تغذیه در قبل و بعد از پیوند کلیه

نقش تغذیه قبل از عمل پیوند کلیه:
 

تغذیه نقش بسیار مهمی در قبل از عمل پیوند همانند بعد از عمل کلیه دارد. بسیار مهم است که نیازهای تغذیه ای فرد در دوران متناسب با داروهایی باشد که فرد مصرف می نماید.
پروتئین مورد نیاز: حفظ ذخیره پروتئین برای هر فردی که قصد انجام پیوند کلیه دارد مهم است. افرادی که غذاهای فقیر از پروتئین مصرف می نمایند و دچار سوء تغذیه ناشی از پروتئین می باشند در ریسک بالای عفونت قبل و بعد از عمل پیوند هستند.
چاقی: افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند و قصد پیوند کلیه را دارند، باید قبل از عمل با کمک یک متخصص تغذیه از رژیم های غذایی مناسب برای کنترل وزن استفاده نمایند. افراد چاقی که تحت عمل پیوند قرار می گیرند، در معرض خطر عفونت و تعویق در التیام زخم ها بعد از عمل می باشند. علاوه بر آن این افراد در ریسک بالایی برای بیماری های قلبی و دیابت قرار دارند.
اختلالات مربوط به استخوان: یک دسته از بیماری های مربوط به استخوان، هایپرپاراتیروئیدیسم ثانویه نامیده می شود. این بیماری بیشتر در افراد مبتلا به مشکلات کلیوی (به ویژه افرادی که دیالیزمی شوند) وجود دارد. در این بیماری سطح هورمون پاراتیروئید (PTH) بالا می رود. سطح بالای این هورمون منجر به تضعیف بافت استخوان، دردهای استخوانی و افزایش ریسک بیماری های قلبی- عروقی می شود. اگر این اختلال شدید باشد بعد از پیوند نیز ادامه می یابد. این وضعیت را می توان از طریق دارو و تغذیه درمانی قبل از عمل پیوند کنترل نمود.

تغذیه بعد از عمل پیوند کلیه:
 

بیماری کلیه در مرحله پایانی از طریق دارو درمان نمی شود و برای آن دو راه درمانی شامل دیالیز و پیوند کلیه وجود دارد. این افراد فکر می کنند که با این عمل کیفیت زندگی آنها بسیار مطلوب می شود، چون محدودیت کمتری در مصرف مواد غذایی دارند، اما بیماران تحت عمل باید دارو درمانی را به کار گیرند و تحت نظر پزشک باشند.
آیا داروهای مصرفی بعد از عمل پیوند کلیه روی رژیم غذایی فرد تاثیر خواهند داشت؟
رژیم غذایی فرد تحت داروهای مصرفی که برای جلوگیری از پس زدن پیوند به کار می روند، قرار می گیرد. دسته ای از داروها که رژیم غذایی فرد را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از:
1- استروئیدها(Prednisone)
2- سیکلوسپورین ها
3- tacrolimus
4- azathioprine
5- mycophenolate

پیوند کلیه و تغییر وزن: به علت محدودیت کمتر این افراد در مصرف مواد غذایی و احساس گرسنگی ناشی از داروهایی از قبیل استروئیدها اشتهای آنها افزایش می یابد و دچار اضافه وزن می شوند، اما نباید آنها را از خوردن غذا منع نمود، بلکه باید در انتخاب مواد غذایی خود دقت بیشتری داشته باشند و متخصص تغذیه برای آنها برنامه غذایی مناسبی تنظیم نمایند که فرد بتواند وزن ایده آل خود را حفظ کند.
آنها باید از مصرف غذاهای دارای کالری بالا (از قبیل غذاهای چرب و شیرینی ها) اجتناب نمایند و با مشورت پزشک، فعالیت فیزیکی خود را افزایش دهند. دسته ای از غذاها که به کنترل وزن فرد کمک می نماید، شامل میوه ها، سبزیجات خام، گوشت قرمز لخم، مرغ و ماهی کم چرب، محصولات لبنی بدون چرب یا کم چرب و نوشیدنی های بدون شکر می باشند.
کنترل وزن به جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند بیماری های قلبی، دیابت و افزایش فشارخون کمک می نماید.
افزایش کلسترول و تری گلیسیرید خون: احتمال افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون بعد از پیوند کلیه وجود دارد و افزایش سطح این پروفایل های خونی موجب بروز بیماری های قلبی- عروقی می شوند.
دیابت و پیوند کلیه: فردی که عمل پیوند انجام داده است، زمانی که از داروهای استروئیدی استفاده می کند، بدن او کمتر از کربوهیدرات ها استفاده می نماید و این منجر به افزایش قند خون و در نهایت دیابت می شود. پس باید به او توصیه شود که بیشتر از کربوهیدرات های پیچیده نظیر میوه ها، سبزیجات، غلات و حبوبات استفاده نماید.
پیوند کلیه و مصرف نمک: داروهایی که بعد از عمل استفاده می گردند (به ویژه استروئیدها)، موجب نگهداری مایعات در بدن می شوند و مصرف نمک این مشکل را بدتر می نماید و سبب افزایش فشار خون می گردد. کنترل فشار خون در پیوند کلیه بسیار مهم است.
پیوند کلیه و مصرف پروتئین: مصرف پروتئین در این دوران بسیار دارای اهمیت می باشد، زیرا موجب ساختن و بازسازی عضلات و بافت ها می شود و نیز به التیام زخم ها بعد از جراحی کمک می نماید.علاوه بر این مصرف استروئیدها موجب تحلیل عضلانی می شود که مصرف پروتئین کمک زیادی به این مشکل می نماید.
فسفر: بعد از عمل پیوند برای اینکه بدن بتواند تحلیل بافت استخوانی (که نتیجه اختلال کلیوی ایجاد شده است) را بازسازی نماید، فسفر خون کاهش می یابد، بنابراین متخصص تغذیه باید به این افراد غذاهای دارای فسفر بالا (از قبیل محصولات لبنی کم چرب) را توصیه نماید.
پتاسیم: بعد از پیوند کلیه باید غذاهایی که دارای پتاسیم می باشند، مصرف نمود. اگر چه دسته ای از داروها سطح پتاسیم خون را افزایش می دهند، اما دسته ای دیگر موجب کاهش آن می شوند.
ورزش: ورزش و فعالیت بدنی، اضافه وزن ناشی از مصرف داروهایی را که موجب افزایش اشتها می شوند، به حداقل می رساند. میزان ورزش باید حداقل سه بار در هفته و هر بار 30 دقیقه باشد. البته ورزش باید تحت نظر پزشک و طبق توصیه های او انجام شود.
منبع: دنیای تغذیه 97