چه وقت قطار شایعه راه می افتد

شایعه از حقیقت نشئت نمی گیرد بلکه در جست و جوی حقیقت است.

فرقی نمی کند که شایعه از کجا نشئت گرفته باشد. یا چه کسی اول بار شاهد یا حتی عامل پخش شایعه باشد. مهم این است که وقتی قطار شایعه به راه افتاد هیچ کس از آن پیاده نشود و با گذشت زمان بر مسافران این قطار اضافه شود.
در طول تاریخ بسیاری خواسته اند شایعه های فراگیری را بر علیه فرد یا گروهی اشاعه دهند، اما همیشه هم موفق نبوده اند. به نظر می رسد در روند شایعه سازی بیش از آن که به تولیدکننده ی شایعه نیاز باشد به اشاعه دهندگان شایعه نیاز است. برای تولید شایعه به حداقلی از مردم نیازمندیم که یک واحد قابل توجه اجتماعی را شکل بدهند.
شایعه می تواند از یک خیال نشئت بگیرد. فردی خواب جالبی را که دیده برای دوستی تعریف می کند و دوست خواب را برای کسانی دیگر تعریف می کند و در این میان کم کم فراموش می شود که این داستان برگرفته از یک خواب بوده. حتی اگر خواب دیده اصرار داشته باشد منشأ واقعه را به خواب خود نسبت دهد و به این ترتیب به اصلاح تلقی پیش آمده بپردازد، باز هم کسی گوشش به حرف های او بدهکار نیست! وقتی شایعه پر و بال بگیرد حتی با توضیح و اصلاحیه نیز منشأ بروز آن رخت بر نمی بندد.
شایعه می تواند از یک برداشت غلط آغاز گردد. کسی گزارشی معمولی در مورد نقش توجه به بهداشت فردی و اهمیت آن در دنیای امروز می خواند و سپس با برداشتی غلط موجی راه می اندازد که روزنامه اعلام کرده است بیماری خطرناکی پیدا شده.
گرچه شایعه می تواند از اساس نادرست باشد اما کسانی که به اشاعه ی آن می پردازند به هیچ عنوان در جست و جوی درستی خبری که منتشر می کنند، نیستند. در 1969 گروه موسیقی بیتلز در اوج شهرت بود. به ناگهان در میان مردم شایعه ای در گرفت که پل مک کارتنی یکی از خوانندگان این گروه مرده. این شایعه ی دروغ به سرعت فراگیر شد. چندی بعد به رغم تلاش های مک کارتنی برای اثبات زنده بودن خود از طریق مجله ی لایف، کسی آن مجله و حرف های مک کارتنی از جدی نگرفت!
شایعه می تواند از داستانی مایه گرفته باشد که بخشی از آن درست اما بقیه محصول خیال بوده باشد. برای مثال ممکن است سیاستمداری جهت ارزیابی های پزشکی به بیمارستانی مراجعه کرده باشد، اما داستانی که از مرگ قریب الوقوع او خبر می دهد زاییده ی ذهن شایعه پراکنان باشد.
منبع مقاله :
آتش پور، سید حمید؛ (1388)، اعتیاد به کار( روان شناسی معتادین به کار )، تهران: نشر قطره، چاپ اول