علی ابن ابیطالب علیه السلام گوهری است که در شخصیت آن امام بزرگ و ابرمرد تاریخ، تاکنون هزارها کتاب به نگارش درآمده است. نویسندگان مسلمان، مسیحی، و گاه یهودی در تبیین چهره آن امام همام قلم زده اند و اهل سنت نیز برای معرفی مولی الموحدین علی علیه السلام قلم به دست شده اند اما هنوز هم آن ها نتوانسته اند چهره حقیقی علی علیه السلام را به جهانیان معرفی کنند. هنوز درباره شخصیت علی علیه السلام، نهج البلاغه علی علیه السلام، غدیر علی علیه السلام و ...، هزاران راز کشف نشده وجود دارد که باید آیندگان برای ترسیم شناختی دقیق از علی و حکومت علوی تلاشی ویژه نموده، تا بلکه بتوانند علی علیه السلام را بشناسند و به جامعه بشناسانند.
مقام معظم رهبری می فرمایند: «شاید بشود ... صد خصوصیت در امیرالمؤمنین پیدا کرد; چه خصوصیات معنوی، مثل علم آن حضرت، مثل تقوا، زهد، حلم و صبر آن حضرت که خصال نفسانی اوست; چه خصوصیات رفتاری او به عنوان یک پدر، یک شوهر، یک شهروند، یک سرباز، یک فرمانده و یک حاکم; یا خصوصیات آن حضرت در برخورد با مردم: یک انسان متواضع، عادل، تدبیرکننده کارهای مردم و یک قاضی! شاید بشود صد صفت این گونه برای امیرالمؤمنین شمرد; که اگر کسی بتواند این صد صفت را با بیان جامعی، گویا و رسا بیان کند، اجمالا توانسته آن صورت نسبتا کاملی از امیرالمؤمنین، ارایه بدهد، منتها دایره این صفات هم به قدری باز، وسیع و گسترده است که برای هر کدام، دست کم باید یک کتاب نوشت.» با این وجود، برای معرفی شمایی از آن حضرت بیش از هزاران کتاب تاکنون به رشته تحریر درآمده است. در این نوشتار به گزیده کوچکی از آن همه کتاب اشاره می گردد چه، معرفی همه آن کتاب ها، آن هم در موضوعات علی شناسی، نهج البلاغه شناسی،غدیرشناسی و...،نیازبه کتابی است بزرگ، که ازحوصله این مقال خارج است.
معرفی کتاب ها را در موضوعات ذیل پی می گیریم:
الف - شان و منزلت علی علیه السلام ب - غدیر
ج - حکومت علوی د - نهج البلاغه
ه- معجزات و کرامات و - سروده ها
ز - کتاب شناسی
الف: شان و منزلت علی علیه السلام
الامام علی بن ابیطالب امیرالمؤمنین علیه السلام، عبدالودود الامین، کویت، دارالتوجیه الاسلامی، 1400، 189 ص، وزیری.
این کتاب که از چهار فصل تشکیل یافته است، به ترتیب درباره ولادت حضرت در کعبه، اسلام آوردن امام علی علیه السلام و ذکر غزواتی که حضرت در آنان شرکت داشته، دوران پس از پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله و حکومت خلفای سه گانه، و دوران حکومت علی علیه السلام تا زمان شهادت، بحث می کند.
الامام علی نبراس و متراس، چ دوم، بیروت، دارالکتاب العربی، بی تا، 218 ص، وزیری.
این کتاب که در سال 1966 تالیف شده است، در چهار مقطع و یک خاتمه، به بررسی تاریخی و وقایع دوران زندگی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام می پردازد. کتاب مذکور، برنده جایزه اول در مسابقه تالیف کتاب درباره امام علی علیه السلام می باشد.
الامام علی علیه السلام فی القرآن و السنة، محمد علی اسبر، چ اول، بیروت، دارالاصالة، 1411، 2 ج، (748) (489) ص.
نویسنده کتاب در مقدمه ای کوتاه، درباره روش خود در ذکر و تاویل آیات و روایاتی که در شان حضرت علی علیه السلام وارد شده، مطالبی بیان کرده است.
آیه های مورد بحث در این کتاب از 94 سوره قرآن می باشد که از سوره حمد آغاز و با سوره اخلاص پایان می پذیرد.
استفاده از منابع شیعه و اهل سنت، نظم در ترتیب سوره ها و آیات، ذکر فهرستی از سوره ها و آیات مورد نظر نویسنده; در پایان کتاب و آوردن خلاصه ای کوتاه از زندگی برخی امامان علیهم السلام، اصحاب، مؤلفان، مفسران و ... از امتیازهای این کتاب به شمار می رود.
الامام علی علیه السلام صوت العدالة الانسانیه، جرج جرداق، بیروت، منشورات دارالرسالة، 1956، 388 ص.
این کتاب - که نویسنده اش مسیحی و لبنانی است - با قلمی ادیبانه به توصیف اخلاق، سیره عملی و افکار بلند حضرت علی علیه السلام می پردازد.
آقای سیدهادی خسروشاهی این اثر را تحت عنوان «امام علی علیه السلام صدای عدالت انسانی »، در چهار جلد ترجمه نموده و نشر خرم (قم) نیز در سال 1369 اقدام به چاپ آن کرده است.
الامام علی بن ابیطالب علیه السلام، عبدالفتاح عبدالمقصود، ترجمه سیدمحمدمهدی جعفری و سیدمحمود طالقانی، چ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1361، 8 ج، (5+470) (19+463) (5+442) (5+416) (14+444) (14+456) (30+330) (30+342) ص، رقعی.
این کتاب که ترجمه کتاب «الامام علی بن ابیطالب علیه السلام، قاهره، مکتبة مصر، بی تا، 9 ج، چهار مجلدی » می باشد، جلد اول آن در سال 1335 توسط آیت الله سیدمحمودطالقانی و بقیه مجلدات آن به وسیله آقای سیدمحمدمهدی جعفری ترجمه شده است.
کتاب مذکور که دربرگیرنده تاریخ تحلیلی نیم قرن اول اسلام می باشد، از جلد اول تا جلد هشتم، به ترتیب هر کتاب درباره طلوع خورشید، روزگار عثمان، فاجعه جمل، واقعه صفین، بازی حکمیت، غوغای نهروان، نظام برابری و غروب خورشید بحث می کند. در جلد هشتم نیز در 14 صفحه، زندگی مؤلف کتاب نگارش یافته است.
امام علی علیه السلام در قرآن، ابوالفضل یغمایی، چ اول، قم، انتشارات احسن الحدیث، 1378، 208 ص، وزیری.
این کتاب درباره شخصیت حضرت علی علیه السلام در قرآن از دیدگاه اهل سنت می باشدکه درپایان نیزقسمتی تحت عنوان ملحقات،مختصری ازشرح حال شخصیت های معروفی که احادیث از آن ها نقل شده، آورده شده است.
امام علی علیه السلام مشعلی و دژی، سلیمان کتانی، ترجمه جلال الدین فارسی، چ دوم، تهران، انتشارات برهان، 252 ص، رقعی.
این کتاب به موضوعاتی از قبیل تاریخچه عربستان، میلاد پیامبرصلی الله علیه وآله، علی علیه السلام در چارچوب تاریخ، شخصیت علی علیه السلام، بعثت، ارزش رسالت، ماهیت جریانات و نقش علی علیه السلام و نهج البلاغه می پردازد.
امیرالمؤمنین اسوه وحدت، محمدجواد شری، ترجمه: محمدرضا عطایی، چ دوم، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، 1372، 733 ص.
این کتاب شامل چهاربخش و یک خاتمه است و نویسنده در این کتاب به تبیین دوران زندگی حضرت امیرعلیه السلام در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، خلفای سه گانه، و دوره زمامداری آن امام همام می پردازد. در بخش چهارم کتاب نیز موضوع خلافت در قانون اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، بیروت، مؤسسه الوفاء، جلدهای 42 - 35، (446) (426) (355) (365) (361) (360) (369) (344) ص، وزیری.
در این هشت جلد از کتاب 110 جلدی بحارالانوار، مرحوم علامه مجلسی به تبیین تاریخ زندگی امیرالمؤمنین علی علیه السلام نشسته و آیه های در شان علی علیه السلام را آورده و به موضوعاتی از قبیل اخبار غدیر، مناقب اصحاب کساء، سبقت علی علیه السلام در اسلام، احادیث امامت، حب ملائکه به علی علیه السلام، مناقب علی علیه السلام، علم علی علیه السلام، مکارم اخلاق، شهادت و وصیت آن امام همام پرداخته است.
پژوهشی عمیق از زندگی علی علیه السلام، جعفر سبحانی، چ سوم، قم، جهان آرا، 1366، 7 + 431 ص، رقعی
این کتاب در چهار بخش نگارش یافته که بخش اول به زندگی حضرت علی علیه السلام قبل از بعثت پرداخته، بخش دوم تاریخ زندگی آن حضرت پس از بعثت تا هجرت را مورد بحث قرار داده، بخش سوم از هجرت تا زمان وفات نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله را تبیین نموده، و بخش چهارم نیز دوران خلفاء را مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار داده است.
جاذبه و دافعه علی علیه السلام، مرتضی مطهری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 12 + 198 ص، رقعی.
این کتاب مجموعه ای از چهار سخنرانی استاد شهید مطهری است که در روزهای 18تا21 رمضان سال 1388 در حسینیه ارشاد ایراد شده است.
کتاب مذکور مشتمل بر یک مقدمه و دو بخش است که در بخش اول جاذبه علی علیه السلام و فلسفه و فایده آن مورد بحث قرار گرفته و در بخش دوم نیز به موضوع دافعه نیرومند آن حضرت پرداخته است.
حماسه خورشید، هادی دستباز، مشهد، 1341، 344 ص، رقعی.
این کتاب که با مقدمه و تقریظ آقایان جمال الدین آشتیانی و محمدرضا حکیمی مزین شده، تاریخ زندگی حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام را در قالب ادبیاتی شاعرانه، ترسیمی و داستانی تبیین می کند.
داستان زندگی امام علی علیه السلام، رضا شیرازی، چ اول، تهران، انتشارات پیام آزادی، 1370، 181 ص، رقعی.
نویسنده در این کتاب به بازآفرینی تاریخ زندگی حضرت علی علیه السلام از ولادت تا شهادت، در قالبی ادبی و روان پرداخته است.
در مکتب امام امیرالمؤمنین علیه السلام، علی قائمی، چ دوم، تهران، انتشارات امیری، 1375، 448 ص، وزیری.
این کتاب در سال 1372 تالیف و در 17 بخش تنظیم شده است. نویسنده در کتابش به تبیین زندگی حضرت علی علیه السلام از زمان ولادت تا شهادت می پردازد.
زندگانی حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام، سیدهاشم رسولی محلاتی، چ اول، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، 1405 ه. ق، 2 ج، (7+496) (7+414) ص، وزیری.
این کتاب که در چهارده بخش تنظیم شده است، به ترتیب درباره نسب امیرالمؤمنین علیه السلام، ولادت علی علیه السلام، از ولادت تا هجرت، از هجرت تا رحلت پیامبرصلی الله علیه وآله، رهبری و ولایت حضرت علی علیه السلام، دوران حکومت، جنگ جمل، پس از جنگ جمل تا صفین، آغاز جنگ صفین، بازی حکمیت، مارقین، جنایات معاویه پس از صفین و نهروان تا شهادت حضرت امیرعلیه السلام، شهادت علی علیه السلام و فرزندان آن حضرت، بحث می کند.
سیره علوی، محمدباقر بهبودی، چ اول، تهران، مؤلف، 1368، 220 ص.
نویسنده در این کتاب به مسائل اجتماعی - سیاسی، سال دهم تا چهلم هجری می پردازد، و سیره حضرت علی علیه السلام را در این سال ها مورد توجه قرار می دهد. در بیش تر بخش های این کتاب، سیر تدوین مطالب به همان روش معمول تاریخ نگاری، و در مواردی اندک نیز، بیان مطلب با تحلیل و مقایسه متون تاریخی همراه است.
سی سال پس از پیامبرصلی الله علیه وآله، سیدمحمدباقر صدر، ترجمه سیدعلی علوی، چ اول، تهران، نشر کوکب، 1366، 215 ص.
این کتاب که شامل چند سخنرانی از شهید آیة الله سیدمحمدباقر صدر می باشد دارای یازده فصل است که درباره تغییر و دگرگونی در نبوت و پیامبری پیامبران الهی، رحلت پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و پایان یافتن وحی الهی، انحراف سقیفه، وضعیت امت در برابر امام خود، شورش علیه عثمان، خلافت حضرت علی علیه السلام، مشکلات سر راه امام علی علیه السلام، نقش ائمه در برابر امت، و حیات ائمه بحث می کند.
سیمای علی علیه السلام به روایت اهل سنت، سیدهاشم بحرانی، ترجمه محمد امینی، تحقیق: نجم الدین شریف عسکری، تعلیقات: سیدحسن افتخار زاده، چ اول، تهران، مهام، 1378، 5+102+285 ص، وزیری.
این کتاب 392 صفحه ای که ترجمه کتاب «علی و السنة » می باشد; گوشه ای از مقامات و مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام، فواید قبول ولایت و محبت امیرالمؤمنین علیه السلام در دنیا و آخرت، و وضعیت دشمنان آن حضرت علیه السلام در دنیا و آخرت را مورد بحث و بررسی قرار می دهد. هم چنین کتاب مذکور دربرگیرنده ده حدیث، درباره افضلیت امیرالمؤمنین علیه السلام بر دیگران می باشد.
شهسوار اسلام حضرت علی بن ابیطالب، محمدجواد نجفی، چ پنجم، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، 1362، 7+297 ص، جیبی.
این کتاب که جلد سوم از مجموعه ستارگان درخشان می باشد، درباره موضوعاتی چون، از زمان خلقت نور علی علیه السلام تا زمان ولادت، از زمان ولادت تا زمان هجرت، از زمان هجرت علی بن ابیطالب تا زمان خلافت، و از زمان خلافت تا زمان شهادت آن حضرت، سخن می گوید.
شهسوار اسلام، گابریل انکیری، ترجمه کاظم عمادی، تهران، انجمن تبلیغات اسلام، 1326، 202 ص.
این کتاب که توسط شخصی مسیحی و از اعضای جمعیت البحوث التاریخیة العربیه - انجمنی که به منظور بررسی مآثر و افتخارات تاریخ عرب و شناساندن بزرگان آن در شهر قاهرة تاسیس شده است - به رشته تحریر درآمده، اولین کتاب این جمعیت می باشد که به زبان فرانسوی نگارش یافته و سپس آقای عمادی آن را به فارسی برگردانده است. نویسنده که تحت تاثیر خصیت حضرت امیرعلیه السلام قرار گرفته است، در این کتاب به ذکر مناقب امام علی علیه السلام و دفاع از شخصیت ایشان - به خصوص در دوران حکومت حضرت - در مقابل مخالفان می پردازد.
علی از زبان علی علیه السلام، جعفر شهیدی، چ اول، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376، 207 ص.
این کتاب که از فرمایشات حضرت علی علیه السلام در تبیین زندگی خویش، بهره برده است، از اتقان خاصی برخوردار می باشد.
علی کیست؟، فضل الله کمپانی، چ سوم، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، 1343، 295 ص، رقعی.
این کتاب که دارای شش بخش و یک خاتمه می باشد، به بیان زندگانی حضرت علی علیه السلام از ولادت تا بعثت نبوی، زندگی آن امام از بعثت تا رحلت پیامبرصلی الله علیه وآله، زندگانی آن حضرت از رحلت پیمغبر اکرم تا زمان خلافت، زندگی حضرت امیرعلیه السلام از ابتدای خلافت تا شهادت، شخصیت آن امام همام، و اثبات خلافت بلافصل آن حضرت می پردازد. خاتمه کتاب نیز دربرگیرنده ذکر اسامی اولاد و بعضی از اصحاب حضرت علی علیه السلام می باشد.
علی علیه السلام چهره درخشان اسلام، ابن ابی الحدید، ترجمه علی دوانی، چ چهارم، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1359، 3+30 ص، وزیری.
این کتاب که ترجمه مقدمه ابن ابی الحدید بر شرح نهج البلاغه می باشد، به موضوعاتی از جمله ولادت علی علیه السلام، مادر علی علیه السلام، نسب، فضائل، فصاحت و بلاغت، عبادت، سیاست و مفاخر امیرالمؤمنین علیه السلام می پردازد و نمایی از چهره ابوطالب را نیز تبیین می کند.
علی علیه السلام من المهد الی اللحد، سیدمحمدکاظم قزوینی، نجف اشرف، مطبعة الآداب، 5+416 ص، وزیری.
این کتاب که با بحث ولادت حضرت علی علیه السلام شروع و با تبیین موضوع شهادت آن حضرت به پایان می رسد، موضوعاتی از قبیل: علی علیه السلام و هجرت، جنگ های علی علیه السلام، علم و فضائل علی علیه السلام، اوصاف علی علیه السلام، غدیر و خانه نشینی علی علیه السلام، را مورد بحث قرار داده و آگاهی بسیار خوبی را در این زمینه به خوانندگان خود می دهد.
علی علیه السلام والفلسفة الالهیه، سیدمحمدحسین طباطبایی، چ اول، تهران، بنیاد بعثت، 1389، 80 ص، رقعی.
این کتاب ارزشمند موضوع های دین و فلسفه، کمال فلسفه، قضاوت علمی و حقوقی، مراحل شناخت خدا، توحید حقیقی، صفات باریتعالی، چگونگی آفرینش، معنای تقدیر، و معنای استطاعت بندگان را در نگاه علی علیه السلام مورد بحث و بررسی قرار می دهد. ترجمه فارسی آن با نام «علی و فلسفه الهی » توسط آقای سیدابراهیم سیدعلوی در 140 صفحه تنظیم و به وسیله انتشارات دارالتبلیغ اسلامی (قم)، به صورت «جیبی » چاپ شده است.
علی مظلوم تاریخ، شمس الدین ربیعی، انتشارات کوشا، 1372، 202 ص.
این کتاب زندگی پر مشقت علی علیه السلام را در دو مقطع پیش و پس از حکومت در سیزده عنوان بررسی کرده است. نویسنده در پایان کتابش، در سه بخش مجزا، آزادی در حکومت علی علیه السلام را برای شیفتگان آزادی تبیین نموده است.
فرازهایی جذاب و خواندنی از زندگی امام علی علیه السلام، محمدتقی جعفری، چ دوم، تهران، جهان آرا، 1379، 2 + 157 ص، رقعی.
این کتاب درباره علی و سیاست، علی و جهاد، علی و نهج البلاغه، علی و عرفان مثبت، و علی و مساله مرگ می باشد که چ اول آن با نام «نگاهی به علی علیه السلام » منتشر گردیده است.
فروغ ولایت، جعفر سبحانی، چ سوم، انتشارات صحیفه، 1373، 75 + 705 ص، وزیری.
این کتاب تاریخ تحلیلی زندگانی امیرالمؤمنین علی علیه السلام می باشد که از 6 بخش و فصول مختلفی تشکیل شده و زندگی حضرت امیرعلیه السلام را از قبل از بعثت تا شهادت، مورد بررسی قرار می دهد.
در پایان نیز فهرست آیات، روایات، اعلام، اشخاص، قبایل و طوایف، اماکن، وقایع، و فهرست ماخذ و منابع، زینت بخش کتاب است.
گوهری که می ماند، چ اول، تهران، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، 1378، 152 ص، رقعی.
این کتاب که به وسیله مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، گردآوری و تدوین یافته است، شخصیت و خصوصیات حضرت علی علیه السلام از نگاه مقام معظم رهبری را مورد ارزیابی قرار می دهد.
در این کتاب درباره توازن عجیب در شخصیت حضرت علی علیه السلام، خصوصیات حضرت، ابعاد شخصیت امام علی علیه السلام، اخلاص آن حضرت، خصوصیات حکومت حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام، اثبات فضایل حضرت، و شجاعت علی علیه السلام بحث شده است.
مرد نامتناهی علی بن ابیطالب علیه السلام، حسن صدر، چ هشتم، تهران، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، 1353، 3+4+230 ص، وزیری.
این کتاب به موضوعاتی چون: علی کیست و صفات عالیه او چیست؟، محیط سیاسی عالم اسلام در آغاز خلافت علی علیه السلام، و سیاست ملک داری امیرالمؤمنین علیه السلام می پردازد.
مقام امیرمؤمنان علی علیه السلام، رجبعلی مظلومی، چ دوم، تهران، کتابخانه بزرگ اسلامی، 1352، 37 ص، جیبی.
در این کتاب، چهره حضرت علی علیه السلام در نگاه زورمندان، امیران، داوران، بینوایان، زنان، دانشمندان، علمای اخلاق، بیگانگان، اهل طریقت، شیعیان، اهل قرآن، عابدان و عاشقان تبیین شده است.
موسوعة الامام علی بن ابیطالب، محققان علوم حدیث، چ اول، قم، مؤسسه فرهنگی دارالحدیث، 1379، 12 ج، وزیری.
این کتاب حاوی روایات و اسناد تاریخی شیعه و اهل سنت درباره شخصیت و سیره زندگی امام علی علیه السلام می باشد. در این کتاب 26 محور از زندگی حضرت امیرعلیه السلام مورد بحث قرار گرفته است; که در پایان به معرفی امیرالمؤمنین علیه السلام از زبان قرآن و پیامبرصلی الله علیه وآله می پردازد.
ناسخ التواریخ، حضرت علی بن ابیطالب، محمدتقی سپهر، قم، مؤسسه مطبوعاتی دینی قم، 1369، 3 ج، (429) (419) (402) ص، وزیری.
جلد اول از این کتاب سه جلدی، از زمان بیعت مردم با حضرت علی علیه السلام تا جنگ صفین را بیان نموده، جلد دوم به ارائه وقایع جنگ حضرت با معاویه پرداخته، و جلد سوم نیز به بررسی وقایع مربوط به جنگ امام علی بن ابیطالب علیه السلام با خوارج و پس از آن می پردازد.
نگاهی گذرا به زندگانی امیرالمؤمنین علی علیه السلام، سعید آل رسول، چ اول، بی جا، نرگس، 1376، 115 ص.
این کتاب با ادبیاتی روان و داستانی به تبیین زندگی و سیره حضرت علی علیه السلام می پردازد.
یگانه مولود کعبه، محمدعلی غروی، ترجمه: حسین علی عربی، چ اول، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله، 1379، 127 ص، رقعی.
این کتاب به موضوعاتی از قبیل تواتر حدیث شریف ولادت، شهرت حدیث ولادت در میان مسلمانان، حدیث ولادت در نظر محدثان، نسب شناسان، مورخان و شعرا می پردازد.
ب: غدیر
ارمغان غدیر، سیدعبدالله فاطمی نیا، چ اول، تهران، انتشارات سروش، 1372، 22 ص، رقعی.
این کتاب در برگیرنده چهل حدیث از منابع شیعه و سنی در خصوص حادثه غدیر است.
اسرار غدیر، محمدباقر انصاری، چ دوم، قم، نشر مولود کعبه، 1376، 3+9+233 ص، وزیری.
این کتاب 245 صفحه ای که علاوه بر فهرست کامل، در 3 صفحه راهنمای کتاب را نیز آورده است، گزارشی تحلیلی از لحظه به لحظه واقعه غدیر خم را ارایه می دهد و ناگفته هایی از ماجرای غدیر را بیان می کند. نویسنده در این کتاب تحقیقی در محتوای خطبه غدیر دارد و به نقل سند و متن خطبه غذیر می پردازد.
امامت حضرت علی علیه السلام در نگاه حدیث غدیر، محمدروحانی، چ اول، تهران، انتشارات مهام، 1375، 99 ص، وزیری.
در این کتاب پس از مقدمه، در دوازده بخش واقعه و آیات غدیر و سند و مصادر و دلالت حدیث غدیر و نیز بحث هایی درباره امامت و وقایع پس از غدیر آمده است.
امیرمؤمنان علی علیه السلام، هیئت تحریریه مؤسسه اصول دین، قم، مؤسسه در راه حق، 1373، 23 ص، جیبی.
در این کتاب بحث هایی در جوانب مختلف غدیر با این عناوین آمده است: جانشینی پیامبرصلی الله علیه وآله، نخستین پیشوا، پیامبر دلسوز و مآل اندیش، حدیث تاریخی غدیر، سند حدیث غدیر، بررسی کوتاهی در معنای حدیث غدیر.
الغدیر فی الکتاب والسنة و الادب، عبدالحسین امینی، چ یازدهم، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1414، 11 ج، (417) (394) (420) (424) (464) (406) (416) (396) (402) (387) (399) ص، وزیری.
در این کتاب ابتدا جوانب واقعه غدیر از قبیل حدیث آن از نظر سند و دلالت، و نیز آیات در غدیر و یا احادیث مربوط به غدیر، و هم چنین شعر و شعرا در غدیر، مورد بررسی قرار گرفته و در بسیاری از موارد با کوچک ترین مناسبت، مؤلف وارد موضوعات دیگر نیز گشته و در حد کامل به شکل فنی و علمی بحث نموده است.
الغدیر فی الکتاب العزیز، عبدالحسین امینی، چ اول، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1420 ه. ق، 119 ص، رقعی.
علامه حاج شیخ عبدالحسین امینی در کتاب «الغدیر»، بحثی پی نهاده است درباره جریان غدیر در کتاب الهی، و در آن سه آیه را با دقت و استواری و با تکیه بر اسناد اهل سنت، تفسیر کرده است. آیات اکمال، ابلاغ و عذاب. مرکز پژوهش های اسلامی غدیر، این بخش را از آن کتاب انتخاب کرده و با تحقیقی جدید نشر داده است.
برکه آفتاب، سیدمحمدصادق گرمارودی، چ سوم، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، 1372، 50 ص، رقعی.
در این کتاب، پس از مقدمه ای کوتاه، یک دوره واقعه غدیر از تجمع مردم تا پایان خطبه به طور اختصار و با قلمی شیوا بیان شده است، و در پایان مطالبی کوتاه درباره غدیر، ولایت و امامت آمده است.
پرتوی از غدیر در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام، سیدمحمد مجیدی نظامی و حسن عرفان، چ اول، قم، نشر مولود کعبه، 1420، 3+119 ص، پالتویی.
این کتاب که خلاصه کتاب آرمان غدیر از دیدگاه امیرالمؤمنین علیه السلام می باشد، درباره ضرورت شناخت روز غدیر و آثار آن، پیشینه غدیر و آداب وسنن ویژه عیدغدیرخم بحث می کند، ونگاهی ویژه به سرفصل های اساسی در خطبه امیرالمؤمنین علیه السلام در روز غدیر دارد. شعرهایی درباره حادثه غدیر نیز ضمیمه کتاب می باشد که آن را زینت بخشیده است.
پرتوی از غدیر، مهدی حائری، تدوین: سیدسعید حسینیان، قم، مؤسسه انتشارات هجرت، 1374، 279 ص، وزیری.
این کتاب تحت پنجاه و سه عنوان به بررسی جنبه های مختلف غدیر و مباحثی درباره ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام می پردازد.
حدیث الغدیر، عبدالحسین امینی، چ اول، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1419 ه. ق، 206 ص، رقعی.
علامه امینی، موضوع ولایت و حادثه ای را که در غدیر خم اتفاق افتاد و به جریان «غدیر» شهره گشت، از زاویه های مختلف به بحث نهاده و در مجموعه «الغدیر» آورده است. بخشی از الغدیر که به جریان غدیر در اسناد تاریخی پرداخته و مفاد آن را در پرتو آگاهی های تاریخی و ادبی کاویده است، از آن جدا شده، با تحقیق مجدد در قالب کتابی خرد ارائه شده است.
حماسه غدیر، محمد دشتی، چ اول، قم، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین علیه السلام، 224 ص، وزیری.
موضوع این کتاب درباره ارزیابی تحلیلی خطبه حجة الوداع پیامبرصلی الله علیه وآله و کشف توطئه های پنهان مخالفان و راه های مقابله با آن می باشد.
سیری در الغدیر، محمد امینی، قم، چاپ مهر، 1370، وزیری.
این کتاب مختصری ازکتاب «الغدیر» مرحوم علامه امینی می باشدکه فرزندش آن را با قلمی شیوا نگارش کرده است. و شامل یازده بخش - به تعداد مجلدات کتاب الغدیر - می باشد و در پایان نیز دارای یک ضمیمه است.
سیمای غدیر، فخرالدین حجازی، تهران، کتابخانه هاشمی، 1347، 60 ص، جیبی.
این کتاب در دو قسمت تنظیم شده است. قسمت اول شامل ده بخش در جوانب غدیر به طور خلاصه و گاهی تحلیل های کوتاه می باشد. قسمت دوم نیز در پنج بخش و در موضوع های امامت و امام و امیرالمؤمنین و غدیر است.
عید غدیر، محمدجواد معرفت، قم، دارالمعرفة و الهدی، 1359، 112 ص، رقعی.
این کتاب دارای چهار بخش است که درباره موضوعات: عید غدیر در لغت; تاریخ و حدیث، مقام و منزلت عیدغدیر در اسلام، بیست و چهار عمل از اعمال روز غدیر، و آیا عید غدیر اختصاص به سال قمری دارد، بحث می کند.
غدیر پیوند ناگسستنی رسالت و امامت، حسین سعید، چ اول، تهران، کتابخانه مدرسه چهل ستون مسجد جامع، 1361، 64 ص، وزیری.
این کتاب 64 صفحه ای به بیان داستان غدیر در اسلام پرداخته و در مقوله ای جداگانه چهره پیغمبر اسلام صلی الله علیه وآله در غدیر خم را تبیین می کند، و در پایان نیز به موضوع امیرالمؤمنین علیه السلام و خلافت می پردازد.
غدیر تداوم خط رسالت انبیاء و طلوع خورشید ولایت، محسن قرائتی، چ اول، تهران، نیروی مقاومت بسیج، 1376، 26 ص، رقعی.
در این نوشته، مباحثی پیرامون امامت و اهمیت غدیر و نیز ماجرای آن همراه با تحلیل و طرح چند سؤال در مورد غدیر و پاسخ آن سؤالات و نقل کلماتی در خصوص عید غدیر آمده است.
غدیر، برکه ای و دریایی، جواد نعیمی، چ اول، تهران، مرکز چاپ و انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، 1370، 206 ص، رقعی.
این کتاب در چهارده بخش، با قلمی شیوا و ادبی، به جوانب مختلف غدیر پرداخته است. پایان کتاب نیز در برگیرنده خلاصه ای از زندگانی امیرالمؤمنین علیه السلام می باشد که تحت عنوان «چکاد بیکرانه دریا» نگارش یافته است.
ج: حکومت علوی
آیین کشورداری از دیدگاه امام علی علیه السلام، محمد فاضل لنکرانی، تدوین: حسین کریمی، تهران، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1366، 206 ص، وزیری.
کتاب فوق مجموعه بحث هایی است که به عنوان شرح عهدنامه حضرت مولی الموحدین علیه السلام به مالک اشتر، اوایل انقلاب توسط حضرت آیة الله فاضل لنکرانی در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در محضر گروهی از فضلا و طلاب و دانش پژوهان ایراد شد و به وسیله فاضل محترم جناب آقای حسین کریمی تقریر، تنظیم و منتشر گردید.
تجلی امامت، سیداصغر ناظم زاده قمی، چ سوم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1374، 832 ص، وزیری.
این کتاب که گزارشی پژوهشی درباره حکومت امیرالمؤمنین علیه السلام می باشد، شرح مفصلی از رویدادهای حکومت پنج ساله حضرت را با گزارشی جامع و آمیخته به تحلیل ارایه کرده است. مؤلف محترم با بررسی مظلومیت علی علیه السلام و شهادت به عنوان آخرین برگ از حیات آن حضرت، در بخش پایانی کتاب، به آن جلوه خاصی بخشیده است.
توسعه سیاسی از دیدگاه امام علی علیه السلام، علی اکبر علیخانی، تهران، شرکت چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، 1377، 315 ص.
هدف محقق در این تحقیق، استنباط و استخراج پاره ای از شیوه های حکومتی اسلام و تبیین اصول و راه های ارایه شده توسط این دین، برای رشد، توسعه و کمال جامعه، با استفاده از مبانی و معارف الهی می باشد. در فصل اول این کتاب، اندیشه و دیدگاه حضرت علی علیه السلام در مورد نظام سیاسی و توسعه سیاسی مورد بحث قرار رفته است، و در فصل دوم نیز نظریات آن حضرت درباره مردم و جامعه از بعد سیاسی بررسی شده، و در فصل پایانی هم، نخبگان و توسعه سیاسی از دیدگاه امام علی علیه السلام بررسی گردیده است.
حکمت اصول سیاسی اسلام، محمدتقی جعفری، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1369، 551 ص، وزیری.
این کتاب در یک مقدمه و چهارده قسمت تنظیم شده است که دربرگیرنده ترجمه و تفسیر فرمان مبارک امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام به مالک اشتر می باشد. در قسمت های پایانی کتاب نیز با بیان اهمیت صلح، تحت دو موضوع «جنگ و صلح از دیدگاه اسلام و منابع صلح گرایی در اسلام » و «ضرورت پای بندی زمامدار به معاهدات » به تحلیل سخنان امیرالمؤمنین علیه السلام درباره قوانین و اصول مربوط به تعهد می پردازد.
دولت آفتاب، مصطفی دلشاد تهرانی، 1377، 412 ص، وزیری.
این کتاب، بخش هایی از اندیشه سیاسی حکیمانه و سیره حکومتی پسندیده امیرمؤمنان علی علیه السلام که برخاسته از قرآن کریم و اندیشه و سیره نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله می باشد را مورد بحث و بررسی قرار می دهد.
دولت امام علی علیه السلام، محسن موسوی، چ اول، بیروت، دارالبیان العربی، 1414، 367 ص، وزیری.
این کتاب که به بعد سیاسی زندگی حضرت علی علیه السلام نگاه می کند، در فصل اول به دوران جوانی آن امام معصوم علیه السلام نظر می اندازد و در فصل دوم نیز نقش حضرت در بنیانگذاری حکومت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را بررسی می کند و در فصل بعدی حوادث سیاسی پس از رسول خداصلی الله علیه وآله تا قبل از دوران زمامداری علی علیه السلام را تبیین می نماید، و در آخرین فصل نیز به سیره سیاسی حضرت امیرعلیه السلام در دوره حکومت 5 ساله و وقایع آن دوران می پردازد.
سیره سیاسی امام علی علیه السلام، سیداحمد خاتمی، چ اول، تهران، نشر مطهر، 1379، 245 ص. رقعی.
نویسنده در این کتاب به موضوعاتی از قبیل سیره سیاسی امام علی علیه السلام در عهد رسول الله صلی الله علیه وآله، موضع منفی امام علی علیه السلام در برابر فرصت طلبان، بینش حکومت امام علی علیه السلام، حاکمیت ارزش های الهی در حکومت امام علی علیه السلام، ابعاد توسعه در حکومت امام علی علیه السلام، امام علی علیه السلام و کارگزاران حکومت، شایسته سالاری در سیره امام علی علیه السلام، آزادی از دیدگاه امام علی علیه السلام، دشمن شناسی از دیدگاه امام علی علیه السلام، امام علی علیه السلام و مخالفان، و روش برخورد با پیمان شکنان می پردازد.
سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین علیه السلام، علی اکبر ذاکری، چ سوم، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1375، 2 ج، وزیری.
کتاب فوق به اعتقاد نویسنده، پژوهشی نو درباره دوران حکومت و کارکرد کارگزاران امیرالمؤمنین علی علیه السلام و نمایاندن ابعاد و زندگانی اجتماعی، سیاسی آن انسان وارسته در این مقطع است. جلد دوم کتاب نیز در چهل بخش تنظیم گردیده که دربرگیرنده عهدنامه های مفصل، مهم و کارگشای حضرت امیرعلیه السلام به کارگزاران خویش، ازجمله مالک اشترمی باشد.
سیمای حکومتی علی علیه السلام، علی اکبر بابازاده، قم، انتشارات انصاریان، 1378، 508 ص، وزیری.
این کتاب شامل سی و چهار فصل، حاوی بیش از دویست و سی موضوع می باشد که شیوه های اخلاقی و سیاسی و اجتماعی امیرالمؤمنین علیه السلام در آن ترسیم شده است.
سیاست نظامی امام علی علیه السلام، اصغر قائدان، چ اول، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی فروزان، 1375، 256 ص، وزیری.
نویسنده در این کتاب، سیره نظامی علی علیه السلام از هجرت تا رحلت پیامبرصلی الله علیه وآله، مشاورت های نظامی حضرت در دوران خلیفه اول و دوم، اندیشه های نظامی و عملی امام از خلال نهج البلاغه، سیره نظامی آن حضرت با بررسی نبردهای جمل، صفین و نهروان، و مدیریت بحران در عصر امام علی علیه السلام را مورد بحث و بررسی قرار می دهد.
عوامل ضدانقلاب در حکومت علی علیه السلام، علی قائمی، انتشارات شفق، 1379 ه. ق، 3+133 ص، رقعی.
این کتاب درباره دور داشتن علی علیه السلام از حکومت، علل و عوامل ضد نهضت، چهره مخالف ها، علل موافقت یا سکوت مردم، زیان برکناری علی علیه السلام از خلافت، را از نپذیرفتن خلافت، عوامل و علل ضدنهضت در حین خلافت، راز پیروزی معاویه، و آیا علی واقعا شکست خورد، بحث می کند.
فرمان مالک اشتر، حسین علوی آوی، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1359، 100 ص، وزیری.
این کتاب که به دیباچه آقای محمدتقی دانش پژوه آراسته شده است، به همراه بیان معارج نهج البلاغه و ترجمه های فارسی نهج البلاغه، متن عهدنامه مالک اشتر را به زبان عربی آورده و با قلمی شیوا ترجمه فارسی آن را نیز نگاشته است.
قانون اساسی حکومت امام علی علیه السلام، علی انصاریان، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1359، 2+61 ص، وزیری.
این رساله شامل ترجمه و فصل بندی مطالب و موضوعات تنظیم شده عهدنامه امام به مالک اشتر است، به همراه سلسله تحقیقاتی در پیرامون مسائل مربوط به عهدنامه. در این کتاب، نویسنده شخصیت مالک اشتر را ترسیم کرده و به تحقیق در مدارک عهدنامه امام علی علیه السلام پرداخته است. تحقیق و بررسی در اسناد و رجال عهدنامه مالک اشتر نیز از جمله ویژگی های بارز این رساله می باشد.
مواضع سیاسی حضرت علی علیه السلام در قبال مخالفین، جلال درخشه، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، 1371، 233 ص.
این پژوهش تلاشی است شامل بررسی برخوردهای علی علیه السلام در دوران ولایت و امامت که خود به دو مقطع قبل از زمامداری و پس از آن تقسیم می شود.
نویسنده در این کتاب ماهیت جریان های مقابل امیرالمؤمنین علیه السلام را تبیین و مواضع حضرت را در مقابل هر یک از جریان ها بررسی کرده است.
نظرات سیاسی در نهج البلاغه، محمدحسین مشایخ فریدنی، چ دوم، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1377، 168 ص.
در این کتاب مطالب متنوعی مثل سیاست در عرف استعمار، تفرقه و نفاق، نخستین جمهوری اسلامی، خلیفة الله و امیرالمؤمنین، وظایف اداری مقام خلافت، عدل و مساوات اسلامی، و روش رهبری مورد بحث قرار گرفته است. تلاش نویسنده در این کتاب بر آن است تا نظرات سیاسی حضرت علی علیه السلام را از لابه لای نهج البلاغه استخراج نماید.
د: نهج البلاغه
آثار اخلاقی فقر از دیدگاه نهج البلاغه، محمد مرتضایی، چ اول، مؤلف، 1365، 72 ص، رقعی.
این کتاب درباره مباحثی از جمله: شناخت و اهمیت مساله فقر، آثار فقر در اخلاق جامعه، نکوهش فقر، راه های مبارزه با فقر، آفات زراندوزی، جلوگیری از اسراف و مصرف پرستی، و عدالت اجتماعی به بحث و بررسی می پردازد.
آشنایی با نهج البلاغه، جمعی از نویسندگان، چ اول، قم، انتشارات شهریار، 1379، 26+5+280 ص، وزیری.
این کتاب که توسط جمعی از نویسندگان مرکز مطالعات و تحقیقات حوزه نمایندگی ولی فقیه در جهاد سازندگی نگارش یافته است، دربرگیرنده 18 درس در خصوص تدوین نهج البلاغه و پیشینه آن، سیدرضی گردآورنده نهج البلاغه، شرح های نهج البلاغه، سیری در مسائل اعتقادی نهج البلاغه، سیری در مسائل سیاسی و حکومتی نهج البلاغه، سیری در مباحث اخلاقی و تربیتی نهج البلاغه، سیری در مسائل اجتماعی نهج البلاغه، سیری در مسائل عبادی و معنوی نهج البلاغه، سیری در مسائل اقتصادی نهج البلاغه، پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله از دیدگاه امیر مؤمنان علیه السلام، سیمای علی علیه السلام در کلام علی علیه السلام، رابطه متقابل حاکم و شهروندان در نهج البلاغه، عدالت در نهج البلاغه، وحدت در نهج البلاغه، و عزت مداری در نهج البلاغه می باشد.
در پایان نیز، فهرست آیات، روایات، و منابع، زینت بخش کتاب آشنایی با نهج البلاغه است.
ارکان اسلام در نهج البلاغه، ابراهیم سیدعلوی، چ اول، تهران، انتشارات بنیاد نهج البلاغه، 1378، 65 ص، پالتویی.
مؤلف در این نگاشته، ارکان اسلام را بر اساس نصوص نهج البلاغه عرضه کرده است. عناوینی که درباره آن ها جملات نهج البلاغه عرضه شده است، عبارتند از: نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منکر، تولی و تبری.
اصول دین در پرتو نهج البلاغه، محمدباقر بهبودی، چ دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366، 71 ص، رقعی.
این کتاب به ترتیب درباره توحید، رسالت، امامت، عدالت و رستاخیز قیامت در پرتو نهج البلاغه بحث می کند. متن عربی این کتاب نیز توسط نویسنده آن، تحت عنوان «اصول الدین علی ضوء نهج البلاغه » تدوین و چاپ اول آن توسط بنیاد نهج البلاغه در سال 1400 ه. ق، در چهل صفحه، در قطع وزیری منتشر شده است.
اعلام نهج البلاغه، محمدهادی امینی، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، محرم 1401، 59 ص، وزیری.
این کتاب شناختی از کسانی که در نهج البلاغه یاد شده اند، به خواننده می دهد. نام 62 نفر در این کتاب، به ترتیب حروف الفبا آمده است که با «ابوذر» شروع شده و پایان بخش آن نیز با نام مبارک فاطمه زهراعلیها السلام می باشد. در ذیل هر عنوان، شرح مختصری از زندگی آن افراد نیز بیان شده است.
اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه، سیدمحسن حائری، مترجم: آل بویه، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1378، 254 ص، وزیری.
این کتاب به بررسی اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه پرداخته است. نویسنده در کتابش مسائل اقتصادی مطروحه در نهج البلاغه را در چهار فصل تنظیم کرده است. در فصل اول مفاهیم و اصطلاحات را بررسی کرده، در فصل دوم سیاست های اقتصادی را مورد کنکاش قرار داده، فصل سوم را به فقر و غنا اختصاص داده و در فصل چهارم، به مقوله توسعه اقتصادی پرداخته است.
انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، حسن حسن زاده آملی، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1359، 2+7+96 ص، وزیری.
استادعلامه حسن زاده آملی دراین کتاب 105 صفحه ای به تبیین انسان کامل ازدیدگاه نهج البلاغه پرداخته اند و مراتب انبیا و اولیاء الهی را بیان کرده اند.
الدلیل علی موضوعات نهج البلاغه، علی انصاریان، مؤلف، 1357، 1104 ص، وزیری.
این کتاب یک نهج البلاغه موضوعی است که در هفت فصل نگارش یافته و به موضوعاتی در خصوص خداشناسی، پیامبران، عقاید، احکام، امامت، تاریخ، اجتماع و سیاست، و اخلاق می پردازد.
الهادی الی موضوعات نهج البلاغه، علی مشکینی، چ اول، تهران، انتشارات چاپخانه وزارت ارشاد اسلامی; با همکاری بنیاد نهج البلاغه، 1363، 620 ص، وزیری.
این کتاب شریف، دسترسی به موضوعات خطبه ها، نامه ها و کلمات حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه را برای محققان آسان تر می کند.
با نهج البلاغه آشنا شویم، هیئت تحریریه بنیاد نهج البلاغه، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1359، 4+58 ص، وزیری.
این کتاب که در مقاله های جداگانه ای تدوین یافته است به موضوعاتی مانند نهج البلاغه کتابی جاودانه، نگاهی به نهج البلاغه، گفتار دانشمندان درباره نهج البلاغه، سیدرضی کیست؟، نهج البلاغه چگونه تالیف شد، شرح های نهج البلاغه، ترجمه های نهج البلاغه، دست نویس های نهج البلاغه و فهرست مدارک نهج البلاغه می پردازد.
بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه، محمدتقی شوشتری، تهران، انتشارات امیرکبیر، 14 ج، وزیری.
در این شرح، نهج البلاغه، موضوع بندی شده و برای هر موضوع چندین عنوان نام گذاری شده است. شرح موضوعی نهج البلاغه بدین صورت که در این کتاب چهارده جلدی ترسیم شده، بی سابقه است.
ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، محمدتقی جعفری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 27 ج، وزیری.
این کتاب به ترجمه و تفسیر تمام خطبه ها، نامه ها و کلمات حضرت علی علیه السلام می پردازد.
ترجمه گویا و شرح فشرده ای بر نهج البلاغه، محمدجعفر امامی و محمدرضا آشتیانی، زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، چ پنجم، قم، مطبوعاتی هدف، 3 ج، (481) (16+660) (650) ص، وزیری.
در این ترجمه ارزشمند، خطبه ها و کلام امیر عاشقان و مقتدای مجاهدان، علی علیه السلام به طرزی رسا و شیوا و به دور از تعقید و پیچیدگی منعکس شده است. در پایان جلد سوم از این مجموعه، فهرست موضوعی نهج البلاغه با ذکر شماره خطبه، شماره جلد، و شماره صفحه درج گردیده و کار تحقیق در نهج البلاغه را برای محققان آسان می کند.
تعلیم و تربیت در نهج البلاغه، عبدالمجید رهادت، چ اول، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1378، 5+239 ص، وزیری.
این کتاب که درباره تعلیم و تعلم، و تربیت از نگاه نهج البلاغه بحث می کند، به موضوعاتی از قبیل ارزش علم، آداب تعلیم و تعلم، و مفهوم تربیت می پردازد. در فصل دوم، از بخش دوم کتاب نیز نامه 31 نهج البلاغه، شرح داده می شود; و در آن زمینه تربیت، تاثیر جلب اعتماد در تربیت، تاثیر توجه به مبدا - تعالی - در تربیت، تاثیر توجه به معاد در تربیت، و آیین زندگی مورد بحث قرار می گیرد.
جنگ از دیدگاه نهج البلاغه، فخرالدین حجازی، چ اول، تهران، انتشارات بعثت، 1362، 6+146 ص، رقعی.
این کتاب به هفت درس تقسیم شده که دربرگیرنده مجموعه کلاس های آقای فخرالدین حجازی در ارتش جمهوری اسلامی ایران، به انضمام سخنرانی وی در کنفرانس بررسی نهج البلاغه می باشد. در این کتاب، موضوع های جنگ جمل، جنگ صفین، جایگاه دعا در جنگ، جنگ در اسلام، جنگ اعتقادی، چگونگی مقابله با اشغالگر، دستورات جنگی علی علیه السلام در خطبه 124، سؤولیت سربازی، جنگ از دیدگاه نهج البلاغه، و ... مورد بررسی قرار گرفته است.
جنگ و صلح از دیدگاه امام علی علیه السلام، محمدمهدی شمس الدین، ترجمه بنیاد نهج البلاغه، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1364، 115 ص، رقعی.
این کتاب، ترجمه کتاب «السلم و قضایا الحرب عند الامام علی علیه السلام » می باشد. تلاش مؤلف دراین کتاب، گردآوری نصوصی است که حاوی اصول و چارچوب کلی مسائل جنگ و صلح بوده و اندیشه امام علی علیه السلام در موردهمه جنگ های مکتبی وپیکارهای مقدس از آن میان به دست می آید.
خوارج از دیدگاه نهج البلاغه، حسین نوری، تنظیم: شهید محمدتقی بشارت، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1361، 176 ص، رقعی.
این کتاب چهره خوارج را با قلمی شیوا تبیین می کند و در پایان نیز با «تحقیقی در علم غیب »، علم غیب را از دیدگاه قرآن بررسی می کند و احاطه امامان به این علم را بیان می نماید.
در پیرامون نهج البلاغه، سیدهبة الدین شهرستانی، چ سوم، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1359، 2+75 ص، وزیری.
کتاب در پیرامون نهج البلاغه به موضوعاتی از قبیل نهج البلاغه چیست؟، مؤلف نهج البلاغه و هدف او، و توجه ادبای جهان به نهج البلاغه و منابع قدیمی خطبه های نهج البلاغه می پردازد.این کتاب هم چنین به موضوعی راجع به خطبه شقشقیه پرداخته و مسائلی را در این خصوص مطرح کرده است.
رابطه نهج البلاغه با قرآن، سیدجواد مصطفوی، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1359، 3+186 ص، وزیری.
این کتاب به موضوعات اهمیت و اعجاز قرآن، قضایای تاریخی قرآن، نهج البلاغه چیست؟، شرح حال نهج البلاغه، شروح نهج البلاغه، اختلاف نسخ نهج البلاغه، مطالب مساوی قرآن و نهج البلاغه، و مطالب مختلف قرآن و نهج البلاغه پرداخته و در پایان نیز با آوردن فهرست منابع و مآخذ، بر مورد وثوق بودن کتاب می افزاید.
سخنان علی علیه السلام از نهج البلاغه، جواد فاضل، تهران، چاپ رنگین، 75 ص، رقعی.
این کتاب دربرگیرنده فرمان های حضرت علی ابن ابیطالب علیه السلام به محمد بن ابی ابکر و مالک اشتر می باشد، که در پایان با عطر وصیت حضرت امیرعلیه السلام به فرزندش امام حسن مجتبی علیه السلام آراسته شده است.
سلوک و شهود در نهج البلاغه، محمدجواد رودگر، چ اول، بابلسر، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه مازندران، 1377، 99 ص، رقعی.
این کتاب درباره سلوک و شهود از دیدگاه نهج البلاغه، اوصاف سالکان الی الله، نهج البلاغه و مقامات و مراحل سلوک و شهود، مرگ آگاهی و مرگ باوری در نهج البلاغه، و اصول گرایی علی علیه السلام، در نهج البلاغه بحث می کند.
سیری در نهج البلاغه، مرتضی مطهری، چ دوم، قم، انتشارات صدرا، 1354، 20+15+316 ص، رقعی.
این کتاب درباره نهج البلاغه، الهیات و ماوراءالطبیعه، سلوک و عبادت، حکومت و عدالت، اهل بیت و خلافت، موعظه و حکمت، و دنیا و دنیاپرستی سخن می گوید. در پایان نیز کتاب به فهرست آیات قرآن، احادیث نبوی صلی الله علیه وآله و ائمه علیهم السلام، اشعار، و اعلام زینت یافته است.
شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، چ دوم، قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1404 ه ق، 20 ج، (352) (336) (352) (280) (260) (456) (310) (308) (336) (292) (283) (292) (320) (283) (298) (299) (288) (419) (431) (464) ص، وزیری.
این کتاب 20 جلدی که در ده جلد تنظیم شده است، تفسیر خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار نهج البلاغه می باشد.
شناخت نهج البلاغه، محمد دشتی، چ پنجم، قم، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین علیه السلام، 200 ص، وزیری.
در این کتاب، مجموعه اطلاعات عمومی پیرامون نهج البلاغه به گونه ای کلاسیک و هماهنگ گردآمده که جزو کتاب های درسی و مسابقاتی تربیت معلم سراسر کشور نیز قرار گرفته است.
شگفتی های نهج البلاغه، جرج جرداق، ترجمه فخرالدین حجازی، تهران، انتشارات بعثت، بی تا، 8+455 ص، رقعی.
در این کتاب موضوعات خاصی، از جمله علی و خدا، علی و پیامبران، علی و محمدصلی الله علیه وآله، علی و امامت، علی و قرآن، علی و دنیا، علی و آخرت، علی و عدالت، علی و حکومت، علی و اخلاق، و علی و علی، مورد بررسی قرار گرفته است. بخش هایی از کتاب نیز به گزیده ای از نامه ها، خطبه ها، و سفارش های حضرت علی علیه السلام اختصاص یافته و در پایان شگفتی هایی از گفتار کوتاه امام تبیین شده است.
طرح ها و شیوه های آموزشی نهج البلاغه، محمد دشتی، قم، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین علیه السلام، 250 ص، وزیری.
این کتاب نشان می دهد که حضرت علی علیه السلام، مفاهیم و مبانی اعتقادی را در چه قالب ها و در پرتو جاذبه هنری کدام طرح تجسمی، تفهیم و تعلیم می فرمودند.این کتاب راهنمای خوبی جهت دبیران دینی وعلوم اسلامی است.
علوم الطبیعه فی نهج البلاغه، لبیب بیضون، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، محرم 1401، 26 ص، وزیری.
این کتاب درباره علم توحید و فلک، و خلقت آسمان، خورشید، ماه، زمین، کوه ها و حیات انسان ها و گیاهان، از نگاه نهج البلاغه بحث می کند.
کلیدهای شناسایی نهج البلاغه، محمد دشتی، چ اول، قم، نشر امام علی علیه السلام، 1368، 192 ص، وزیری.
در این کتاب برای تفسیر فرازهای مشکل و متشابهات نهج البلاغه، حدود 36 اصل اساسی، در جرح و تعدیل و ارزیابی و تفسیر صحیح نهج البلاغه ارایه می گردد که این مجموعه را روش های تفسیر و ترجمه نهج البلاغه نیز می توان نامید.
کلام جاودانه، محمدرضا حکیمی، چ سوم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374، 5+6+264 ص، رقعی.
نویسنده در این کتاب به مقوله های بسیار مهمی از نگاه نهج البلاغه پرداخته است که در ذیل به اهم آن موضوعات اشاره می کنیم:
1- سخنی چند پیرامون نهج البلاغه و آفاق آن;
2- سخن نهج البلاغه درباره انقلاب;
3- اهمیت تامل در نامه های نهج البلاغه;
4- راه اصلاح جامعه در نظر امام علی بن ابیطالب علیه السلام;
5- مساله تهاجم فرهنگی; و ... .
ماخذشناسی نهج البلاغه، سیره و اندیشه امام علی علیه السلام، سیدحمید مطهری، چ اول، قم، دبیرخانه مجمع گروه های معارف اسلامی دانشگاه های سراسر کشور، 1379، وزیری.
این کتاب به منظور آشنایی اجمالی دانشجویان با زندگی و شخصیت و مقام علمی و معنوی مرحوم سیدرضی، موضوعات و مباحثی که در خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار حضرت علی علیه السلام بیان شده، و جهت آشنایی با شخصیت، زندگی و دوران حکومت و اتفاقات وارده در زمان امام علی علیه السلام تدوین یافته است.
معجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه، محمد دشتی و سیدکاظم محمدی، چ دوم، قم، نشر امام علی علیه السلام، 1369، 229+503 ص، رحلی.
این معجم که با جدول و راهنمای 10 نسخه معروف نهج البلاغه می باشد، در پایان متن کامل نهج البلاغه با ترجمه آن را آورده است. این کتاب با ویژگی های فوق، محقق را در سفر و حضر برای استفاده از نهج البلاغه یاری می دهد تا از همراه داشتن کتب لغت و ترجمه های گوناگون بی نیاز باشد.
نماز در نهج البلاغه، علی رضا رجالی تهرانی، چ دوم، قم، دارالصادقین، 1377، 104 ص، رقعی.
این کتاب درباره جلوه های نمازعلی علیه السلام، اقامه نماز; نشانه ملیت اسلامی، حق نماز، اهمیت نماز اول وقت، گناه زدایی نماز، کبرزدایی نماز، نماز و توبه،نماز درخانواده، نمازجمعه وجماعت، نماز شب و ... سخن می گوید.
نهج البلاغه، سیدرضی، چ متعدد، جیبی، رقعی، وزیری.
این کتاب ارزشمند دارای 241 خطبه، 79 نامه و 480 کلمه از کلمات حکمت آمیز حضرت علی علیه السلام می باشد که بعد از قرآن مجید، بهترین کتابی است که مسلمانان در اختیار دارند. سیدرضی این خطبه ها، نامه ها و کلمات را در کتابخانه وزیر شاپور بن اردشیر در بغداد جمع آوری، و آن ها را مرتب نمود; و چون طریق واضح هر کدام از این منشات، ابواب بلاغت را به دیده و اندیشه ناظر می گشود، آن را نهج البلاغه نام گذارد.
این کتاب گرانبها تاکنون بیش از 50 ترجمه فارسی، 20 ترجمه به زبان های مختلف دنیا و یکصد و پنجاه شرح دارد، که در ذیل ده ترجمه فارسی آن را معرفی می کنیم.
1- محمد دشتی، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین علیه السلام;
2- سیدکاظم ارفع، انتشارات فیض کاشانی;
3- کاظم عابدینی مطلق،مؤسسه انتشاراتی آفرینه،1040 ص;
4- عبدالمجید معادیخواه، نشر ذره، 942 ص;
5- ناهید آقامیرزایی، انتشارات بهزاد، 1379، 944 ص;
6- جواد فاضل، انتشارات سوره، وابسته به حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، 755 ص;
7- محمدعلی انصاری، 1243 ص;
8- محسن فارسی، امیرکبیر;
9- احمد سپهر خراسانی، انتشارات اشرفی;
10- ناصر مکارم شیرازی، مؤسسه مطبوعاتی هدف.
یادنامه کنگره هزاره نهج البلاغه، محققان متعدد، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1360، 391 ص، وزیری.
کتاب مذکور، مجموعه ای از شانزده مقاله از حضرات آقایان محمدتقی جعفری، حسن زاده آملی، محمدتقی فلسفی، آیت الله خامنه ای، عباسعلی عمید زنجانی، زین العابدین قربانی، جعفر سبحانی، آیت الله مکارم شیرازی، سیدجمال الدین دین پرور، دکتر سید جعفر شهیدی، علی دوانی، آیت الله حسین نوری و ... می باشد.
ه: معجزات و کرامت ها
320 داستان از معجزات و کرامات امام علی علیه السلام، عباس عزیزی، چ اول، قم، انتشارات سلسله، 1378، 320 ص، وزیری.
این کتاب دارای 4 فصل است که فصل اول معجزات حضرت علی علیه السلام را درباب اعجاز امام علی علیه السلام، تکلم امام علی علیه السلام با خورشید و اشیاء، تکلم امام علی علیه السلام با حیوانات، تکلم امام علی علیه السلام با مردگان، معجزات امام علی علیه السلام برای اهل کتاب، و فصل دوم اخبار غیبی آن حضرت را تبیین می کند. فصل سوم نیز به کرامات امام علی علیه السلام در زمان حیات و فصل چهارم نیز به کرامات آن حضرت پس از شهادت می پردازد.
قضاوت های حضرت علی علیه السلام، محمدتقی شوشتری، ترجمه محمدعلی شیخ، تهران، انتشارات کتابخانه صدر، 1369، 12+267 ص، جیبی.
این کتاب در آغاز، نگاهی کوتاه به تاریخ تشکیل حکومت در جهان و سیر قضا تا زمان عباسیان دارد، و سپس سیری از قضاوت های حضرت علی علیه السلام را با عبارتی روان و سبکی مطلوب بیان می کند.
و: سروده ها
در خلوت علی علیه السلام، رضا معصومی، چ سوم، تهران، انتشارات حافظ نوین، 1376، 4+17+540، رقعی.
در این کتاب زیباترین سروده های پارسی در مقام علی علیه السلام جمع آوری گردیده و تهیه کننده با درج فهرستی 4 صفحه ای در پایان کتاب و آوردن نام شاعران، روشن کرده که کتابش محصول سروده های 168 شاعر می باشد.
در ساحل غدیر، احمد احمدی بیرجندی، چ اول، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، 1377، 184 ص، وزیری.
در این کتاب پس از پیش گفتاری که خلاصه غدیر است اسامی چهل و هشت تن از شاعران، همراه با شعرهایشان در موضوع غدیر آمده است.
این شعرها اکثرا درباره غدیر و یا درباره وصایت و جانشینی امیرالمؤمنین علیه السلام و مساله ولایت است.
در پایان کتاب، واژه نامه و آیات و احادیث و برخی از عبارات عربی که در احادیث آمده، توضیح داده شده است.
شعراء الغدیر، مرکز الغدیر فی الدراسات الاسلامیه، بیروت، مرکز الغدیر فی الدراسات الاسلامیه، 1420 ه. ق، 500 ص، وزیری.
در این کتاب کلیه شعرای غدیر در شعر عربی، همراه با شعرشان معرفی شده اند.
غدیر در شعر فارسی، سیدمصطفی موسوی گرمارودی، چ اول، دفتر نشر الهادی، 1374، 3+192 ص، وزیری.
این کتاب به نقل شعرهای غدیر از سروده های بیست و دو شاعر می پردازد که در آغاز شعر هر یک از آن ها به بیان زندگینامه مختصرشان، شاعر را برای خواننده معرفی می کند، و در پایان نیز نوع شعر را مشخص کرده که تا حدی شعر دوستان می توانند با سبک سروده ها آشنا شوند.
نهج البلاغه منظوم، محمدحسین سلطانی ارگانی کجوری، چ اول، تهران، انتشارات به آفرین، 1379، وزیری.
خطبه ها،نامه هاوکلمات قصارحضرت علی علیه السلام درنهج البلاغه به نظم درآورده شده و در این مجموعه، گردهم آمده است. سرانیده نظم این کتاب گرانسنگ را از تیر ماه 75 آغاز و پس از یک سال به پایان رسانده است.
ز: کتاب شناسی
اعلام الغدیر، عبدالله محمدی و محمد بهره مند و محمد محدث، اشراف: سیدفاضل میلانی، چ دوم، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1410 ه. ق، 336 ص، وزیری.
این کتاب فهرست اعلام و اشخاص کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب » علامه امینی است که به طور کامل و مفصل نام اشخاص آن کتاب و هم چنین کنیه ها و شهرت ها و یا به هر شکلی از کسی یاد شده، آورده و آدرس ها را عموما در نام معروف و مشهور اشخاص آورده است.
الغدیر فی التراث الاسلامی، عبدالعزیز طباطبایی، چ دوم، قم، نشر الهادی، 1374، 342 ص، وزیری.
نویسنده در این کتاب به معرفی کتاب های مکتوب درباره حادثه غدیر خم - از قرن دوم تا پانزدهم - پرداخته است. کتاب مذکور شامل فهرست آیات، احادیث، کتب الغدیر، فهرس المعجمی کتب الغدیر، معجم مؤلفی کتب الغدیر، و فهرست های اعلام، اماکن، اشعار، کتب و مصادر می باشد. نویسنده پس از بیان عنوان کتاب، مختصری از زندگانی هر مؤلف و منابع درباره وی را آورده است.
غدیر در آئینه کتاب، محمد انصاری، چ اول، قم، انتشارات دلیل، 1379، 435 ص، وزیری.
این کتاب به معرفی 414 کتاب مستقل درباره غدیر به 8 زبان می پردازد. کتب معرفی شده در این اثر، کتب چاپی و خطی، از مؤلفین قرن اول تا پانزدهم هجری می باشد. در سال 1375 نیز کتابی تحت همین عنوان و از همین نویسنده در 302 صفحه از سوی انتشارات الهادی قم منتشر شده که به معرفی 276 کتاب مستقل درباره غدیر پرداخته است. کتاب منتشر شده از سوی انتشارات دلیل، تکمیل شده همان کتاب است.
کتاب شناسی جامع نهج البلاغه، ستاد احیای نهج البلاغه، چ اول، تهران، ستاد احیای نهج البلاغه، 1379، وزیری.
این کتاب شناسی، مشخصات و اطلاعات لازم هزار عنوان از کتاب های منتشر شده پیرامون نهج البلاغه را دربرمی گیرد. بیش از 50 ترجمه فارسی نهج البلاغه، 20 ترجمه به زبان های مختلف دنیا از جمله انگلیسی، آلمانی، بوسنیایی، فرانسوی، ترکی استانبولی، آلبانیایی، اردو، ... و 150 شرح نهج البلاغه به زبان های عربی و فارسی دارد و هم چنین معجم های نهج البلاغه را شامل می شود. این کتاب شناسی به صورت موضوعی تنظیم شده و بیش از بیست موضوع را دربرمی گیرد.
کتابنامه نهج البلاغه، رضا استادی، چ اول، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1359. 68 ص، وزیری.
این کتاب که درشش فصل تنظیم شده است به معرفی 370کتاب در خصوص ترجمه نهج البلاغه، شرح نهج البلاغه، منتخب نهج البلاغه، مستدرک نهج البلاغه، مدارک نهج البلاغه و فهرست نهج البلاغه می پردازد.
کتابنامه غدیرخم،نادرمطلبی، چ اول، قم،نشرالهادی،1374، 31 ص، رقعی.
این کتاب در دو بخش عربی و فارسی تنظیم شده، و در بخش اول پنجاه کتاب عربی و در بخش دوم هفتاد و پنج کتاب فارسی در موضوع غدیر معرفی شده است. این کتابنامه، قسمتی از «کتابنامه امیرالمؤمنین علیه السلام، امامت و ولایت، و نهج البلاغه » است.
گزیده کتابشناسی امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب علیه السلام، چ اول، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، 1376، وزیری.
این کتاب گزیده دویست اثر از آثار معرفی شده در کتاب «معجم ما کتب عن رسول و اهل بیت » است. ملاک گزینش، آثاری می باشد که اهل سنت درباره حضرت علی علیه السلام نوشته اند.
