بزرگداشت استاد معتمدنژاد و بازگشایی دانشکده ارتباطات و علوم اجتماعی رخدادی بود که رسانه ملی، خبرگزاری ها و جامعه مطبوعاتی کشورمان را در مقیاس های متفاوت با خود درگیر کرد.
شخصیت چندساحتی استاد معتمدنژاد و آمیختگی رشته های تخصصی وی: (ارتباطات، روزنامه نگاری و حقوق ارتباطی)، با جنس مطبوعات و دیگر رسانه ها و نیز پایمردی چهل ساله او در سه زمینه یاد شده، همه وهمه سبب شد که این رویداد مهم به صورت نقطه عطفی در تاریخ رسانه ها و بزرگداشت های ما درآید. بی گمان تجلیل نمایندگان رسانه های ارتباطی و اهالی مطبوعات از استاد معتمدنژاد، تجلیل فرزندان از پدر مهربان خویش نیز بود و همین امر، مهر و نشان ارتباط و پیوند قلبی و عاطفی بین استاد معتمدنژاد و رسانه ها را مستحکم ساخته است.
آنچه درپی می آید، نگاهی کوتاه به آیینه هایی است که طی سه روز تصویرهای گوناگونی از جلوه های معلمی استاد معتمدنژاد را پیش چشم ما و آیندگان گذاشتند.
آیینه های تجلیل
یک شنبه عصر، ششم دی ماه، در میان انبوه نشریات متنوعی که هر صبح و عصر منتشر می شوند و در پیشخوان روزنامه فروشی ها قرار می گیرند، چاپ عکس روی جلد شماره جدید «کیهان فرهنگی» با تصویر استاد معتمدنژاد در صفحه اول روزنامه کیهان، اشاره به گفت و گوی بلندی داشت که با «پدر علوم ارتباطات در ایران» انجام گرفته بود. روزنامه کیهان اهتمام خود را در بزرگداشت استاد معتمدنژاد با اختصاص دادن فضایی بیشتر از روال معمول به معرفی «کیهان فرهنگی»، نشان داده بود.
دوشنبه هفتم آبان، روزنامه های ایران، جام جم و قدس، با تصاویری از استاد معتمدنژاد در صفحه اول، هر یک گفت و گوی ویژه ای نیز با استاد انجام داده بودند. مصاحبه روزنامه ایران، تحت عنوان: «ارایه طرح شورای عالی رسانه ها به رئیس جمهوری» بود که در آن، سعید پورزند، پرسش هایی را با استاد مطرح کرده بود.
در این شماره ایران، مطالبی نیز با عنوان: «سلسله جنبان روزنامه نگاری»، به انگیزه تجلیل از دکتر معتمدنژاد از سعید پورزند آمده بود.
روزنامه جام جم نیز در این روز، یک صفحه کامل خود را به مصاحبه دکتر حسین قندی با استاد معتمدنژاد اختصاص داده بود. عنوان این گفت و گو چنین بود: «مردی که چشم ما شد.»، دکتر قندی که خود از شاگردان استاد بوده و با کارها و اندیشه های استاد آشناست، سؤالات نوزده گانه خود را چنین آغاز کرده بود: «در ایران خیلی ها شما را به عنوان بنیانگذار روزنامه نگاری نوین می شناسند. به همین علت شما حتماً اطلاعات زیادی در زمینه آموزش روزنامه نگاری در ایران دارید. از چه زمانی تشخیص داده شد به بحث آموزش روزنامه نگاری در ایران باید توجه شود و ما هم باید به آن دست یابیم؟»
در همین صفحه جام جم، زندگی نامه کوتاه دکتر معتمدنژاد و برخی از آثار او ارایه شده است.
روزنامه قدس در همین روز- هفتم دی- گفت و گوی خبرنگار خود «جواد صبوحی» را با استاد معتمدنژاد با عنوان:«روزنامه نگاران در صف مقدم پیشرفت های اجتماعی قرار دارند»، از صفحه اول، همراه با تصویر کوچکی از استاد آغاز کرده است. قدس، سپس در یک صفحه کامل (صفحه 10)، پرسش های 30 گانه خود از استاد را آورده بود.
نشریه «کتاب هفته» که معمولاً هر صبح شنبه منتشر می شود، این بار شماره 218 خود را «ویژه نامه بزرگداشت دکتر معتمدنژاد» قرار داده، عکس بزرگ استاد را با تیتر: «روز افتخار، تجلیل از همیشه استاد» به چاپ رسانده بود.
در این ویژه نامه، دیدگاه های پروفسور آرمان ماتلار، پروفسور یحیی کمالی پور، دکتر فرقانی، دکتر بدیعی، دکتر نمک دوست، فرزانه نجم، علیرضا پویا، دکتر یونس شکرخواه و دکتر هادی خانیکی درباره استاد معتمدنژاد ذکر شده است. سال نگار زندگی استاد، به کوشش سید فرید قاسمی از دیگر مطالب این نشریه بود. کتاب هفته در این شماره، همچنین مصاحبه ای با استاد تحت عنوان:«کتاب های علوم ارتباطات در ایران» ، انجام داده است.
فهرست برنامه های بزرگداشت، معرفی کتاب های استاد، دیدگاه های استاد درباره برخی مسایل روزنامه نگاری، حقوق مطبوعات و ارتباطات، معرفی «سایت همیشه استاد»، معرفی ویژه نامه کیهان فرهنگی، اطلاعاتی از پشت صحنه بزرگداشت استاد معتمدنژاد و اخبار ویژه نامه روابط عمومی دانشگاه علامه طباطبایی، از دیگر بخش های این ویژه نامه است.
لازم به ذکر است که در همین روز- هفتم دی- یادنامه پیشکسوتان دانشگاه، (ویژه نامه بزرگداشت استاد کاظم معتمدنژاد پدر علوم ارتباطات ایران)، نیز از سوی روابط عمومی دانشگاه علامه طباطبایی منتشر و بین مهمانان همایش توزیع شد. دراین یادنامه نیز دیدگاه های افراد پیش گفته در «کتاب هفته» با اندک تفاوت هایی تکرار شده است. ازجمله این تفاوت ها سخنان خانم دکتر رؤیا معتمدنژاد درباره «پدر» بود که از این یادنامه نقل می کنیم.
«من فکر می کنم که پدر اولین کسی هستند که مباحث حقوق و ارتباطات را در دانشگاه های ایران مطرح کردند. ایشان برای اولین بار مباحث حقوق ارتباطات را در مقطع لیسانس و فوق لیسانس در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی تدریس کردند. دکتر معتمدنژاد دراین زمینه از یکی از استادهایش به نام «فرناندترو» تأثیر پذیرفتند. «ترو» پایه گذار حقوق ارتباطات در فرانسه محسوب می شود و اولین کسی است که رشته حقوق ارتباطات را وارد دانشگاه های فرانسه کرد.
پدر اولین کتاب منسجم حقوق مطبوعات را در ایران نوشتند و همچنان فعالیت های خودشان را در زمینه حقوق ارتباطات ادامه می دهند و یکی دو کتاب دیگر دراین زمینه دردست چاپ دارند، اما درحال حاضر، دکتر معتمدنژاد از مباحث حقوق مطبوعات به طرف مباحث اینترنت گرایش پیدا کرده اند و برای تدوین قوانینی دراین زمینه تلاش می کنند. از تأثیرات مهم دیگر پدر در زمینه حقوق ارتباطات می توان به ایجاد رشته حقوق ارتباطات و تکنولوژی های اطلاعات اشاره کرد که این رشته تحت تأثیر ایده های ایشان تا چند ماه دیگر در دانشکده حقوق و در مقطع کارشناسی ارشد دایر می شود.
پدر از نگاه فرزند
خانم دکتر رؤیا معتمدنژاد در ادامه، درباره ویژگی های اخلاقی پدر می گوید:
«یکی از خصوصیات مهم ایشان صبوربودنشان است؛ پدر خیلی صبور، مهربان و آرام هستند. من به عنوان فرزندشان هیچوقت از ایشان تندی و خشونت ندیدم. هرگز هیچوقت صدایشان را بلند نکردند. پدر برای من یک الگو هستند و من برای ارزیابی دیگران، آنها را با عیار پدر محک می زنم.»
سه شنبه هشتم دی ماه اکثر روزنامه های صبح و عصر تهران، خبر همایش بزرگداشت استاد معتمدنژاد را همراه با تصاویری از استاد، در صفحه اول خود منعکس کرده بودند. همایش بزرگداشت استاد معتمدنژاد، واقعه مبارکی بود که در اکثر مطبوعات کشورمان تأثیر گذاشت. پیشتر دکتر فرقانی در گفت وگو با کیهان فرهنگی (ویژه نامه استاد معتمدنژاد) گفته بود که شخصیت دکتر معتمدنژاد به گونه ای است که افراد و جریان های مختلف و گاه متضاد، حول محور او به هم پذیری و وحدت می رسند؛ این سخنان، نه تنها در همایش دانشگاه علامه، بلکه در انعکاس اخبار همایش در نشریات نیز مصداق روشنی یافت، به گونه ای که اکثر روزنامه های تهران، با گرایش ها و سلیقه های متفاوت سیاسی و فرهنگی، روز سه شنبه هشتم دی ماه غالباً در تجلیل از استاد معتمدنژاد و بازتاب اخبار همایش دانشگاه علامه، به گونه ای هم پذیری و وحدت رسیده بودند.
روزنامه های ابتکار، اطلاعات، اعتماد، جام جم، جوان، خراسان، زمان، شرق، صدای عدالت، فجر، قدس، کیهان، مردم سالاری، همبستگی، همشهری و هموطن سلام، هریک در حجم ها و تیترهای متفاوت، گزارش این همایش پرشور و حال را در صفحات خود بازتاب دادند. بیشتر نشریات یادشده، در گزارش های کوتاه خود، ضمن چاپ عکس استاد، تنها به ارایه پیام رئیس جمهوری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دکتر محمد صحفی و نیز سخنان دکتر توفیقی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، بسنده کرده بودند. در برخی از نشریات، کمی مشروح تر به سخنان تنی چند از شاگردان سابق ولاحق استاد معتمدنژاد نیز اشاره شده بود.
روزنامه کیهان، در شماره هشتم دی ماه خود، با چاپ عکسی از استاد معتمدنژاد در صفحه اول و تیتر: تجلیل از استاد معتمدنژاد در دانشگاه علامه، به بازتاب اخبار این رویداد فرهنگی پرداخته بود. روزنامه اطلاعات، در ادامه گزارش مختصر نیم روز همایش در هفتم دی، گزارش تکمیلی و نسبتاً مشروح خود را روز سه شنبه هشتم دی ماه ارایه کرده بود. در این گزارش، فرازهایی از سخنان جمعی از سخنرانان همایش نیز آمده بود.
نشریه «کتاب هفته»، در شماره شنبه 12دی ماه خود، طی گزارشی سه صفحه ای تحت عنوان «روز افتخار، نگاه دوم، همایش تجلیل از استاد معتمدنژاد»، گزارش مفصلی از همایش بزرگداشت استاد معتمدنژاد را همراه با تصاویری از همکاران و شاگردان استاد ارایه کرده بود.
«کتاب هفته» در این شماره خود، بیشترین سطح و سطر را به سخنان خانم دکتر شهیندخت خوارزمی (79سطر) و پس از آن، به دکتر خانیکی (67سطر) اختصاص داده بود، در حالی که تنها «در حاشیه» گزارش سه صفحه ای آمده بود: «دکتر نعیم بدیعی و دکتر آشنا نیز در این مراسم سخنانی را بیان کردند» و این در شرایطی بود که متن تایپ شده سخنان دکتر آشنا در دسترس بود و نیازی به پیاده کردن نوار سخنرانی و تنظیم متن نداشت؛ از طرفی، سخنان دکتر آشنا در ارتباط با همایش بود و سخنان خانم خوارزمی، نه بیان خاطره ای و نه تبیین دیدگاههای علمی ؟ بلکه تنها دغدغه های شخصی خود وی بود.
