نام ها و لقب های حضرت علی علیه السلام
مادرش او را «علی» و «حیدر» نامید و چون پا بر شانه پیامبر صلی الله علیه و آله نهاد و بت ها را شکست، از باب بلندی و رفعت مقام و شرف، او را «علی» نامیدند.
علی علیه السلام را به نام «بطین» می خواندند، زیرا که او پر از علم و دانش بود و آن حضرت خود می گفت: اگر برای من وساده ای گسترده شود، هر آینه در تفسیر «بسم الله الرحمن الرحیم» به اندازه بار شتری مطلب خواهم گفت.
و به نام «اَنزع» می خواندند زیرا که او از آلودگی های شرک، بسی دور بود و او را شیر خدا و شیر رسول خدا صلی الله علیه و آله و ولّی، وصّی، تقی، کشنده ناکثین و قاسطین، برطرف کننده غم و اندوه و... خوانده اند.
یعسوب المؤمنین
علی علیه السلام را یعسوب المؤمنین می نامیدند، چون یعسوب فرمانروای زنبوران عسل را گویند که دور اندیش تر از همه است و بر درِ کندو می ایستد، هر زنبوری که می رسد دهانش را بو می کشد، اگر بوی نامطبوعی استشمام کرد می فهمد که او از گل و گیاه پلیدی تغذیه کرده، او را به دو نیم می کند و جلو در کندو می اندازد تا عبرت دیگران گردد، همین طور علی علیه السلام بر دروازه بهشت می ایستد و دهان مردم را می بوید، از هر کس بوی عداوتش را استشمام کند او را به آتش دوزخ می افکند.
و نیز آمده یعسوب پادشاه زنبوران عسل است و از این رو به سرور مؤمنانْ یعسوب گفته اند و مؤمنان همانند زنبوران عسلند که زنبوران عسل از گل و گیاه پاکیزه تغذیه می کنند و عسل خوشبو می نهند و علی علیه السلام نیز امیر مؤمنان است.
ارادت پدر علی علیه السلام به پیامبر صلی الله علیه و آله
روزی مشرکان مکه نزد ابوطالب آمدند و به او گفتند: برادرزاده تو به خدایان ما ناسزا گفته، بزرگان و دانایان ما را نادان شمرده و نیاکان ما را گمراه دانسته، او را باید به ما تسلیم کنی، و در مقابلْ زیباترین و بهترین جوان قریش را به تو می دهیم.
ابوطالب فرمود: خدا رویتان را سیاه کند، وای بر شما، شما بین این شتران و بچه هاشان بروید اگر دیدید شتری به غیر از بچه خودش به بچه دیگری اظهار علاقه کرد، من هم او را به شما تسلیم خواهم کرد.
مادری مؤمنه
فاطمه دختر اسد مادر علی علیه السلام در مکه اسلام آورد و در سال چهارم هجری در مدینه از دنیا رفت. پیامبر صلی الله علیه و آله در تشییع جنازه او حضور یافت و بر جنازه اش نماز گزارد و پیراهنش را وقت کفن کردن بر پیکرش پوشاند. وی نخستین زنی است که از مکه پیاده و با پای برهنه به مدینه مهاجرت کرد و نخستین زنی است ـ بعد از خدیجه ـ که با رسول خدا بیعت کرد. او نخستین زنی است که خلیفه هاشمی به دنیا آورد.
فضایل علی علیه السلام
مردی از ابن عباس پرسید: چه قدر فضایل علی بن ابی طالب علیه السلام زیاد است! من تصور می کنم که بالغ بر سه هزار باشد؟ ابن عباس در پاسخ آن مرد گفت: فضایل علی علیه السلام به سی هزار نزدیک تر است تا سه هزار، آن گاه ابن عباس گفت: اگر درختانْ قلم و دریاها مرکب و انس و جنّ نویسنده و شمارش گر باشند، نمی توانند فضایل امیرالمؤمنین را بشمارند.
سه ویژگی علی علیه السلام
عبدالله بن عمر می گوید: علی علیه السلام سه ویژگی داشت. اگر یکی از آن ها را من داشتم، از شتران سرخ فام بهتر بود: همسری فاطمه علیهاالسلام ، دادن پیامبر صلی الله علیه و آله پرچم را به دست وی در جنگ خیبر، آیه نَجوی. (بیّنه، 7)
محبت به علی علیه السلام
نقل است که علی علیه السلام فرمود: به خدا سوگند که رسول خدا صلی الله علیه و آله در وصیتش به من فرمود: تو را دوست نمی دارد مگر مؤمن و دشمن نمی دارد مگر منافق. ترمذی گوید: بارها ابودرداء می گفت: ما توده انصار، منافقان را نمی شناختیم مگر از روی دشمنی و کینه توزی آنها با علی بن ابی طالب.
آزار علی علیه السلام یعنی آزار پیامبر صلی الله علیه و آله
مردی از علی علیه السلام به بدی یاد می کرد، عمر (خلیفه دوم) به او گفت: وای بر تو، اشاره به قبر پیامبر کرد و گفت: آیا می دانی چه کسی در این قبر مدفون است؟ آن مرد ساکت ماند، عمر گفت: محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله است، هرگاه تو علی را آزرده باشی در حقیقت او را آزرده ای.
