مرکز شهرستان گیوی تا چندی پیش از بخش های شهرستان خلخال استان اردبیل بود. مردم شهرستان کوثر (گیوی) عموما به زبان ترکی صحبت می کنند و مسلمان و شیعه مذهب هستند. در سرشماری سال 1375 شهر گیوی 6805 نفر جمعیت داشت. کوثر یک منطقه‌ی کاملا کشاورزی است و بیش تر افراد آن به کشاورزی اشتغال دارند. از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال،جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره نمود. متاسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری(پرورش کرم ابریشم) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروک شد و حالا درهر کجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیای عتیقه محسوب نمود. شال پشمی خلخال که قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می شود از صادرات مهم خلخال بوده که آن هم فعلا کاهش یافته است. بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد. در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می شود که هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می بافند.
شغل اصلی ساکنین منطقه را کشاورزی، دام داری، پرورش زنبور عسل و صنایع وابسته به آن تشکیل می دهد. از این رو صادرات این شهرستان را سیب، گلابی، گردو و فرآورده های دامی، انواع دام، قالی و گلیم تشکیل می دهند. مهم ترین گردنه خلخال به نام گردنه ناو مشهور است که در مسیر جاده ارتباطی خلخال به هشپر واسالم واقع شده و از داخل جنگل های طالش به جاده رشت به آستارا متصل می شود. چشمه آب گرم معدنی خلخال در 22 کیلومتری شمال باختری هروآباد و به فاصله 96 کیلومتری میانه از زمین خارج می شود. جنگل های متراکمی نیز درمحدوده شهرستان خلخال وجود دارد که از امکانات بسیار مساعد در زمینه جذب جهانگرد برخوردارند. مکان های دیدنی و تاریخی شهرستان خلخال عبارتند از: امامزاده کجل، قبرستان پارتی و مقبره سید دانیال
مکان های دیدنی و تاریخی
جاذبه های طبیعی و تاریخی این شهرستان دارای اهمیت هستند. آبشار گورگور سبلان درحدود 12 متر ارتفاع و 200 متر مربع محوطه گردشگاهی دارد و در دامنه شمالی کوه سبلان واقع شده است. در اطراف گرمی، چند اثر تاریخی در محوطه یک گورستان قدیمی به نام « گبر» کشف شده است که بیش تر آن ها به دوره اشکانی تعلق دارند. تپه خرمن نیز از دیگر دیدنی های شهرستان گرمی به شمار می آیند.
صنایع و معادن
در شهرستان گرمی صنایع بزرگ و قابل توجهی دیده نمی شود تنها صنایع دستی مهم ترین صنایع این منطقه را تشکیل می دهند که قالی بافی و گلیم بافی مهم ترین آن ها هستند.
کشاورزی و دام داری
گرمی شهری کشاورزی است و به لحاظ حاصلخیزی خاک و وجود آب کافی دارای محصولات متنوعی بوده و گندم و جو، بنشن، گیاهان علوفه ای، تره بار، سیب، گلابی و گردو از مهم ترین محصولات کشاورزی این شهر می باشد. آب مورد نیاز برای کشاورزی از رود چشمه تامین می شود. ارتفاعات موجود در گرمی و هم جواری با شهرستان مغان گرمی را به لحاظ مراتع غنی نموده است و با لطبع دام داری و دام پروری در این منطقه رونق بسزایی دارد. انواع فرآورده های دامی، گوشت پوست و فرآورده های شیری از محصولات صادراتی این شهرستان محسوب می شوند. پرورش زنبور عسل نیز سبب داشتن عسل خوب و ممتازی شده است.
مشخصات جغرافیایی
شهر گرمی مرکز شهرستان، در 48 درجه و 3 دقیقه طول شرقی و 39 درجه و1 دقیقه عرض شمالی و در 1100 متری از سطح دریا قرار گرفته است. گرمی از شمال به دشت مغان و بیله سوار از جنوب به اردبیل و مشکین شهر، از مشرق به جمهوری آذربایجان و از مغرب به بخش هوراند محدود می باشد. آب و هوای آن معتدل و نیمه مرطوب است. مسیرهای دسترسی به این منطقه عبارت اند از:
– راه اصلی به سوی جنوب گرمی- اردبیل به طول 110 کیلومتر. فاصله گرمی تا اردبیل 97 کیلومتر است.
– راه اصلی به سوی شمال خاوری گرمی- بیله سوار به طول 50 کیلومتر
– راه های فرعی گرمی به روستاهای اطراف
– راه های فرعی مرز ایران- جمهوری آذربایجان
– گرمی در مسیر راه اصلی تبریز – پارس آباد است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
درباره وجه تسمیه نام کوثر اطلاعات چندانی در دست نیست و تاریخ این منطقه با شهرستان خلخال یکی محسوب می شود. خلخال از شهرهای قدیمی و تاریخی آذربایجان است. در کتاب های جغرافیایی و تاریخی سده های دوم و سوم هجری، مورخان و جغرافی دانان از جمله در کتاب« حدود العالم من المشرق الی مغرب » درباره خلخال چنین نوشته اند:« خلخال از شهرهای کوچک و از توابع آذربایجان بوده، محصول عمده آن گندم و جو بوده است و پلاس و گلیم و لباس پشمی و کرکی در آن بافند….» در معجم البلدان که اواخر سده ششم هجری نوشته شده آمده است:« خلخال شهری است در مشرق آذربایجان و نزدیک گیلان و مزارع و آبادی آن بیش تر در وسط کوه های بلند قرار دارد از آن جا تا شهر قزوین هفت روز و تا اردبیل دو روز راه است و در این ولایت قلاعی بلند قرار دارد که مردمان آن هنگام حمله مغول به آنجا عزیمت نموده اند» در«نزهه القلوب» که حمدلله مستوفی در اوایل سده هشتم هجری نوشته، درباره این شهر چنین آمده است:« خلخال شهر وسط بوده و اکنون دیهی است کما بیش صد موضع و به چهار ناحیه تقسیم می شود: خانندبیل، سنجبد، انجیل آباد و هشتچین … ».
