از آنجا که سال 85 به پی شنهاد و فرمودة مقام معظم رهبری به نام سال پی امبر اعظم(ص) نام گذاری گردی د این نوشتار به توصی ف آن حضرت از دیدگاه مقام معظم رهبری می پردازد تا برخی از علل این نام گذاری مشخص گردد.
1. لزوم اقتدای مسلمانان به پی امبراعظم(ص)
رهبر معظم انقلاب دربارة شخصی ت والای پی امبر اعظم(ص) و لزوم اقتدای مسلمانان به ایشان می فرمایند: پی امبر اعظم(ص) جدای از خصوصی ات معنوی و نورانی ت و اتصال به غی ب و مراتب و درجاتی که حتی امثال بنده هم از فهمی دن آن ها قاصر هستی م، از لحاظ شخصی ت انسانی و بشری ، ی ک انسان فوق العاده، طراز اول و بی نظی ر است.
ی ک شخصی ت عظی م، با ظرفی ت بی نهایت و با خلق و رفتار و کردار بی نظی ر، در صدر سلسله انبی ا و اولی ا قرار گرفته است و ما مسلمانان موظف شده ایم که به آن بزرگوار اقتدا کنی م چرا که فرمود «لکم فی رسول الله اسوة حسنة».[1] ما باید به پی امبر، اقتدا و تأسی کنی م نه فقط در خواندن چند رکعت نماز بلکه در رفتار، گفتار، معاشرت و معامله مان هم باید به او اقتدا کنی م، پس باید او را بشناسی م.
از بررسی سخنان حکی مانة مقام معظم رهبری ، می توان به دغدغه ایشان در زمی نه فاصله گرفتن مسلمانان از پی روی محض از پی امبر اعظم(ص) پی برد تا آنجا که ایشان این اقتدا و تأسی را در همة شئون زندگی ، لازم می دانند و در نتی جه جای تعجب نی ست که با وجود این حساسی ت بالا از سوی ایشان، سال 85 در جهت فراهم سازی زمی نة اقتدا و تأسی مسلمانان جهان به پی امبر اعظم(ص)، به نام آن بزرگوار نام گذاری گردد.
2. لزوم تبی ی ن ابعاد شخصی ت والای پی امبر اعظم(ص) از سوی گوی ندگان و نوی سندگان
مقام معظم رهبری همواره به بررسی هر چه بی شتر زندگانی پی امبر اعظم(ص) توصی ه فرموده اند و آنچه را که تا کنون در این باره انجام شده است، ناقص می دانند. ایشان در این زمی نه می فرمایند: ذکر نام مقدس پی امبر اعظم(ص) و شرح گوشه هائی از زندگی آن بزرگوار انصافاً کم است و چهرة نورانی آن درة التاج آفری نش و آن گوهر ی گانة عالم وجود برای بسی اری از افراد آنچنان که شایسته است، روشن نی ست. نه تاری خ زندگی ، نه اخلاق و رفتار فردی و سی اسی آن بزرگوار. تمام خصوصی ات مثبت ی ک انسان والا در او جمع بود و واقعاً ساعت ها وقت لازم است که انسان دربارة خصوصی ات اخلاقی پی امبر حرف بزند. من فقط برای عرض ارادت و برای اینکه به گوی ندگان و نوی سندگان، عملاً عرض کرده باشم که نسبت به شخصی ت پی امبر، قدری کار شود و ابعاد آن تبی ی ن گردد – چون دری ای عمی قی است – این چند دقی قه را صرف می کنم.
ملاحظه می گردد که اعتقاد ایشان به لزوم صرف وقت و نی روی بی شتر برای تبی ی ن شخصی ت والای پی امبر اعظم(ص)، می تواند دلی ل بسی ار محکمی برای نام گذاری سال 85 به عنوان سال پی امبر اعظم(ص) باشد.
3. لزوم تبی ی ن اخلاق شخصی پی امبر اعظم(ص) و تبعی ت علمی مسلمانان از آن
مقام معظم رهبری بارها گوشه هائی از اخلاق شخصی پی امبر اعظم(ص) را بر شمرده اند و مسلمانان را به تأسی و اقتدا به این اخلاق پی امبرانه دعوت فرموده اند. برخی از جوانب اخلاقی مورد نظر مقام معظم رهبری که در نام گذاری سال 85 به نام پی امبر اعظم(ص)، تأثی ری عمده داشته است، عبارتنداز:
الف- امانتداری
مقام معظم رهبری در این زمی نه می فرمایند:
امی ن بودن و امانتداری او آن چنان بود که در دوران جاهلی ت او را به امی ن نام گذاری کرده بودند و مردم هر امانتی که برایش خی لی اهمی ت قائل بودند، دست او می سپردند و خاطر جمع بودند که این امانت به آن ها سالم بر خواهد گشت. حتی بعد از آنکه دعوت اسلام شروع شد و آتش دشمنی با قری ش بالا گرفت، در همان احوال هم با همان دشمن ها اگر می خواستند چی زی را در جایی به امانت بگذارند، می آمدند و به پی امبر اعظم(ص) می دادند.
ب- بردباری
از دی دگاه مقام معظم رهبری ، بردباری پی امبر اعظم(ص) بسی ار قابل توجه است و تأسی مسلمی ن به آن حضرت در این زمی نه، مشکلات زی ادی را حل می کند. ایشان می فرمایند: بردباری او این اندازه بود که چی زهایی که دی گران از شنی دنش بی تاب می شدند در آن بزرگوار بی تابی به وجود نمی آورد. گاهی دشمنان آن بزرگوار در مکه رفتارهایی با او می کردند که وقتی جناب ابی طالب ی ا حمزه می شنی دند، عصبانی شده و از خود واکنش شدی د نشان می دادند، اما پی امبر اعظم(ص) همی ن مناظر را با بردباری تحمل کرده بود.
ج- جوانمردی
مقام معظم رهبری با تکی ه بر جوانمردی پی امبر اعظم(ص) به عنوان ی کی از بارزتری ن صفات شخصی تی آن حضرت، دی دگاهی جامع ارائه می دهند و می فرمایند: جوانمردی او طوری بود که دشمنان شخصی خود را مورد عفو و اغماض قرار می داد. اگر در جایی ستمدی ده ای بود، تا وقتی به کمک او نمی شنافت، دست بر نمی داشت. بارها با دشمنان مغلوب خود رفتاری کرد که برای آن ها قابل فهم نبود. مانند روز فتح مکه که فرمود «امروز روز گذشت و بخشش است.»[2] لذا انتقام نگرفت. این، جوانمردی آن بزرگوار بود.
د- درست کرداری
در این زمی نه مقام معظم رهبری به دوران قبل از بعثت پی امبر که به تجارت مشغول بودند، استناد می کنند: در دوران جاهلی ت، تجارت می کرد و شرکایی داشت. ی کی از شرکای دوران جاهلی ت او بعدها می گفت او بهتری ن شری کان بود، نه لجاجت می کرد، نه جدال می کرد، نه بار خود را بر دوش شری ک می گذاشت و نه به مشتری دروغ می گفت. درست کردار بود.
ه- نظافت و تمی زی
این بعد از شخصی ت پی امبر اعظم(ص) نتایج بسی ار جالبی به همراه داشت که مقام معظم رهبری چنی ن بی ان می کنند: از دوران کودکی ، موجود نظی فی بود. در دوران نوجوانی ، سرشانه کرده، بعد در دوران جوانی محاسن وسرشانه کرده، بعد از اسلام که مرد مسنی بود، کاملاً مقی د به نظافت بود. لباس پی امبر وصله زده و کهنه، اما تمی ز بود. این ها در معاشرت، در رفتار، در وضع خارجی و بهداشت، خی لی مؤثر است. این چی زهای به ظاهر کوچک، در باطن خی لی مؤثر است.
و- خوش رفتاری
رفتار خوب پی امبر با اطرافی انش از بی ان مقام معظم رهبری شنی دنی است: رفتارش با مردم، رفتار خوش بود. در جمع مردم همی شه بشاش بود، تنها که می شد، آن وقت غم هایی که داشتت، ظاهر می شد، به همه سلام می کرد، اجازه نمی داد در حضور او به کسی دشنام دهند واز کسی بدگوئی کنند، خود او هم به هی چ کس دشنام نمی داد و از کسی بدگوئی نمی کرد. با ضعفا کمال خوشروی ی داشت و با اصحاب خود شوخی می کرد.
ز- عبادت
گرچه هی چ کس نمی تواند در عبادت خداوند، هم از حی ث کمی ت و هم کی فی ت مانند پی امبر اعظم(ص) باشد، امام این بعد از اخلاق شخصی ایشان هم از دی دگاه مقام معظم رهبری ، برای تأسی مسلمانان لازم و مفی د است. ایشان می فرمایند: عبادت او آن چنان عبادتی بود که پاهای او از ایستادن در محراب عبادت ورم می کرد. بخش عمده ای از شب ها را به بی داری و عبادت و تضرع و گریه و استغفار و دعا می گذرانید. در جواب اصحاب که به او می گفتند: یا رسول الله تو که گناهی نداری، این همه دعا و عبادت و استغفار چرا؟ می فرمود: «آیا بنده سپاسگذار خدا نباشم که این همه به من نعمت داده است.»[3]
ح- استقامت
مقام معظم رهبری دلیل تمامی موفقیت های پیامبر اعظم(ص) در نشر دین اسلام در شرایط آن زمان عربستان را استقامت آن بزرگوار می دانند و می فرمایند: استقامت او استقامتی بود که در تاریخ بشری نظیر او را نمی شود نشان داد. آن چنان استقامتی نشان داد که توانست این بنای مستحکم خدایی را که ابدی است، پایه گذاری کند. با استقامت او یاران آن چنانی تربیت شدند. با استقامت او در آنجایی که هیچ ذهنی گمان نمی برد، خیمة مدنیت ماندگار بشری در وسط صحراهای بی آب و علف عربستان برافراشته شد.
این مجموعه اخلاق شخصی پیامبر اعظم(ص) که مجموعه ای گرانبها برای همه مسلمانان محسوب می گردد، انسان حقیقت جو و عدالت طلب را به سوی خود می کشد و مسلمانان که امروز بیش از هر زمان دیگری به وحدت کلمه و عدالت و حقیقت طلبی نیاز دارند، با گرایش به اخلاق نیکو و پسندیده پیامبر اعظم(ص)، مشکلات فردی و اجتماعی خود را تا حدود زیادی بر طرف می کنند.
نام گذاری سال 85 به نام سال پیامبر اعظم(ص)، از سوی بزرگ مردی که آرزویی جز وحدت مسلمین و پیروزی آن ها بر همه دشمنان و کینه توزان جهان اسلام ندارد می تواند فرصتی فراروی همة پیروان واقعی پیامبر رحمت و مهربانی قرار دهد تا جهانی دیگر بسازند که در آن از ریا و دروغ و تزویر و کبر و حسد و ... اثری نیست. این امر می تواند دلیلی محکم و متقن برای ایجاد این فرصت باشد، اما نکته مهم تر استفاده از آن و تداوم در همة زمان ها و مکان ها می باشد. گزاف نخواهد بود اگر بگوییم، بشریت به ویژه مسلمین نیاز دارند که همة سال ها بلکه روزهای زندگی آن ها، متعلق به پیامبر اعظم(ص) باشد.
4. لزوم تبیین اخلاق حکومتی پیامبراعظم(ص)و تبعیت علمی مسلمانان از آن
از دیدگاه مقام معظم رهبری، اخلاق پیامبر اعظم(ص) به دو دسته اخلاق شخصی و اخلاق حکومتی تقسیم می شود که مجموعه اخلاق شخصی آن حضرت در قسمت قبل بررسی گردید. در اینجا اخلاق حکومتی پیامبر اعظم(ص)، که شاید بیشتر در زمینه اخلاق مسئولان و زمامداران و دولتمردان جامعه اسلامی، بیان شده است، تشریح می گردد.
الف- عادل و با تدبیر
مقام معظم رهبری از حیرت تاریخ از تدبیر پیامبر اعظم(ص) یاد می کنند و آن را چنین توصیف می کنند: کسی که تاریخ ورود پیامبر به مدینه را بخواند – آن جنگ های قبیله ای، آن حمله کردن ها، آن کشاندن دشمن از مکه به وسط بیابان ها، آن ضربات متوالی، آن برخورد با دشمن عنود – انسان آن چنان تدبیر قوی و حکمت آمیز و همه جانبه ای در خلال این تاریخ مشاهده می کند که حیرت آور است.
ب- حافظ و نگهدارندة ضابطه و قانون
تبعیت پیامبر اعظم(ص) از قانون، در حالی که می توانست اینگونه نباشد، نظر هر کسی را جلب می کند. مقام معظم رهبری این اخلاق پسندیده آن حضرت را چنین بیان می کنند: او حافظ و نگهدارنده ضابطه و قانون بود، نمی گذاشت قانون نقض شود، چه توسط خودش، چه توسط دیگران. خودش هم محکوم قوانین بود، آیات قرآن هم بر این نکته ناطق است. طبق همان قوانینی که مردم باید عمل می کردند، خود آن بزرگوار هم دقیقاً و به شدت عمل می کرد و اجازه نمی داد تخلفی بشود.
ج- عهدنگهداری ورازداری
این اخلاق ممکن است از نظر سیاست مردود باشد اما پیامبر اعظم(ص)، با تمام مشاغل سیاسی که داشت آن را رعایت می کرد. مقام معظم رهبری هم این صفات نیکو را چنین توصیف می کنند: از دیگر خلقیات حکومتی او این بود که عهد نگهدار بود. هیچ وقت عهد شکنی نکرد. قریش با او عهد شکنی کردند، اما او نکرد. یهود بارها عهد شکنی کردند، او نکرد. او همچنین رازدار بود. وقتی برای فتح مکه حرکت می کرد، هیچ کس نفهمید پیامبر کجا می خواهد برود. کاری کرد که تا نزدیک مکه قریش هنوز خبر نداشتند که پیامبر دارد به مکه می آید.
د- رفتار متفاوت در برابر دشمنان
بسیار مشکل خواهد بود که انسان رفتارهای متفاوتی در برابر دشمنان خود داشته باشد. مقام معظم رهبری این اخلاق پیامبر اعظم(ص) را به زیبایی هر چه تمام تر بیان می کنند: دشمنان را یک طور نمی دانست، این از نکات مهم زندگی پیامبر است. بعضی از دشمنان، دشمنانی بودند که دشمنیشان عمیق بود، اما پیامبر اگر می دید که این ها خطر عمده ای ندارند با این ها کاری نداشت و نسبت به آن ها آسان گیر بود. بعضی ها هم بودند که خطر داشتند، اما پیامبر آن ها را مراقبت می کرد و زیر نظر داشت. اما پیامبر با دشمنانی که از ناحیه آن ها خطر وجود داشت، به شدت سختگیر بود و دستور داد خائنان بنی قریظه را در یک روز به قتل برسانند وبنی نظیر و بنی قینقاع را بیرون کردند و خیبر را فتح کردند، چون این ها دشمنان خطرناکی بودند.
هر چند دلایل مذکور، کامل نمی باشد و می توان دلایل دیگری هم به آن ها افزود اما بحث در این زمینه مجالی فراختر و زمانی مناسب تر می طلبد.
