیگری جستجو کرد؟
مهم‌ترین دستاورد اندیشه‌های امام اخلاق است. من سالیان زیاد در اندیشه‌های امام جست‌و جو کردم و عصاره تمام این اندیشه‌ها را در واژه اخلاق یافتم.
در منظومه فکری امام که مقوم انقلاب و شالوده نظام سیاسی برخاسته از آن است، اخلاق، عدالت، آزادی و استقلال چارچوب اصلی نظام جمهوری اسلامی محسوب می‌شود و انتخابات مظهر تجلی جمهوریت این نظام است.
امام به صراحت اعلام نمود که جمهوری مورد نظر وی از لحاظ شکلی تفاوتی با جمهوری‌های مرسوم دنیا ندارد و در مورد آزادی تصویری ترسیم کرد که در آن همه گروه‌ها می‌توانند در چارچوب قانون به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود بپردازند.
ایکنا: آیا هنوز گفتمان اسلام سیاسی امام خمینی(ره) پاسخگوست؟
گفتمان امام پاسخگوی مشکلات ماست، اما مشکلات از آن جا آغاز شد که عنصر اخلاق که اصل گفتمانی امام بود، در جامعه کم‌رنگ شد. تجربه 37 ساله جمهوری اسلامی نشان می‌دهدکه هرگاه گفتمان و راه امام، معیار عملکرد ما قرار گرفته، نتایج بهتری برای جامعه و حکومت حاصل گردیده است.
از امام خمینی(ره) نیز می‌توان به عنوان یک سرمایه نمادین یاد کرد که همیشه با غرور از ایشان یاد می‌شود و علاوه بر آن یک سرمایه کاریزماتیک نیز به شمار می‌رود، چون از فضیلت الهی و قدسی نیز برخوردار هستند.
امام از چنان کاریزمایی برخوردار بودند که همچنان برای ملت ایران، ملت مسلمان و جهانیان مایه افتخارند و مهم‌تر از ساده‌زیستی، اخلاق، معرفت و عرفان امام بود که مردم، مسلمانان جهان و عاشقان را شیفته ایشان می‌کرد.
امام خمینی با دقت نظر و مهارت عملی مرزهای یک انقلاب اسلامی را از جنگ مسلحانه متمایز ساخته و همین مرزبندی در نقطه تأسیس و بنیاد انقلاب، امکانی فراهم می‌سازد تا خشونت و جنگ را در همه اشکال آن نه یک امر ذاتی بلکه عارضی، تحمیلی و موقت بدانیم.
گفتمان اعتدال در حقیقت همان مکتب فکری امام است. اعتدال ریشه‌های مکتب فکری امام و مقام معظم رهبری اسلام و تشییع می‌باشد.
