محمّد بن احمد بن جعفر قمی عطّار

ابوجعفر ، محدّث شیعی و وکیل امام یازدهم و دوازدهم شیعیان، به گفته طوسی، زمان امام دهم (220 254 ق) را نیز درک کرد. بنابراین، تولّد او تقریبا در اوایل سده سوم اتفاق افتاده است. تاریخ وفات او با توجه به اینکه وی با امام دوازدهم (عج) مکاتبه نموده است، می بایست در عصر غیبت صغرا (260 تا 329 ق) روی داده باشد، اما قراین نشان می دهند که وی مدت نه چندان زیادی از دوره غیبت را درک نموده و در دهه های نخستین این دوره، زندگی را به انجام رسانده است. بدین سان، می توان وفات او را حدود 270 ه تخمین زد. وی در قم اقامت دایم داشت و احتمالاً محل تولّد و وفات او در قم بوده است. از لقب «عطّار» نیز برمی آید که وی به کار عطّاری اشتغال داشت و از این راه، هزینه زندگی را اداره می کرد. درباره خانواده و چگونگی پرورش او گزارشی نیافتیم، اما وکالت او از ناحیه امام یازدهم و دوازدهم شیعیان و سوابق درخشان امانت داری و راست گویی او، بهترین گواه بر بزرگی و عظمت مقام او هستند.

به گفته معاصرش، ابوحامد مراغی، وی در روابط نزدیکش با امام عصر(عج) سومین نفر بود. در برخی از گزارش ها کراماتی نیز از او دیده شده اند. به گفته دیگر معاصرش، محمّد بن شاذان، «مبلغ 480 درهم نزد من جمع شد و من از پیش خود 20 درهم به آن افزودم و پانصد درهم را کامل نمودم و آن را نزد ابوجعفر قمی آوردم، ولی مقدار آن را ننوشته بودم. وی پس از دریافت پانصد درهم، در ورقه ای به من نوشت که مبلغ پانصد درهم به این جانب واصل شد و بیست درهم آن، مال توست». با اینکه وی در زمان خود از شهرت بسزایی برخوردار بود، اکنون هیچ اثری از احادیث او و همچنین گزارشی از فعالیت های فرهنگی و سیاسی او در عصر غیبت دیده نمی شود، حتی نام استادان و شاگردان او در منابع ذکر نشده است؛ چنان که از آثار قلمی او نیز سخنی به میان نیامده است.