راه تحریم غیر خدا

راههایی را که در شبانه روز به ما ارائه کرده اند[1]، برای رسیدن به این مقصود سهم مؤثری دارد.

 

نماز تنها کار سلبی به عنوان «نهی از فحشا و منکر» ندارد؛ چنانکه قرآن کریم می فرماید :

 

«إن الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر» [2]

 

بلکه آثار اثباتی فراوانی نیز دارد. ما نباید در حدی باشیم که نماز را برای «پرهیز از گناه» بخوانیم، بلکه باید بکوشیم آن را برای «لذت لقای حق» اقامه کنیم. گرچه توجه به لذت هم نقص است؛ ولی ما را به آن مراحل نهایی، راهنمایی و نزدیک می کند.

 

نخستین چیزی که در مورد نمازبه ما آموخته اند این است که نماز بدون طهارت، نماز نیست :

 

«لا صلوة إلا بطهور» [3]

 

و ما هم باید درست تحصیل طهارت کنیم. آنگاه به ما گفته اند: وقتی وارد نماز می شوید، چهره جان خود را متوجه ذات اقدس و خداوند کنید تا خداوند نیز به شما رو کند.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:

 

«إذا قمت إلی الصلاة فأقبل علی الله بوجهک یقبل علیک» [4]

 

امام صادق ( علیه السلام) نیز فرمودند:

 

«إنی لاحب للرجل المؤمن منکم إذا قام فی صلاة فریضة أن یقبل بقلبه إلی الله تعالی و لا یشغل قلبه بأمر الدنیا، فلیس من عبد یقبل بقلبه فی صلاته إلی الله تعالی إلا أقبل الله إلیه بوجهه و أقبل بقلوب المؤمنین إلیه بالمحبة بعد حب الله إیاه» .[5]

 

نمازگزاری که به معانی نماز توجه و حضور قلب نداشته باشد، خدا از او، اعراض می کند. وقتی خدا از نمازگزار اعراض کند، در حقیقت او پشت به قبله نماز می خواند. بنابراین، به مقداری که نمازگزار معانی نماز را می داند و گناهان خود را احضار و از ذات اقدس اله توبه و نزاهت روح، طلب می کند، نماز او مقبول است؛ زیرا نماز گرچه از نظر فقه اصغر، «واجب ارتباطی» است، لیکن در فقه اکبر با تحلیل هر جزء «واجب استقلالی» خواهد بود.

 

سفارش پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه ( علیهم السلام) در مورد اصل نماز، نماز جماعت، نماز جمعه، نماز شب و... فراوان است و این نشانه آن است که نماز بهترین راه برای سیر و سلوک انسان به سوی خداست.

 

امام صادق ( علیه السلام) در بیماری پیش از ارتحال خود دستور دادند بستگان جمع شوند و پس از اجتماع، به آنان فرمودند:

 

«إن شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلوة» [6]

 

شفاعت ما اهل بیت شامل حال کسی که نماز را سبک بشمارد نمی شود.

 

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نیز در بیماری متصل به رحلت فرمودند: شفاعت من شامل کسی که نمازش را از وقت آن تأخیر اندازد نمی شود:

 

«لا ینال شفاعتی من أخر الصلاة بعد وقتها» [7]

 

که این در حقیقت، یکی از مصادیق سبک شمردن نماز است.

 

نیز رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم هنگامی که مشاهده کردند نمازگزاری در مسجد رکوع و سجودش را با سرعت انجام می دهد، فرمودند: اگر او با همین وضع بمیرد به دین من، نمرده است:

 

«دخل رجل مسجدا فیه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فخفف سجوده دون ما ینبغی و دون ما یکون من السجود، فقال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نقر کنقر الغراب، لو مات علی هذا مات علی غیر دین محمد» .[8]

 

در مورد جدا شدن از جماعت مسلمانان نیز امام صادق ( علیه السلام) فرمودند: کسانی که در جماعت شرکت نکنند و به این وسیله، مقداری از جماعت مسلمین فاصله بگیرند، از بند ایمانی جدا می شوند:

 

«من خلع جماعة المسلمین قدر شبر خلع ربقة الإیمان من عنقه» .[9]

 

نیز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: منافقان که قصد توطئه دارند و هنگامی که اذان گفته می شود به مسجد نمی آیند، دستور می دهم علی بن ابیطالب ( علیه السلام) خانه های آنان را ویران کند:

 

«اشترط رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم علی جیران المسجد شهود الصلاة و قال لینتهین أقوام لا یشهدون الصلاة أو لامرن مؤذنا یؤذن ثم یقیم ثم آمر رجلا من أهل بیتی و هو علی فلیحرقن علی أقوام بیوتهم بحزم الحطب لأنهم لا یأتون الصلاة» .[10]

این نشان دهنده عظمت نماز جماعت است.

 

درباره نماز جمعه نیز امام باقر ( علیه السلام) فرمودند:

 

کسی که سه جمعه، پی در پی بدون عذر در نماز جمعه شرکت نکند، دلش بسته می شود:

 

«من ترک الجمعة ثلاثا متوالیات بغیر علة طبع الله علی قلبه» .[11]

 

سر عدم تأثیر موعظه در بعضی دلها همین است که عده ای عمدا با دست خود به وسیله گناه، در دل را بسته اند. چون گاهی دل، قفل می شود و کلید آن به دست شیطان است:

 

«أفلا یتدبرون القران أم علی قلوب أقفالها».[12]

 

درباره نماز شب، در حدیثی آمده است که انسان یک یا دو بار در شب، بیدار می شود و در ذهنش می گذرد که برخیزد و نماز شب بخواند، ولی شیطان وسوسه می کند که هنوز زود است. اگر او به وسوسه شیطان فریفته شد گوش وی در اختیار شیطان است، و شیطان آن گوش را آلوده می کند [13]

 

پس اگر تنها حاکم خداست و حکم او هم این است که از غیر او کاری ساخته نیست، این راهی دارد و آن پرهیز و توبه از گناه و آنگاه توجه به عبادات به ویژه نماز است. ما وقتی وارد نماز می شویم،

 

«الله اکبر»

 

می گوییم و این «تکبیرةالاحرام» و به منزله احرام ماست.

 

نمازگزار با تکبیرة الاحرام احرام می بندد و بسیاری از امور بر او حرام می شود؛ اما با سلام نماز، از احرام بیرون می آید. اصولا نوع عبادتها چنین است. در ماه مبارک رمضان، هنگام اذان صبح، انسان با نیت روزه، احرام می بندد و هنگام پایان روز که افطار می کند از احرام بیرون می آید، چنانکه در عمره و حج معتمران و حج گزاران احرام می بندند و با تقصیر یا حلق از احرام خارج می شوند و اگر کسی به جایی برسد که دائما در نماز باشد، او دائما در حال احرام است و «لبیک» می گوید؛ زیرا دائما توجه به غیر خدا را بر خود، حرام کرده است؛ چون از غیر خدا هیچ کاری ساخته نیست؛ غیر خدا هالک است و تکیه بر هالک، مایه هلاکت است و قرآن می خواهد ما به هلاکت نرسیم. آنها که به هلاکت رسیده اند بعد از روشن شدن ادله و براهین بوده است نه قبل از آن:

 

«لیهلک من هلک عن بینه و یحیی من حی عن بینه» .[14]

 

قرآن می کوشد ما را زنده کند و بالاترین زندگی، همان ارتباط با

 

«حی قیوم»

 

است. اگر انسان با حی قیوم رابطه پیدا کند، نه تنها زنده و قائم می شود بلکه قیوم و برپادارنده موجودات بهشتی نیز خواهد بود.