یکی از عوامل پیشرفت امر پژوهش، استفاده بهینه از وسایل تحقیقاتی و هماهنگی و همگامی با نیازهای روز است; ولی ما تا چه حد از وسایل تحقیقاتی استفاده می کنیم و این استفاده تا چه حد صحیح و متناسب با زمان است؟
امروزه برخلاف روزگار شکوفایی علوم اسلامی، تحقیقات، غالبا فاقد دستاوردهای جدید و کمتر راهگشای مشکلات و دردهای جامعه، و بندرت عرضه کننده ابداع و ابتکاری است; در حالیکه دشمنان ما در غرب برای تحقیقات خویش به شکار لحظه ها پرداخته اند و مغزهای متفکر شرق را برای اهداف خویش و به منظور دستیابی به حاصل کار دانشمندان مسلمان ربوده اند. متاسفانه کندی و مسامحه ما در پژوهش علوم اسلامی، میدان را برای آنها باز کرده است. آنان که زرگران قدرشناس زر بودند، بهتر و جدیتر از ما به بررسی و تحقیق علوم، خصوصا علوم انسانی پرداختند و منابع دست اول را حتی به زبان اصلی مطالعه و بررسی کردند. ایشان نه تنها بسیاری از آرمانهای علمی خود را در این منابع یافتند، بلکه توانستند به واسطه آشنایی با نتایج بی نظیر تلاش علمای اسلامی در طی قرون، تدابیر جدی و دقیقی بیندیشند.
آنگاه که ما در تحریم اقتصادی و دفاع سیاسی مرزی گرفتار بودیم، دشمن شتابزده تر از هر زمان به طراحی و برنامه ریزی شبیخون فرهنگی پرداخت; از یکسو ریسمان جنگ بر گردنمان افکند و از سوی دیگر، عقال شبهه و تشکیک در دین را با لعابی از مسلمات ساختگی بر پایمان بست و دستهایمان را در بند تجدد کرده، قلمی در اختیارمان گذاشت تا برای پیشرفت و ترقی ایران فردا بنویسیم.
آری اگر ما امروز خود را گرفتار تندباد حوادث و تهاجمات بی درنگ غرب می بینیم و از احوال جوانانمان شگفت زده و پریشانیم، باید ریشه های آن را در نخستین سالهای انقلاب جستجو کنیم و واقع بینانه تر بنگریم.
در آن ایام، فضایی بسیار مناسب داشتیم و در سایه رحمت الهی و با هدایت و دم روح اللهی پیش می رفتیم; بار مشکلات بر دوشمان سنگینی می کرد و ما را وا می داشت که به جای تدبیر و برنامه ریزی برای آینده انقلاب، فقط به چاره نجات خویش از گرداب مشکلات زمانه باشیم و تصمیماتمان متوجه آینده دور کودکانمان نباشد. باز دشمن به صید ماهی از این آب گل آلود پرداخت و ما... .
... باز هم خدا را شاکریم که ما را از آن روزها و حوادث سخت موفق و سربلند بیرون آورد و با لطف خود همه آن مصایب و دردها را موجب نام آوری و شهرت ایران اسلامی کرد. ولی اکنون برای جبران مافات چه باید کنیم؟ آیا باز هم باید بنشینیم و فقط به یاد تقدس آن روزگار بگرییم و حسرت خوریم، یا تنها به دعا برای فرج الهی اکتفا کنیم؟
باید بپذیریم که کوتاهی کرده ایم! اگر باور داریم که اسلام ختم ادیان و پیامبرش منجی بشریت و پاسخگوی تمامی نیازهای انسانی است، باید قبول کنیم که گرفتاریهای امروز ما به دلیل عدم بهره گیری از چشمه جوشان و منبع پرفیض اسلام است. آیا مسلمانان تمام گفتنیها و شنیدنیهای مکتب و کتابشان، و سیره و سنت رسولشان را دریافته اند؟ و دیگر نیازی به مطالعه، تحقیق و بهره گیری از این منبع گرانقدر و تمام نشدنی ندارند؟
اگر هر آنچه اسلام دارد، در همین اندک یافته های ما طی هزار و چهار صد سال خلاصه می شد، دیگر نه غمی بود و نه اندوهی! و امروز ما در مدینه فاضله، بی هیچ دغدغه و مشکلی در اوج قدرت بسر می بردیم! اگر تمام اسلام همان بود که دانشمندان و علمای اسلامی در کتابها نگاشته اند و در مجالس وعظ بیان داشته اند، رضایت خدا از اسلام ما محقق می گشت که می فرماید: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا.
اما چنین نیست و چه نیکوست که جامعه دانش پژوهان و محققان ما قدر سلاح تحقیق و پژوهش را بدانند و برای ارائه تحقیقات جامع، کامل و مفید، به دو مساله استفاده بهینه از ابزار تحقیقاتی و هماهنگی اهداف تحقیق با شرایط و مشکلات جامعه امروز، امعان نظر بیشتری داشته باشند که اگر کسی هدف از کار تحقیقی خود را صرفا معامله و تامین معاش بداند، حقیقتا زیان کرده است. در شماره پیشین، یکی از عوامل گرایش به امر تحقیق را صرف هزینه بیشتر برای امور پژوهشی از سوی دولتمردان و مسؤولان دانستیم; ولی در حقیقت، محقق مسلمان و متعهد می داند که بهای دستاوردهای تحقیقی او، جاودانگی نامش در تاریخ ترقی، گسترش و اقتدار دین مبین اسلام است و بالاتر از آن نوری است که از جانب پروردگار به سینه او می تابد و آن را جایگاه فیوضات الهی قرار می دهد: "افمن شرح الله صدره للاسلام فهو علی نور من ربه." با توجه به ضرورت استفاده از وسایل تحقیقاتی ساده، مدرن، در مجال دیگر به تفصیل بیشتری در این باره سخن خواهیم گفت.
... روزگار انتظار، روزگاری است که با تلاش همه جانبه مسلمانان باید به طلوع خورشید نظر حجت حق «عجل الله تعالی فرجه الشریف » روشن گردد و با گامهای بلند به سوی قله رفیع معرفت اسلام سپری شود; سعی ما در تحقق و اشاعه این معرفت، راه را برای ما و دیگران - دیگرانی که چشمان او برای سرگشتگیشان در این زمانه اشک می ریزد هموار می سازد. ما موظفیم که اینان را از وادی حیرت و سرگشتگی نجات بخشیم.
سردبیر
