نخستین جلسه از سلسله مباحث سیره اخلاقی و عملی پیامبر اعظم(ص) در مؤسسه علمی ـ فرهنگی دار الحدیث برگزار شد.
در این نشست، ایةالله ری شهری، سیره اخلاقی و عملی رسول خدا(ص) را مناسب ترین موضوع در سال آن بزرگوار دانست و با استناد به قرآن کریم، الگوگیری از پیامبر اسلام را برای همگان، بخصوص طلاّب حوزه های علمیه و محافل علمی ـ پژوهشی، ضروری برشمرد.
ایشان، با ذکر معنای اسوه، سرمشق گرفتن از شخصیت های مورد اعتماد و محبوب برای جبران کمبودهای انسان را تعریف اسوه داشتن ذکر کرد و گفت: «مسئله الگوگیری و تأسّی، یکی از مسائل فوق العاده مهم تعلیم و تربیت در اسلام است؛ زیرا به طور طبیعی، انسان تحت تأثیر عقاید و افکار نزدیکان، دوستان و شخصیت های فرهنگی و سیاسی است؛ به همین جهت الگوگیری در شکل دادن به شخصیت انسان، خصوصاً شخصیت جوان، مسئله ای اصلی و اساسی است».
وی یکی از نکاتی که در آموزه های دینی بر آن تأکید شده است را دقت در انتخاب الگو دانست و گفت: «قرآن و روایات اسلامی، به تفصیل، الگوهای شایسته و ناشایسته را معرفی کرده اند».
ایةالله ری شهری نکته بسیار مهم برای مبلغان، محققان و رسانه های فرهنگی، بخصوص صدا و سیما در نظام اسلامی را سیاست های تبلیغی الگوگیری از نیکان ذکر کرد و افزود: «قرآن در ایه 21 سوره احزاب تأکید می فرماید: لقد کانَ لکم فی رسول الله اسوة حسنة. این الگو بودن شخص پیامبر اکرم(ص) یک سیاست تبلیغی را در جامعه اسلامی ترسیم می کند و باید پژوهشگران، مبلغان و نهادهای تبلیغی ما روی آن سرمایه گذاری کنند؛ چنان که امیرالمؤمنین(ع) نیز در نهج البلاغه پیامبر گرامی اسلام را برای سرمشق داشتن، کافی معرفی می کنند».
ایشان پیروی از شایستگانی که رهرو پیامبر هستند، مانند تقواپیشگان، حق جویان و خاشعان در نماز را نکته دیگری در سیاست تبلیغی الگوگیری از نیکان بیان کرد و گفت: «در روایات اسلامی، کسانی که به سیره اولیا، انبیا و اوصیا اقتدا نمی کنند یا ادعای پیروی از الگوهای شایسته را دارند ولی در رفتارشان به آنان تأسّی نمی کنند، نکوهش شده اند و امام زین العابدین(ع) فرموده اند:
مبغوض ترین انسان ها نزد خدا کسی است که می گوید من طرفدار فلان الگوی تربیتی، امام یا رهبر هستم ولی عملش با عمل او تفاوت دارد و در این باره برخی اعمال ناشایست بعضی از اهل ایمان را ملاک قرار می دهد و کار بد خود را چنین توجیه می کند؛ حال آن که تنها باید به رفتارهای خوبِ مؤمنان استناد کرد».
پس از این مقدمه ها، ایةالله ری شهری بحث الگوگیری از شخص پیامبر اعظم(ص) را آغاز کرد و اسوه حسنه بودن ایشان را این گونه دانست که همگان در عمل و زندگی رفتاری، اخلاقی، خانوادگی، سیاسی، حکومتی و اجتماعی از ایشان سرمشق بگیرند و ببینند پیغمبر خدا(ص) چگونه راه می رفت، چگونه می خوابید، چگونه می خندید و با همسر و فرزندان و کوچک ترها و بزرگ ترها چگونه روبرو می شد. وی گفت: «برجسته ترین خصوصیات پیامبر(ص)، اخلاق پیامبر(ص) است که حتی جنبه سیاسی هم دارد. این خصوصیت به قدری در زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی ایشان اهمیت دارد که قرآن از آن، به ویژگی عظیم نبی مکرم اسلام(ص) یاد می کند؛ بنابراین اگر ما بخواهیم پیامبر را اسوه خودمان قرار دهیم، اول باید ببینیم اخلاق ایشان چگونه است».
ری شهری افزود: «خوش اخلاق بودن پیامبر(ص) به دو گونه معنا می شود: یکی، خوش برخورد بودن با دیگران و دوم، دارا بودن مکارم اخلاقی. در روایات، هر جا “حسن خلق” تنها ذکر شود، به معنای مکارم اخلاقی و هر جا در کنار سایر مکارم اخلاقی آورده شود، به معنای خوش برخورد بودن است. خوش برخورد بودن پیامبر(ص) افراد را جذب می کرد و اگر می خواهیم در محیط کار و زندگی و خانواده در این مورد به ایشان اقتدا کنیم، باید تفسیر خوش برخوردی رسول الله(ص) را در سیره اخلاقی و عملی ایشان ذکر کنیم. اولین نکته این که ایشان، بیشتر اوقات متبسّم بود، وقتی حرف می زد، لبخند به چهره داشت. در روایات باب تبسّم بر این سیره رسول خدا(ص) تأکید شده و امام صادق(ع) این لبخند به چهره دیگری را دارای ثواب دانسته اند. این که با چهره و ابروی گرفته با همسر، فرزند و دوستان و همکاران صحبت نکنیم؛ زیرا طبق روایات، تبسّم یک ذکر عملی است».
وی ادامه داد: «تبسّم، سیره پیامبر خدا(ص) بود؛ هر چند که جز در چند مورد محدود و با حکمت خاص که تبدیل به خنده ایشان شد، حتی دندان های پیامبر کمتر دیده می شد. خود ایشان، تبسّم را خوب و قهقهه را بَد و از نشانه های غفلت و شیطان می دانستند».
وی افزود: «دومین تفسیر عملی خوش برخورد بودن پیامبر این بود که شوخی و مزاح می کرد ولی شوخی ایشان هم مثل خنده هایشان، اندازه و حساب داشت. به فرمایش خودشان، مزاح می کردند اما جز حق را نمی گفتند. در روایت است که مؤمن، به قول خودمان شوخ و شنگ است و منافق، اخمو و عصبانی است».
ایشان در پایان، ادامه بحث خوش برخوردی پیامبر را به جلسه بعد واگذار کردند.
سلسله نشست های سیره اخلاقی و عملی پیامبر اعظم(ص) با بیان ایةالله ری شهری، پنج شنبه اول هر ماه از ساعت یازده صبح در مؤسسه علمی ـ فرهنگی دار الحدیث برگزار می شود.
گفتنی است شرکت همه خواهران و برادران علاقه مند، دانشجویان و طلاب در این بحث ها آزاد است.