چند جمله درباره ی ریتالین، دارویی که این روزها به یک شبه مخدر تبدیل شده
حرف و حدیث ها پشت سر ریتالین زیاد است. بعضی ها می گویند هیتلر این دارو را برای هشیار نگه داشتن سربازانش در جنگ جهانی دوم به کار می برد البته در اینکه هیتلر سربازهایش را به زور مخدر و مواد مختلف هشیار می کرد شکی نیست اما منابع زیادی در اینکه ریتالین هم در جرگه این داروها بود وجود ندارد. حالا چه رهبر نازی ها آن را به افرادش خورانده باشد و جه نه. ریتالین ماده ای است که امروزه حتی در اطراف خودمان بعضی ها را درگیر خود کرده است. این ماده دارویی که تنها در موارد خاص توسط پزشکان تجویز می شود، این روزها راهی میانبر برای جوانان شده تا از خستگی روزانه فارغ شوند و یک شبه کارهای صد شبشان را انجام دهند. ریتالین، ماده ای است که گر چه در کوتاه مدت خیلی ها را شیفته توانایی هایش می کند اما در دراز مدت افراد را از پا در می آورد و خساراتی به جسم و روانشان وارد می کند که به این سادگی ها جبران پذیر نیستند.
ریتالین چیست؟
دکسترو آمفتامین را که همه آن را با نام ریتالین می شناسند می توان از گروه مواد محرکی دانست که سیستم اعصاب مرکزی را تحت تأثیر خود قرار می دهد.
از کجا آمده است ...؟
ریتالین که امروزه در ذهن عوام با نام «قرص های شب امتحانی » مطرح می شود، دارویی است که برای اولین بار در سال 1887سروکله اش در برلین پیدا شد. این دارو تا حدود سال 1932بازار گسترده ای برای عرضه نداشت و در واقع برای درمان بیمارانی که اختلال خواب داشتند یا دچار خستگی مفرط و عدم تمرکز بودند مثل کودکان بیش فعال تولید شده بود.
اعتیاد آور است؟
وابستگی به ریتالین که بعضی به اشتباه آن را در گروه مواد مخدر اعتیاد آور دسته بندی نمی کنند، از نوع وابستگی جسمانی به مواد مخدری مثل تریاک، مرفین و .. نیست؛ اما این روزها پزشکان در مورد خطر بالای اعتیاد به این مخدری های جدید بسیار هشدار می دهند. بیشترین تهدیدی که افراد را در زمان مصرف ریتالین به خود متوجه می کند وابستگی روانی و نیاز به افزایش میزان مصرف آن است که پدیده های تحمل نامیده می شود. افراد با دیدن اثرات مئقت این ماده به مصرف دوباره و بیشتر کردن میزان مصرف ترغیب می شوند. در حالی که اگر بعد از مدتی تصمیم بگیرند این ماده را کنار بگذارند، دردهای عضلانی، خواب آلودگی و افسردگی به سراغشان می آید و حس خستگی مفرط و عدم تمرکزی که دوباره و حتی شدید تر سروکله اش پیدا شده آزارشان می دهد. شاید همین عوارضی که ریتالین خورها نمی توانند در مقابلشان مقاومت کنند آنها را دوباره به سمت این ماده بر می گرداند و روز به روز حجم بیشتری از خود را به فرد تحمیل می کند.اما در واقع مصرف بیش از حد ریتالین نه تنها عواض روحی بسیار دارد بلکه در دراز مدت جسم را هم درگیر خود می کند.
تجویز از سوی پزشک
پزشکان، ریتالین را اغلب در دو مورد تجویز می کنند؛ اول برای درمان بیش فعالی کودکان و بزرگسالان و دومین مورد هم برای رفع یک بیماری خواب به نام نارکولپسی است که در آن بیماری، فرد در طول روز مرتب احساس خواب آلودگی دارد و ممکن است ناخوداگاه و ناگهان به خوب برود. ریتالین که دارویی محرک و هشیار کننده است در این مواقع به کمک بیماران می آید. البته حتی استفاده ریتالین در درمان بیماری ها به معنای بی ضرر بودنش برای افراد نیست بلکه این دارو هم مانند داروهای دیگر مضراتی دارند که در صورت بیمار بودن فرد، از مضرات بیماری خود او کمتر است.
مصرف خودسرانه
مشکل زمانی شروع می شود که افرادی که هیچ یک از این دو بیماری را ندارند به دلیل اثرات هشیار کننده این ماده سراغش می روند متخصصان می گویند افزایش یادگیری که افراد را به خوردن این دارو تشیوق می کند به هیچ وجه در مورد ریتالین صادق نیست. در واقع حتی اگر افراد در شب های امتحان سرعت یادگیری خود را با خوردن ریتالین بالا ببرند، بعد از مدتی از به یاد آوردن اطلاعات یادگرفته شده عاجز خواهند شد و خیلی زود آنچه را یک شبنه در ذهنشان وارد کرده اند از دست خواهند داد. البته ریتالین تنها عوارض جسمی به دنبال ندارد و از عوارض روانی آن هم می توان موارد زیر را نام برد: اضطراب افزایش یا کاهش میل جنسی، هوشیاری، تمرکز زیاده از حد، انرژی بسیار بالا، اعتماد به نفس اغراق شده، تحریک پذیری، پرخاشگری اختلالات روانی، اضطراب روان، غرور، احساست بیش از حد قدرت و شکست ناپذیری، رفتارهای وسواسی، پارانویا و در صورت افزایش مصرف جنون.
از اثرات دیگر دراز مدت استفاده از این ماده اگر به صورت بخور یا محلول به عنوان مسکن استعمال شود پرخاشگری غیر قابل کنترل را ذکر کرده اند و عدم تعادل روحی و روانی و حالات زودگذر عاطفی از دیگر عوارضی است که ریتالین خورها با ان درگیر می شوند، پزشکان می گویند مصرف ریتالین راه حل خوبی برای دانشجویان نیست بلکه ادامه مصرف آن به شدت اعتیاد آور و خطرساز است. آنها بی توجهی به اطرافیان، سرخوشی، عدم تمرکز، پرش افکار و بی خوابی را که منجر به خستگی و خماری می شود از دیگر نشانه هایی می دانند که مصرف خودسرانه ریتالین به همراه می آورد.
منبع:دو هفته نامه ی همشهری مثبت، شماره ی 174.
