( دانستنی هایی از قرآن) جانشینی مؤمنین بر روی زمین

«وعد الله الذین آمنوا منکم وعملواالصالحات لیستخلفنهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم ولیمکنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم ولیبدلنهم من بعد خوفهم امنا یعبدوننی لا یشرکون بی شیئا ومن کفر بعد ذلک فاولئک هم الفاسقون » .

(سوره نور، آیه 55)

خدا به کسانی از شما که ایمان آورده اند و کارهای شایسته انجام داده اند، وعده داده است که آنان را در زمین جانشین کند چنانکه کسانی را پیش از آنان جانشین کرده بود و همانا دینشان را که برای آنان برگزید به مصلحت ایشان اقتدار بخشد و ترسشان را به ایمنی مبدل سازد تا مرا بپرستند و چیزی را با من شریک و انباز نگیرند و هر کس پس از آن کافر شد، پس آنان از تبهکاران باشند .

این آیه شریفه به مؤمنان شایسته و نیکوکار وعده جدی داده است پس از آنکه ظلم، بی دینی، تباهی و الحاد سراسر جهان را فراگیرد، جامعه ای شایسته و برگزیده برایشان پدید آورد و زمین را در اختیارشان قرار دهد و دین و آئینشان را اقتدار و نیرو بخشد و ثابت و استوار سازد و به جای ترس و خوفی که بر جامعه حکمفرما بود، امنیت برقرار شود و دیگر از کفار و منافقان هراس و وحشتی نخواهند داشت و آزادانه خدا را پرستش خواهند کرد .

در این آیه خداوند وعده خود را دوبار تاکید کرده است ، یکی با اضافه لام تاکید که متضمن قسم است و دیگر نون ثقیله تا هیچ شک و تردیدی برای کسی نماند و همه بدانند که حتما و جزما خداوند مؤمنان را وارث و مالک زمین قرار می دهد و به آنان قدرت و حکومت و تسلط بر جهان می بخشد و چنانکه ملاحظه می کنید همان لام تاکید و نون ثقیله بر واژه «لیمکنن » نیز وارد شده که به معنای استقرار قطعی دین اسلام بر تمام کره زمین است . باز هم تاکید می فرماید که خوف و هراس را قطعا از دل آنها خارج می سازد و امنیت را جایگزین ناامنی می سازد . از این جا معلوم می شود قبل از استخلاف مؤمنان بر زمین که اشاره به حکومت ولی عصر ارواحنا فداه است، جهان پر از ناامنی، خوف، وحشت و هراس است . در مورد شان نزول و مصداق افرادی که خداوند حکومت زمین را به آنان می بخشد، مفسران اختلاف کرده اند . برخی از مفسران عامه خواسته اند مصداقش را به دوران خلافت خلفای چهارگانه برگردانند که هرگز با عمومیت آیه مطابقت ندارد . وانگهی در تمام دوران پس از رسول خدا (ص) هیچگاه مردم در امن و امان نبودند بلکه حتی نزدیکترین افراد به رسول الله (ص) - که خاندان و اهل بیتش بودند - نیز مستثنی نبودند و به دست خود حکمفرمایان، تحت شکنجه قرار گرفتند و هرگز امنیت جانی و مالی نداشتند . لذا قطعا زمان دیگری مقصود و منظور آیه است که روایت های ائمه هدی علیهم السلام آن را اشاره به حکومت جهانی و فراگیر حضرت مهدی ارواحنا لتراب مقدمه الفداء می کنند که شرق و غرب کره زمین بلکه آسمان و زمین در زیر پرچم پراقتدارش قرار خواهند گرفت و ناامنی و خوف به کلی از دنیا برچیده خواهد شد و مسلمانان، آزادانه خدا را عبادت خواهند کرد .

در روایتی از رسول خدا (ص) نقل شده که فریقین (سنی و شیعه) آن را نقل کرده اند که حضرت می فرماید: «لو لم یبق من الدنیا الا یوم واحد لطول الله ذلک الیوم حتی یلی رجل من عترتی اسمه اسمی یملا الارض عدلا و قسطا کما ملئت ظلما و جورا» اگر از عمر دنیا یک روز بیشتر نمانده باشد، همانا خداوند آن را طولانی می گرداند تا یک نفر از اهل بیتم که هم نام من است، قدرت را به دست گیرد و جهان را پر از عدل و داد کند پس از آنکه پر از ظلم و جور شده باشد .

امام سجاد (ع) در ضمن تفسیر این آیه شریفه می فرماید: «هم والله اهل البیت، یفعل الله ذلک بهم علی یدی رجل منا و هو مهدی هذه الامة یملا الارض عدلا و قسطا کما ملئت ظلما و جورا» به خدا سوگند، آنان شیعیان ما هستند که توسط مردی از تبار ما که همو مهدی این امت است به اذن خدا خلافت و جانشینی در زمین را می برند و خداوند به واسطه مهدی، زمین را پر از عدل و داد می کند بعد از آنکه پر از ظلم و ستم شده باشد .

در تفسیر نور الثقلین روایتی طولانی ذکر شده که امام صادق علیه السلام این آیه را مخصوص دوران حضرت قائم عجل الله فرجه الشریف می داند، پس از آن فضل (راوی حدیث) عرض می کند: یا ابن رسول الله ! ناصبی ها ادعا می کنند که این آیه درباره خلفای چهارگانه نازل شده . حضرت می فرماید: خداوند دلهای ناصبیان را هدایت نکند، چه وقت دینی که مورد رضایت و خشنودی خدا و رسول است با انتشار امنیت در میان امت و زدودن ترس و خوف از دلها و بیرون رفتن شک و تردید از قلوب، چگونه چنین مسائلی در دوران یکی از آن سه یا دوران حضرت علی (ع) اتفاق می افتد با اینکه مسلمانان به ارتداد از دین روی آورده و فتنه ها در آن زمان به اوج خود رسیده بود و جنگها و نبردهای زیادی میان مسلمین برپا شده بود .

به هر حال قطعا این آیه شریفه دلالت دارد بر دوران ظهور و حکومت امام زمان سلام الله علیه که امیدواریم خداوند ما را توفیق دهد که در رکابش با دشمنانش کارزار کنیم و به شهادت برسیم، و آنگونه که حوادث پیش می آید، به نظر می رسد که آن دوران به زودی خواهد رسید ان شاء الله .

والسلام علی عباد الله الصالحین