چه بسیارند افراد شوخ طبعی که از شادی و بشاشیت سرشاری برخوردارند و ارتباط با آنان انرژی زاست و چه بسیار افراد عبوسی که تنها کاستی ها، دردها، مشکلات و زشتی ها را یادآور می شوند. اینجاست که اغلب خواهان ارتباط با کسانی هستیم که انرژی مضاعفی از آنان دریافت می کنیم و خواه ناخواه از عبوسی و مشکلات فاصله می گیریم. ولی آیا تمام افرادی که شوخ طبعند، در مراودت اجتماعی خود برترند؟ آیا شوخ طبعی همیشه ویژگی مثبت است؟ آیا در ارتباط با همه افراد شوخ طبع، انرژی و نشاط نصیب مان می شود؟ آیا افراد شوخ طبع موفقند؟
نتایج تحقیقات به عمل آمده پاسخگوی پرسش های مذکور است به طوری که از دیرباز مردم بر این باور بودند که برای کارهای عمومی و مدیریتی، افرادی مورد نیازند که از توان کنترلی بالایی در مورد خود و دیگران برخوردار باشند و بتوانند با روی گشاده و رفتاری متین و درخور موقعیت، با دیگران ارتباط برقرار کنند.
در عرصه معلمی نیز معلم های موفق علاوه بر احاطه بر موضوع درس خود و توانمندی های دیگر، از حضور ذهن و شوخ طبعی بالایی بهره برده اند.
حال این پرسش مطرح است: آیا کسانی که شوخ طبع ترند، شایستگی های اجتماعی و هوش عاطفی بالاتری از دیگران دارند؟ نویسندگان زیادی این نکته را مطرح کرده اند که شوخ طبعی عامل بسیار مهم موفقیت افراد در تعامل های اجتماعی است.
برخی از نویسندگان، شوخ طبعی را علاوه بر عامل موفقیت در روابط اجتماعی، روشی برای ارتقای تعاملات مثبت اجتماعی، تسهیل کننده روابط، کند و کاو ریشه های مسائل اجتماعی، کاهش تنش و تعارض و حفظ آبروی خود و دیگران می دانند. در مقابل انواع منفی شوخ طبعی، مانند خشمانه طعنه زدن یا دست انداختن دیگران ممکن است اثری منفی بر روابط اجتماعی داشته باشد.
شوخ طبعی، ساز و کار تنظیم احساس است به طوری که شیوه ای ارزشمند برای مقابله با تنش و اضطراب و استرس محسوب می شود. شوخ طبعی به نحوه ابراز و به کارگیری آن در مراودات اجتماعی (به صورت مثبت یا منفی) آن ارتباط دارد.
از این رو چهار سبک شوخ طبعی شامل دو سبک مثبت و دو سبک منفی شناخته شده است. شوخ طبعی اتصالی و شوخ طبعی خودارتقایی جزو سبک های مثبت شوخ طبعی هستند که موجب می شود فرد با دیگران ارتباطی سازنده تر و بهتر برقرار کرده و در روابط اجتماعی خود با دیگران از توفیق بیشتری بهره گیرد. این سبک ها در انسان های موفق بیشتر مشهود است که نشان از تطابق اجتماعی و سلامت عاطفی دارد.
اما دو سبک منفی آن، شوخ طبعی تهاجمی و شوخ طبعی خود تخریبی است که فاعلان آن در روابط اجتماعی دچار مشکل ارتباطی با دیگران شده و از عهده روابط پیش برنده برنمی آیند. شوخ طبعی تهاجمی به خصومت و دشمنی دامن زده و آن را گسترده تر می کند و شوخ طبعی خودتخریبی نیز به احساسات منفی، اعتماد به نفس پایین و حمایت اجتماعی نازل مربوط می شود.
گاهی افراد با طعنه و کنایه باعث رنجش اطرافیان شده و با دست انداختن افراد زمینه های تنفر آنان را از خود فراهم می کند و گاه شوخ طبعی را به حدی می رسانند که به لودگی تبدیل می شود. کسانی که از هوش عاطفی بالایی برخوردارند، از سبک مثبت بهره جسته و آنان که هوش عاطفی کمی دارند، از سبک های منفی بیشتر استفاده می کنند. آنانی که گنجینه ای از واژگان را به خاطر سپرده و روابط میان آنها را به خوبی درک کرده و در جای مناسب توان به کارگیری آنها را دارند، کسانی که خود را به درستی می شناسند و از افکار و احساسات خود آگاهند، افرادی که دارای مهارت ارتباط با دیگران و ایجاد حس همدلی و صمیمیت هستند و در کل از هوش زبان شناسی، هوش درون فردی و هوش میان فردی بالاتری برخودارند، طبعاً ارتباط بهتری برقرار کرده و در روبط اجتماعی و شغلی خود موفق ترند.
بنابراین استفاده آگاهانه از شوخ طبعی یک مهارت ارتباطی است چرا که درک این نکته که در کجا و طی چه شرایطی باید از شوخ طبعی بهره گرفت، بسیار حائز اهمیت است. افرادی که از مهارت ارتباطی بالایی برخوردارند، بهترین رفتار را در شرایط مختلف کشف کرده و با رفتارشان موجب انبساط خاطر دیگران و پیشبرد هدف های خود می شوند.
منبع: نشریه راه موفقیت شماره 19 