"مو" یکی از ضمایم لایه بیرونی بدن بوده و نقش بسیار مؤثری در زیبایی ظاهری فرد دارد. به تجربه ثابت شده است که با شناخت نوع موی خود می توان مراقبت های شایسته ای را به عمل آورد؛ چه آشنایی با نوع مو و نیز رعایت نکات بهداشتی و تغذیه ای مربوط به آن، نخستین گام دستیابی به موهای شاداب و سالم، دارای ظاهری شفاف، مقاوم و براق به شمار می رود.
هنگامی که صحبت از سلامت موها می شود، آن چه می توان به صورت موضعی جهت ارتقای کیفیت مو مصرف کرد، مطرح نیست. بلکه این، نوع رژیم غذایی فرد است که نقش مؤثری در این زمینه دارد. بنابراین بهتر است تنها به نوع شامپو و سایر موارد آرایشی و بهداشتی توجه نشود. بلکه حفظ پاکیزگی مو و تغذیه مناسب آن نیز ضروری است.
رعایت نکات بهداشتی، اصلاح مرتب و منظم موها، استفاده هرچه کمتر از فرآورده های شیمیایی، پیروی از رژیم غذایی مناسب و متعادل، خواب کافی، پرهیز از فشار روحی (استرس)، خودداری از مصرف دخانیات، اجتناب از خستگی، خواب کافی و شست و شوی صحیح و به موقع موها از ضروری ترین نکات حائز اهمیت برای داشتن موهای سالم و زیبا است؛ چه رشد فولیکول مو به تنوع و تعادل در رژیم غذایی فرد بستگی دارد.
استفاده از ویتامین ها (ویتامین های گروه «ب»، «آ» و «ث»)، مواد غذایی پروتیین دار و مواد معدنی طبیعی (آهن، ید، کلسیم، مس) از جمله عوامل مؤثر در رشد موها و جلوگیری از ریزش آن ها به شمار می روند. توصیه می شود ارزش غذایی دانه های اسرارآمیز را جدی بگیرید. لوبیا، عدس و نخود نقش حیاتی برای سلامتی مو دارند؛ که نه تنها سرشار از پروتیین هستند، آهن، روی و بیوتین نیز در آن ها یافت می شود که تمامی این مواد برای سلامت مو مفید اند. میوه ها، سبزی جات تازه، ماهی تازه، جگر، روغن های گیاهی مانند روغن زیتون، آفتاب گردان و ذرت از جمله مواد غذایی مفیدی هستند که به رشد و سلامت موها کمک می کنند.
برای حفظ سلامت موها لازم است مقادیر کافی پروتیین در برنامه غذایی روزانه گنجانده شود. توجه داشته باشید ترکیبی متشکل از انواع غلات، مغزها، دانه ها و حبوبات مانند (انواع لوبیا و نخود) همراه با سبزی جات گوناگون، پروتیین کامل محسوب می شوند. علاوه بر این آرد ذرتی که با اسید آمینه لیزین غنی شده است، پروتیین کاملی به نظر می رسد.
پروتیین باعث استحکام ساختار مو شده و از احتمال شکنندگی آن می کاهد؛ کمبود پروتیین موجب شکنندگی و کم پشتی مو می شود و کمبود شدید آن نتیجه ای جز ریزش مو و تغییر رنگ آن ندارد. ماهی، مرغ (بدون پوست)، گوشت، پنیر و غلات سرشار از مقادیر کافی پروتیین هستند. تمام فرآورده های سویا نیز پروتیین های کامل به شمار می روند.
دریافت منظم ویتامین ها و مواد معدنی برای سلامت و جلوگیری از نازک شدن موها ضروری می باشد. مشکلات مربوط به مو می تواند ناشی از کمبود ویتامین و مواد معدنی باشد. ویتامین «آ» دارای نقش مهمی در رشد موها است و برای فولیکول های مو بسیار مفید است. هم چنین ریشه مو را چرب نگه می دارد. ویتامین «آ» در جگر، شیر، تخم مرغ، سبزی جات برگ سبز، گریپ فروت، زردآلو، هویج ،کدو حلوایی، طالبی، کلم بروکلی و اسفناج یافت می شود.
ریزش مو هنگامی روی می دهد که رژیم غذایی مصرفی از نظر داشتن ویتامین های گروه «ب» فقیر باشد و در میان این گروه ویتامین «ب6»، بیوتین، اینوزیتول و اسید فولیک و از میان مواد معدنی، منیزیم، گوگرد و روی از اهمیت زیادی برخوردارند. اینوزیتول (جزیی از ویتامین های گروه «ب») از رویش کم مو جلوگیری می کند. ویتامین های گروه «ب»، به ویژه «ب5» یا اسید پانتوتنیک و «ب3» یا نیاسین برای رشد مو ضروری هستند. ویتامین «ب3» (نیاسین) باعث افزایش جریان خون در پوست سر می شود. ویتامین های «ب6» و «ب12»، اسید فولیک، اسید پانتوتنیک و بیوتین برای سلامت مو لازم است. ویتامین «ب5» مانع از کم پشتی موها می شود و به رویش مجدد موها کمک می کند.
مهم ترین منابع غذایی اسید پانتوتنیک عبارت اند از گوشت گاو، غلات کامل، قارچ های خوراکی، ماهی آزاد، بادام زمینی، حبوبات، سبزی جات تازه، تخم مرغ، جگر، انواع مغزها و گندم کامل و نیز جزیی از ویتامین های گروه «ب» و ماده ای که اسید فولیک را می سازد، از سفید شدن موها جلوگیری می کند. ویتامین «ب» کمپلکس در جریان خون، رشد مو و رنگ آن اثرات زیادی دارد. فقدان ویتامین «ب» کمپلکس با شوره و کچلی همراه است. برای تأمین این مواد ضروری می توانید از قرص های مولتی ویتامین (طبق نظر پزشک) یا غذاهایی مانند سویا، موز، حبوبات، ماست، تخم مرغ و غلات استفاده کنید.
بیوتین از کم رنگ شدن، سفیدی و کم پشتی موها جلوگیری می کند. مصرف روزانه 100 میلی گرم از بیوتین ممکن است از ریزش مو در برخی آقایان جلوگیری نماید. بیوتین در مخمر آبجو، زرده تخم مرغ پخته، ذرت، جو، گوشت پرندگان، گردو، بادام زمینی، دانه سویا، شیر، کلم برگ و غلات کامل یافت می شود.
ویتامین «ب» و «ث» برای جریان مناسب خون و رشد موها ضروری هستند. ویتامین «ث» موجب افزایش جذب آهن شده و از آن طریق بر ریزش مو اثر می گذارد، در نتیجه توصیه می شود به طور روزانه از میوه ها و سبزیجات در وعده های غذایی خود استفاده کنید. ویتامین «ث» باعث تقویت و نرمی رشته های مو گردیده و از شکستن و لغزش آن ها جلوگیری می کند.
با مصرف میوه ها، سبزی جات، غلات، تخم مرغ، شیر و نان سبوس دار (نان سنگک) می توانید نیاز خود را از نظر این ویتامین تأمین کنید و به این ترتیب موهایی شاداب و قوی داشته باشید. منابع خوب غذایی اسید فولیک شامل غلات تقویت شده، لوبیای چشم بلبلی، اسفناج، مارچوبه، گل کلم، بامیه و کلم بروکسل است.
ویتامین «ای» برای رشد موها ضروری است. این ویتامین برای داشتن موهایی سالم و پرپشت دارای اهمیت زیادی می باشد. مصرف آووکادو، جوانه گندم، مغزها (بادام، فندق و گردو)، دانه ها (ذرت و دانه کتان)، روغن زیتون و سویا نیاز روزانه شما به ویتامین «ای» را تأمین می کند. به طور کلی با مصرف روزانه میوه ها و سبزی جات می توانید نیازهای ویتامینی بدن خود را تأمین نمایید.
بدن برای ساختن (سیوم) از ویتامین های «آ» و «ث»استفاده می کند؛ سیوم در واقع یک نرم کننده طبیعی است. سلول های پیازچه مو از جمله سلولهایی هستند که سیوم تولید می کنند و باعث نرمی موها می شوند. به علاوه سبزی جات سبز تیره سرشار از آهن و کلسیم است.
مصرف بیش از اندازه چربی، روغن و غذاهای سرخ کرده برای پوست و مو زیان آور است. به ویژه این که به ریزش موها کمک می کند. هم چنین مصرف بی رویه این گونه مواد غذایی می تواند موجب ترشح بیش از اندازه در پوست سر شود. در بین املاحی که در سالم سازی و رشد موها مؤثر است، ید از اهمیت بیشتری برخوردار است و کمبود آن بیش از دیگر مواد به مو آسیب می رساند. مواد غذایی که حاوی مقادیر زیادی ید می باشند عبارت اند از نمک یددار، غذاهای دریایی و ماهی آب شور. این عنصر هم چنین در مارچوبه، سیر، باقلای سبز، قارچ، نمک دریا، تخم کنجد، اسفناج، سویا، برگ چغندر، کدوی تابستانی و شلغم یافت می شود. آهن، مس و روی در سلامت مو بسیار مؤثراند و در این مورد نقش اساسی دارند.
عنصر آهن باعث رسیدن اکسیژن به موها می شود. در موارد کمبود آهن، اکسیژن کافی به موها نمی رسد و ریشه مو ضعیف خواهد شد. هم چنین کمبود آهن در بدن، مو را کم و شکننده می کند و حتی باعث ریزش مو می شود. با مصرف تخم مرغ (به اندازه کافی)، ماهی، جگر، گوشت قرمز، گوشت پرندگان (بدون پوست)، سبزی جات دارای برگ های سبز، غلات کامل، نان های سبوس دار، بادام، چغندر، خرما، باقلای سبز، آلوی خشک، سبوس گندم، سویا، کدو حلوایی، هلو، گلابی، کشمش، نعناع، جعفری، مخمر آبجو، فلفل قرمز تازه و استفاده از مکمل های دارویی (تحت نظر پزشک)، می توانید ذخایر آهن بدن خود را کامل کنید.
منبع: ماهنامه تغذیه و سلامتی شماره 84