اختلاف و تعدد زبانها و رنگها نشانه حکمت کامل و قدرت نامتناهی کسی است که انسان را آفریده است .
برای شناخت هر موجودی و تشخیص آن از موجودات دیگر، علامت و وسیله شناختی لازم و ضروری است . شناخت انسان اگر علامتها و نشانه ها نباشد، هیچکدام از افراد بشر همدیگر را نمی شناسند لذا خداوند متعال علاوه بر نشانه های آفاقی، نشانه هائی نیز در وجود انسان آفریده که از جمله آنها دو نشانه مهم برای شناسائی و تشخیص انسان نسبت به همنوع خود است . و آنها عبارتند از:
1 . اختلاف زبانها و لهجه ها; 2 . اختلاف رنگها، شکل ها و قیافه ها .
رنگها، قیافه ها و شکل ها برای تشخیص از راه چشم; و زبانها و لهجه های گوناگون برای تشخیص به وسیله گوش آفریده شده اند که اگر کسی نابینا هم باشد، می تواند با آهنگ صدا طرف مقابل را بشناسد .
از طرفی می دانیم زندگی جمعی بشر بدون شناخت افراد امکان ندارد . و از طرف دیگر اگر تمام افراد بشر یک رنگ و یک شکل و یک قد و قواره بودند، پدر، مادر، فرزند، همسر، برادر و ... از هم شناخته نمی شدند و زندگی بشر مختل می گشت . به همین خاطر یگانه خالق هستی برای نظم و سازمان دادن به زندگی بشر، انسانها را با صداها و رنگهای گوناگون خلق کرده است .
به طوری که در جهان نمی توان دو انسان را که از نظر چهره، شکل و قیافه و زبان و آهنگ صدا از تمام جهات یکسان باشند، پیدا کرد . ما می بینیم صورت انسان که عضو کوچکی است، و همچنین صدای انسان که از حنجره و به وسیله یک تکه گوشت یعنی زبان خارج می شود، خداوند با قدرت لایزال خود به میلیاردها شکل و آهنگ درمی آورد که میان اینهمه انسان حتی دو برادر یا خواهر که از یک پدر و یک مادر هستند، دیده نشده از هر لحاظ (اعم از شکل و قیافه یا تن صداو . .). یکسان باشند .
البته گاهی مساله شباهت در میان دوگلوها اتفاق می افتد که حتی مادرشان هم به اشتباه بیفتد اما اگر حرف بزنند معلوم می شود که آهنگ صدای آنان متفاوت است پس اگر اختلاف شکل و قیافه و اختلاف صدا یا زبانها نباشد، چه مشکلاتی پیش خواهد آمد . لذا خداوند متعال به اهمیت این «اختلاف » اشاره کرده و حتی همردیف خلقت آسمانها و زمین معرفی کرده و آن را از نشانه های قدرت و عظمت خود می داند و می فرماید:
«و من آیاته خلق السموات والارض و اختلاف السنتکم و الوانکم ...» (1).
«از نشانه های خدا ... . اختلاف زبانها و رنگهای شماست ...» .
معنی کلمه «اختلاف »
در معنی کلمه «اختلاف » نظریات گوناگونی از طرف مفسران بیان شده است از جمله بعضیها می گویند:
منظور از اختلاف زبانها، همان آهنگ و صدای خاصی است که از حنجره هر شخصی بیرون می آید . و اما اینکه منظور، اختلاف لغات باشد، آن را با تعبیر «قیل » آورده اند (2).
و برخی دیگر می گویند:
منظور از اختلاف زبانها یعنی اختلاف لغات مانند فارسی، عربی، سریانی و ... و اختلاف رنگها یعنی اختلاف امتها در رنگهای مختلف و اینکه منظور از اختلاف زبانها همان آهنگها و نحوه تکلم افراد باشد، با تعبیر «ممکن است » آورده اند (3).
برخی نیز معنی «اختلاف » را تعمیم داده می گویند:
منظور همان اختلاف آهنگها و صداها است و رنگها همان رنگ ظاهری افراد است، گرچه برخی از علمای بزرگ معتقدند که منظور از اختلاف زبانها یعنی از قبیل فارسی، عربی و ... و اختلاف نژادهای مختلف است که هر نژادی رنگی دارد ولی می توان معنی وسیعی را از کلمه «اختلاف » استفاده کرد که شامل هر دو تفسیر می شود . به این صورت که کلمه «اختلاف » به هر معنی باشد، این تنوع خلقت، شاهد عظمت و قدرت خداوند است .
اختلاف زبانها
در این جهان چند هزار زبان زنده وجود دارد (4) که گروهی از افراد بشر با آن سخن می گویند . تازه اگر میان زبان و لهجه فرق بگذاریم آمار زبانهای دنیا به شرح زیر است:
آسیا 1562 زبان; آفریقا 1600 زبان; جزایر اقیانوس آرام 1034 زبان; امریکای شمالی و جنوبی 812 زبان; اروپا 55 زبان; و خاورمیانه 40 زبان (مجموعا 5103 زبان) (5).
زبانهای زنده هم بر دو نوعند:
1 . زبانهای مختلف با ریشه های مختلف .
2 . زبانهای گوناگون با ریشه های یگانه .
باز زبان یگانه هم لهجه های گوناگون دارد به عنوان مثال تهرانیها همگی به فارسی و با یک لهجه سخن می گویند ولی به هیچ وجه سخن یکی با دیگری اشتباه نمی شود با آنکه سخن یکی; و لهجه نیز یکی است، ولی دو سخن از هم جداست زیرا اگر در شب تاریک هرکدام را بشنوید، گوینده آن را تشخیص می دهید .
اختلاف رنگها
لابد همه ما دیده ایم دوقلوهائی که خیلی به هم شبیه باشند شناخت یکی از دیگری چه قدر سخت است لذا آفریننده بشر این نکته اساسی را در نظر گرفته و افراد بشر را به وسیله رنگ و نژادهای گوناگون از هم متمایز کرده و این تمایز درحالی است که همه افراد بشر در اصل، مانند هم هستند . مثلا سفید پوستان همه سفیدند ولی سفیدی خیلی فرق می کند تا سفیدی . یا سیاه پوستان همه سیاه پوستند، اما سیاهی یکی، غیر از سیاهی دیگری است .
آیا این اختلاف زبانها و رنگها نشانه حکمت کامل و قدرت نامتناهی کسی که انسان را آفریده; نمی باشد؟ و آیا طبیعت چنین شعوری را دارد؟!
نیوتن (1642 - 1727) از علمای نامدار انگلیس که از نوادر عصر خود بشمار می رود و کاشف قانون جاذبه عمومی و مقارن عصر دکارت طبیعی مذهب بود، می گوید:
«در وجود خدا شک نکنید برای این که معقول نیست بگوئیم ضرورت به تنهائی می تواند چیزی را خلق کند، چون ضرورت کور نمی تواند اینهمه تنوع خلقت را به وجود بیاورد و ... بلکه تمام این کائنات و هستی صادر نمی شود مگر از قدرتی که دارای حکمت و اراده است و آن ذات اقدس الهی است که خالق همه اشیاء و موجودات عالم است » (6).
خوانندگان گرامی; با عرض پوزش از اینکه در پاورقی صفحه 38، شماره 7 مجله در مقاله موانع ازدواج، اشتباها به جای پانصد درهم، پانصد هزار درهم درج شده است، بدینوسیله تصحیح می گردد .
زبانی که یکی از بزرگترین نعمتهای الهی به بشر است، بسیاری از فرائض و بزرگترین خدمات الهی و بزرگترین جنایات را می شود با آن انجام داد مانند نماز و شهادت در قضاوت و اظهار ایمان و اسلام و فرمان قتلها و خیانتها و جنایتها .
به قول آیة الله سبحانی در تفسیر موضوعی «منشور جاوید» ، با زبان بیست نوع
گناه می شود انجام داد که برخی از آنها در قرآن آمده و برخی دیگر در احادیث وارد شده است (7).
همچنین معظم له در اهمیت سخن گفتن و زبان می نویسند:
«خدمت بزرگی که زبان قرآن، و لسان حضرت محمد صلی الله علیه و آله در جامعه انسانی انجام داد، هیچ قدرتی آن را انجام نداد و برندگی آن از برندگی شمشیر تیزتر است » (8).
همچنین در این زمینه امام صادق علیه السلام به مفضل فرمود:
«یا مفضل فکر کن که خداوند بزرگ در این سخن گفتن و زبان چه نعمت بزرگی قرار داده که با زبان آنچه در باطن دارد و آنچه از قلبش خطور می کند و نتیجه فکرش را با آن زبان به دیگران می فهماند که اگر این زبان و سخن گفتن نبود، مانند حیوانات بی زبان بود که نمی توانست منظورش را بفهماند و از دیگری چیزی را درک نمی کرد . و این تکلم را خدا در امتهای مختلف با زبانها و لهجه های گوناگون به وجود آورد تا امتها و افراد از هم تشخیص داده شوند» (9).
پی نوشت:
1) روم، 22 .
2) طبرسی، مجمع البیان، ج 8، ص 301، ذیل آیه .
3) علامه طباطبائی، المیزان، ج 16، ص 167، ذیل آیه .
4) 2500 تا 5000 زبان . (مجله ترجمان وحی، سال ششم، بهار و تابستان 1381، ص 106) .
5) همان .
6) دائرة المعارف فرید وجدی، ج 1، ص 496، چاپ 1386ه ق .
7) منشور جاوید، ج 1، ص 229، چاپ 1360ه ش .
8) همان .
9) تفسیر نورالثقلین، ج 4، ص 175، به نقل از توحید مفضل .
